28 Haziran 2020 00:35

İnsandan minklere SARS-CoV-2 geçişi mümkün mü?

mink

Fotoğraf: Flickr

PAZAR
Paylaş

Yeni tip koronavirüsün (SARS-CoV-2) hayvan­dan insana, insandan hayvana geçişi ile ilgili pek çok haber çıktı. Zoonetik transfer olarak adlandırılan bu sürecin işleyişine dair bir çok çalışma da yapılıyor. Yarasa, pangolin gibi hay­vanların virüs rezervuarların­daki koronavirüs gen dizileri çıkartılmaya başlandı. Bu, virüsün geçiş kaynağını, değişi­mini yani evrimini anlayabilmemiz için önemli bir adım.

Aynı zamanda, virüsün insandan başka canlılara ve oradan tekrar insana geçiş yapma olasılığını, bu olasılık gerçekleştiği tak­dirde virüsteki değişimi anlamamıza yardım edecek bir süreç. Bu sürece dair haberleri, bilimsel gelişmeleri panik yapmadan takip etmek oldukça önemli.

Bazı haberler nedeniyle, ev hayvanlarının sahipleri tarafından sokağa terk edilişlerini ne yazık ki üzülerek izledik. Bilimciler henüz virü­sü anlamaya çalışırken kesin bir dille yapılan haberlerin nelere mal olabileceğini görüyoruz. Bunu, salgının başında tehlikenin küçümsen­mesiyle yaşadık ve bu süreç aslında bundan fazlaca ders çıkarmadığımızı gösteriyor. Bilimsel gerçekler yeni yeni ortaya çıkarken, ne bu virüsü ve etkilerini hafife alabilecek, ne de panik yapacak bir konumda olmalıyız. Bu süreci, bilimin ışığında, gerekli önlemlerin alınmasıyla geçirebiliriz.

Altı aylık süreçte, virüsün hayvanlarda enfeksiyona yol açıp açmadığına dair deney hayvanları ile çalışmalar yapıldı. Rhesus ve sinomolgus makaklarında, ferret (dağ gelinci­ği, kokarca, sansar gibi türlere benzeyen bir kemirgen türü), kedilerde, golden Suriye hamsterlarında yapılan çalışmalar solunum yollarında virüs bulunduğunu, rhesus makak­larının, yavru kedilerin ve hamsterların hafif ve orta şiddette klinik semptomlar gösterdi­ğini ortaya çıkardı. Yine bazı durumlarda ev hayvanlarında, insandan hayvana izole ve nadir de olsa virüs geçişi raporlandı. Bronx Hayvanat Bahçesindeki kaplanlarda da virüs testi pozitif çıktı. Tüm bu vakalarda, bu canlı­ların hasta insanlarla doğrudan temas halin­de olduğu ve diğer bulaş mekanizmalarının dışarıda bırakıldığı biliniyor.

Zoonetik transferle ilgili yeni bir çalışma henüz hakem sürecinden geçmeden, 18 Mayıs 2020 tarihinde BioArxiv web sitesinde bilimsel kamuoyuna sunuldu. Çalışma, Hollanda’daki mink çiftliklerindeki COVID-19 vakalarını ele alıyor. Nisan ayında Hollanda’daki iki mink çiftliğinde, minklerde büyük bir virüs salgını görülmüştü. Araştırmacılar, bu çiftliklerdeki canlılardan, çiftlik işçilerinden ve ortam tozundan örnekler alarak bunlarda SARS-CoV-2’ye ait viral RNA bulunup bulunmadığına baktılar. Yaşamını kaybeden minklere otopsi yaptıklarında ise, ciğerlerinde zatürre bulgu­ları gözlemlediler. Mink topluluklarındaki ölüm oranlarının nisan sonuna kadar olan vakalar hesaplandığında yüzde 1.2 ve yüzde 2.4 oldu­ğu gözlendi. Her iki çiftlikten alınan örnekler­de viral genom sekanslaması yapıldı. Viral genomlardaki değişim, virüsün her iki çiftlikte de minkler arasında yayıldığını gösterdi. Mink barınaklarında bulunan solunabilir tozda da viral RNA’ya rastlandı. Bu da çiftlikteki işçilerin de virüse maruz kalmış olabileceğini gösteri­yor. NB1 diye kodlanan çiftlikteki bir işçi, nisan ayı başından itibaren hastalık semp­tomları göstermiş ancak test yapılmamış. NB2 çiftliğindeki bir diğer işçi ise mart ayı sonunda COVID-19 nedeniyle hastaneye yatı­rılmış.

Tüm bu sonuçlar, mink çiftliğinde virüsün insandan hayvana geçişine işaret ediyor. Viral genomların her iki çiftlikte de birbirinden farklılık göstermesi ve insandaki virüslere benzerlikleri bu çiftliklere ayrı ayrı bulaş oldu­ğunu düşündürüyor. Haziran başında Science dergisinde yayımlanan habere göre, Hollanda’daki 130 mink çiftliğinden 12’sinde enfeksiyon görülmüş. Ters zoonetik transfe­rin (insandan hayvana virüs transferi) müm­künlüğü böylece gösterilmiş oldu. Bu nedenle, hayvan-insan kontağının yoğun olduğu yer­lerde, çalışma alanlarında önlemlerin arttırıl­ması oldukça önemli.

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...