Redskins olayı: ‘Amerikan kabusu’ndan uyanamayanlar

Sene 1961… ABD’nin başkenti Washington D.C.’de neo­naziler yürüyor, ellerinde bir pankart: “Redskins’in beyazlığını koruyun Bay Marshall.”

Redskins, kentin Amerikan futbolu takımı. Manası “Kızılderililer.” Bay Marshall, Redskins’in sahibi George Preston Marshall. “Beyazlığı koruma” meselesi ise Redskins’in kadrosuna siyah oyuncu dahil etmeme konu­sundaki ırkçı ısrarı. Bu ısrarın kaynağı elbette “Niye illa siyah? Niye başka ırklardan oyuncu almamız istenmiyor? Hatta neden kadın oyuncu almıyoruz? Tabii daha önce kız gibi oynayan oyuncularımız oldu ama hiç gerçek bir kadın oyuncumuz olmadı,” diyen Bay Marshall.

Dönemin ABD Başkanı John F. Kennedy’nin ekonomik yap­tırım tehdidiyle yıkılan bu ırkçı tutum sonrası Redskins son beş sezonun en iyi performansını sergiledi ama konu­muz bu değil. Konumuz “Kızılderililerin beyazlığını koru­yun” sloganındaki apaçık tezat! Apaçık diyoruz ama Yerlilere yönelik pejoratif isimlerin, simgelerin spor takım­ları tarafından kullanılması beyaz çoğunluk tarafından on yıllarca normal karşılandı. Yerlilerin öncülüğündeki grup­ların uzun süredir devam ettirdiği kampanyalar nihayet, ırkçılığa karşı dalganın güçlendiği son dönemde sonuç verdi ve kulüp geçtiğimiz günlerde Redskins adını artık kullanmayacağını açıkladı. MLB takımı Cleveland Indians’ın da benzer bir kararı açıklaması bekleniyor.

Burada, özellikle dışarıdan bakanlara enteresan gele­cek bazı noktalar var. Bunlardan biri egemen beyaz kültü­rün Yerlilere dair simgeleri kullanması. Soykırım uygulan­mış bir halka, beyazlar tarafından, o soykırımın meşrulaş­tırıcısı olması için verilmiş “Kızılderili” adı nasıl oluyor da beyazların bir takımının adı olabiliyor? Etnik gerilimler, toplu kıyımlar yaşamış bir başka ülke olarak Türkiye’de Türk çoğunluğun Ermenilere, Kürtlere, Rumlara dair böyle pejoratif sıfatları isim olarak kullandığını düşünebiliyor musunuz? Kayseri Kılıçartıkları, Manisa Kekoları? Bunlar bizde sadece ırkçı hakaretler olarak kullanılabilir.

Yerli simgelerini kullanan bu takımlar, itirazlar üzerine bu isimlerin “Yerlileri onurlandırmak için kullanıldığını” öne sürmeye başladı. Ancak bu kimse için inandırıcı olmadı. Redskins’in sahibinin eşi tarafından yazı­lan kulüp marşı “Kafa derilerini yüzün” gibi tarihsel olarak Yerlilerle bağdaştırılan şiddet eylemlerini içeriyor­du. Indians’ın mas­kotu Şef Wahoo açıkça karikatürleş­tirilmiş bir figürdür. Bu takım isimleri, taraftarlar arasında “Kafa derinizi yüze­ceğiz”, “Soyunuzu kurutacağız”, “Davetkar kadınları­nıza tecavüz edece­ğiz” gibi sloganların üretilmesi, her yönüyle Yerlilere karşı ön yargıların, basmakalıp inanış­ların güçlendirilmesi işlevini görüyor. Her şeyin ötesinde Yerliler kendilerine “Kızılderili” demiyor ki! (İşgalcilere de beyaz adam demi­yorlar. Çünkü nor­mal olarak onlara baktıklarında beyaz, kendilerine baktıkla­rında kızıl rengini görmüyorlar.) Bu, Yerlilerin “düşük bir ırka mensup oldu­ğu”, “medeniyetsiz barbarlar oldukları” şeklindeki ırkçı savlarla kendilerine önce işgali sonra soykırımı hak görenlerin uydurduğu bir şeydi. Kendine “Kızılderili” deme­yen insanlara ısrarla “Kızılderili” demek nasıl bir onurlan­dırma olabilir?

James V. Fenelon, Redskins? Sports Mascots, Indian Nations and White Racism kitabında egemen beyazların, siyahları ya da Yahudileri değil ama “Kızılderililer”i tıpkı “Boğalar”, “Bizonlar”, “Şahinler” gibi bir takım adı haline getirebilecek cürete sahip olmasının ardında yatanları araştırıyor. Temel olarak ulaştığı iki sonuç var. Bunlardan ilki Yerlilerin bugün egemen beyazlara bir tehdit oluştura­mayacak kadar küçük bir nüfusa indirgenmiş olması. İkincisi de Yerlilere dair çizilen “vahşi ama onurlu savaşçı” imgesi. Bu “neredeyse insan” imgesi, Yerlileri savaşçı, bar­bar, güçlü ama medeniyet dışı olarak kodluyor. Tıpkı bir hayvan gibi… Bu bakımdan soykırımın simge eyaletlerin­den Kuzey Dakota’nın üniversitelerine bakmak ilginç sonuçlar doğuruyor. Kuzey Dakota Üniversitesi’nin spor takımlarının adı 2015’e kadar “Fighting Sioux” yani “Savaşçı Siyu” idi. Ezeli rakip Kuzey Dakota Eyalet Üniversitesi ise “Bizon” adını kullanıyor. Yerliler ve bizonlar… 19. yüzyılın iki kırım mağduru, fail ise aynı.

Fenelon’ın kitabında tüm bu sözde “onurlandırıcı” isim­ler hakkında konuşan bir Yerli şöyle diyor: “Bize ‘tamam artık boş verin. Burası Amerika. Amerikan rüyasına bakın’ diyorlar. Bize ‘Kızılderili’ deyip, tribünlerde ‘Tomahawk Chop’ yaptığınız sürece Amerikan rüyasına bakamayız çünkü bunlar bizi insan olarak görmediğinizi hatırlatan şeyler. Ve eğer bir halk insan olarak görülmüyorsa onu köleleştirebilir, 6 milyonunu öldürebilir, kurşuna dizebilir, Wounded Knee’deki toplu mezarlara gömebilirsiniz. Hayır, Amerikan rüyasına bakmıyoruz, niye bakalım ki? Biz daha Amerikan kabusundan uyanamadık.”

ABD’de son dönemde yükselen ırkçılık karşıtı dalga aynı zamanda halkın bu kabustan uyanma çabası. Kabus o kadar derin ki Redskins adından kurtulmak için bile bu kadar çaba harcamak gerekti.