Salgını çocuklar ile konuşmak

Türkiye ciddi bir salgın ile karşı karşıya. Rejim, insan yaşamına ve bilime değer vermediği için bu salgın ile başa çıkmak kolay olmayacak. Bu nedenle topluma, anne babalara ve çocuklara yararlı olabilecek bilgileri her olanakta farklı kanallardan sunmak gerekiyor. Salgın ile ilgili önlemler alınırken, çocuklara evlerinde nasıl davranılması gerektiğini kısaca ele alalım.

Küçük çocukların olan bitenleri pek anlamadığı varsayılır. Oysa üç yaş öncesindeki çocuklar birçok şeyi sezebilirler. Olağan dışı durumlardan rahatsız olabilir; çevrelerindeki insanların salgın veya başka nedenlerle gergin olduklarını kolayca anlayabilirler. Bu nedenle, çocuklar çok küçük olsa da yanlarında sakin olmak, günlük alışılmış rutinleri bozmamak, onları televizyon ve diğer medyadaki gergin ve korkutucu olabilecek yayınlardan uzak tutmak gerekir. Bu dönemde çocuklar rahatsız olduklarını davranışları ile belli ederler. Bu nedenle kucak isteme, ayrılamama, sızlanma gibi ipuçlarına dikkat etmek gerekir.

Okul öncesi dönemde çocuklar meraklıdır; soru sorarlar ve yanıt beklerler. Mikroplar, virüsler, hastalıklar ve temizlik gibi konularda onlara bilimsel ama abartısız bilgiler vermek gerekir. Özellikle hastalanan kişilerin yaşadıkları veya ölüm hakkındaki sorulara ayrıntıya girmeden, doğru ve basit yanıtlar verilmelidir. Anne baba, kardeş ve diğer sevdiklerinin güvende olduğunu bilmek isterler. Öte yandan, bu dönemde temizliğe herkesin özen göstermesi gerektiğini anlayabilirler. El yıkamak gibi sık yapılması gereken işleri şarkılar veya tekerlemeler ile eşleştirmek, hem neşeli olmayı, hem de yıkama süresini uzun ve sabit tutmayı kolaylaştırır.

Bu yaşlardaki çocuklar medyadan çok kolay etkilenirler. Bu nedenle, medyada salgın ile yayınların çok olduğu bir dönemde onları bu yayınlardan olabildiğince uzak tutmak gerekir. Salgın ile ilgili sakin kalmaya, yemek saatleri alışılmış rutinleri ve uyku düzenini bozmamaya özen göstermek gerekir.

Okul çağındaki çocuklar salgın hastalıklar, temizlik, karantina gibi konuları kolayca kavrayabilirler. Sağlık gibi önemli konuların kendileri ile konuşulmasını beklerler; kimi görevler verilmesinden hoşlanırlar. Önemli konuların kendilerinden saklanmasından ise hoşlanmazlar. Alınacak önlemlerin korku yaratacak örnekler ile dile getirilmesi, onları abartılı korkulara itebilir. Önlemlerin gerekli ve etkili oldukları için alındığı vurgulanmalıdır.

Bu dönemdeki çocuklar, salgın ve virüs hakkındaki bilgileri doğrultusunda okul arkadaşları, öğretmenleri, özellikle de yaşlı akrabalar ve tanıdıkları diğer yaşlılar için endişelenebilirler. Endişelerini ciddiye almak; merak ve endişeleri ile ilgili doğru ama aşırı ayrıntılı olmayan bilgiler sağlamak yararlı olur.

Bu yaştaki çocuklar medyaya çok daha fazla ilgi gösterebildikleri için onları özellikle abartılı ve yanıltıcı yayınların çok olduğu mecralardan uzak tutmak gerekir. Salgının dünyada yayılması ile ilgili abartılı ve yinelenen haberler salgının önlenemez olduğu inancına ve korkuya neden olabilir. Öte yandan, salgın ile ilgili önlemlerin abartılması, evdeki olağan gidişatın aksatılması bu yaşlardaki çocukları olumsuz düşünmeye yönlendirir. Örneğin, yiyeceklere yönelik abartılı önlemler yemek yemekten uzaklaşmalarına neden olabilir.

Çocukların arkadaşlarından ve oyundan uzak olmasının aşırı hareketlilik ve gerginlik yaratabileceği; beklenmedik davranışlara yol açabileceği göz önünde tutularak, onlara daha sabırlı ve anlayışlı davranmak gerekir. Arkadaşları ile telefon vb. yollarla iletişimde kalmalarına yardımcı olunmalıdır.

Salgın kısa süreli olmadığı için çocukları takip etmek ve ara ara salgın hakkında soruları olup olmadığını yoklamak; sorularına tutarlı ve abartısız yanıtlar sağlamak önem taşır. Çocuklar yanıtı bilinmeyen sorular sorduklarında, yetersiz bilgi vermekten kaçınmak; biraz araştırma yapmak ve sağlam bilgiler vermek gerekir.