İnsandan minklere SARS-CoV-2 geçişi mümkün mü?
Fotoğraf: Flickr
Yeni tip koronavirüsün (SARS-CoV-2) hayvandan insana, insandan hayvana geçişi ile ilgili pek çok haber çıktı. Zoonetik transfer olarak adlandırılan bu sürecin işleyişine dair bir çok çalışma da yapılıyor. Yarasa, pangolin gibi hayvanların virüs rezervuarlarındaki koronavirüs gen dizileri çıkartılmaya başlandı. Bu, virüsün geçiş kaynağını, değişimini yani evrimini anlayabilmemiz için önemli bir adım.
Aynı zamanda, virüsün insandan başka canlılara ve oradan tekrar insana geçiş yapma olasılığını, bu olasılık gerçekleştiği takdirde virüsteki değişimi anlamamıza yardım edecek bir süreç. Bu sürece dair haberleri, bilimsel gelişmeleri panik yapmadan takip etmek oldukça önemli.
Bazı haberler nedeniyle, ev hayvanlarının sahipleri tarafından sokağa terk edilişlerini ne yazık ki üzülerek izledik. Bilimciler henüz virüsü anlamaya çalışırken kesin bir dille yapılan haberlerin nelere mal olabileceğini görüyoruz. Bunu, salgının başında tehlikenin küçümsenmesiyle yaşadık ve bu süreç aslında bundan fazlaca ders çıkarmadığımızı gösteriyor. Bilimsel gerçekler yeni yeni ortaya çıkarken, ne bu virüsü ve etkilerini hafife alabilecek, ne de panik yapacak bir konumda olmalıyız. Bu süreci, bilimin ışığında, gerekli önlemlerin alınmasıyla geçirebiliriz.
Altı aylık süreçte, virüsün hayvanlarda enfeksiyona yol açıp açmadığına dair deney hayvanları ile çalışmalar yapıldı. Rhesus ve sinomolgus makaklarında, ferret (dağ gelinciği, kokarca, sansar gibi türlere benzeyen bir kemirgen türü), kedilerde, golden Suriye hamsterlarında yapılan çalışmalar solunum yollarında virüs bulunduğunu, rhesus makaklarının, yavru kedilerin ve hamsterların hafif ve orta şiddette klinik semptomlar gösterdiğini ortaya çıkardı. Yine bazı durumlarda ev hayvanlarında, insandan hayvana izole ve nadir de olsa virüs geçişi raporlandı. Bronx Hayvanat Bahçesindeki kaplanlarda da virüs testi pozitif çıktı. Tüm bu vakalarda, bu canlıların hasta insanlarla doğrudan temas halinde olduğu ve diğer bulaş mekanizmalarının dışarıda bırakıldığı biliniyor.
Zoonetik transferle ilgili yeni bir çalışma henüz hakem sürecinden geçmeden, 18 Mayıs 2020 tarihinde BioArxiv web sitesinde bilimsel kamuoyuna sunuldu. Çalışma, Hollanda’daki mink çiftliklerindeki COVID-19 vakalarını ele alıyor. Nisan ayında Hollanda’daki iki mink çiftliğinde, minklerde büyük bir virüs salgını görülmüştü. Araştırmacılar, bu çiftliklerdeki canlılardan, çiftlik işçilerinden ve ortam tozundan örnekler alarak bunlarda SARS-CoV-2’ye ait viral RNA bulunup bulunmadığına baktılar. Yaşamını kaybeden minklere otopsi yaptıklarında ise, ciğerlerinde zatürre bulguları gözlemlediler. Mink topluluklarındaki ölüm oranlarının nisan sonuna kadar olan vakalar hesaplandığında yüzde 1.2 ve yüzde 2.4 olduğu gözlendi. Her iki çiftlikten alınan örneklerde viral genom sekanslaması yapıldı. Viral genomlardaki değişim, virüsün her iki çiftlikte de minkler arasında yayıldığını gösterdi. Mink barınaklarında bulunan solunabilir tozda da viral RNA’ya rastlandı. Bu da çiftlikteki işçilerin de virüse maruz kalmış olabileceğini gösteriyor. NB1 diye kodlanan çiftlikteki bir işçi, nisan ayı başından itibaren hastalık semptomları göstermiş ancak test yapılmamış. NB2 çiftliğindeki bir diğer işçi ise mart ayı sonunda COVID-19 nedeniyle hastaneye yatırılmış.
Tüm bu sonuçlar, mink çiftliğinde virüsün insandan hayvana geçişine işaret ediyor. Viral genomların her iki çiftlikte de birbirinden farklılık göstermesi ve insandaki virüslere benzerlikleri bu çiftliklere ayrı ayrı bulaş olduğunu düşündürüyor. Haziran başında Science dergisinde yayımlanan habere göre, Hollanda’daki 130 mink çiftliğinden 12’sinde enfeksiyon görülmüş. Ters zoonetik transferin (insandan hayvana virüs transferi) mümkünlüğü böylece gösterilmiş oldu. Bu nedenle, hayvan-insan kontağının yoğun olduğu yerlerde, çalışma alanlarında önlemlerin arttırılması oldukça önemli.
- Deprem ve salgın hastalıklar 12 Şubat 2023 04:55
- Modern tarım uygulamaları ve yabani otların evrimi 11 Aralık 2022 01:40
- Evcil retroviral elemanlar retrovirüslere karşı 06 Kasım 2022 04:58
- Proto-hücrelerden sentetik amipsi hücrelere 25 Eylül 2022 04:20
- İnsanlığın sivrisinek ile dansı 04 Eylül 2022 03:23
- Hapşıran süngerler 14 Ağustos 2022 02:08
- Tüp bebek başarısızlığının arkasında yatan sebep, erken dönem DNA çoğalması hataları olabilir mi? 24 Temmuz 2022 04:08
- Yer değiştiren genetik elemanlar ve ahtapotun bilişsel yeteneklerinin evrimi 10 Temmuz 2022 03:58
- Evrimsel ilişkiler kara ölümün kaynağının Orta Asya olduğunu ortaya çıkardı 19 Haziran 2022 04:49
- HIV ilacı ile orta yaş hafıza kayıpları engellenebilecek mi? 29 Mayıs 2022 04:15
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve mikrobiyom 08 Mayıs 2022 01:18
- Antik enzimlerin yeni çağı 24 Nisan 2022 00:07