20 Aralık 2019 22:50

Servis olarak bir şeyler

Fotoğraf: Envato

Paylaş

İsmail Gökhan Bayram

Tüm yazıları

Eğer bilgi teknolojileri ile ilgileniyorsanız bir yerlerde SaaS ya da IaaS gibi sonu “aaS” ile biten kısaltmalara denk gelmiş olma olasılığınız oldukça yüksek. aaS “as a Service”in kısaltılmış hali ve “servis/hizmet olarak” anlamına geliyor. Kökleri 1960’lara kadar uzansa da “Servis olarak yazılım”ın (SaaS) yaygın kullanımı Internet’in yaygınlaşması ve hızlanması ile mümkün oldu. Kurulum, bakım, güncelleme, sorun giderme gibi sorumlulukları kullanıcı tarafına değil de servis veren tarafa ait olan ve çoğunlukla bir web tarayıcı üzerinden çalıştırılan bu yazılımlar sadece bilgi teknolojileri departmanlarının değil sıradan kullanıcıların teknik yüklerini ve masraflarını da oldukça azaltıyordu. Servis olarak yazılımların yaygınlaşmasını altyapı, platform, oyunlar ve işletim sistemleri ve daha pek çok şeyin sonuna “aaS” eklenip servis olarak sunulmaya başlaması izledi. Hatta bu “servis olarak” çılgınlığı öyle bir noktaya taşındı ki Estonya yeni e-vatandaşlık sistemini “servis olarak ülke” (CaaS) ifadesiyle tanıttı.

Halihazırda ofis uygulamalarından CAD (Bilgisayar Destekli Tasarım) yazılımlarına, müşteri ilişkileri yönetim sistemlerinden (CRM) çeviri araçlarına pek çok yazılım servis olarak sunuluyor. Google, kasım ayında Stadia ile oyunları servis olarak sunmaya başladı. Birkaç gün önce Facebook, yine servis olarak oyun sunan PlayGiga’yı 78 milyon dolara satın aldı. Microsoft üç ay kadar önce servis olarak Windows (WaaS) ya da servis olarak masaüstü (DaaS) diye tanımlayabileceğimiz Windows Sanal Masaüstü’nü (WVD) dünya genelinde kullanıma açtı. Stadia ve PlayGiga, akıllı telefonunuzdan televizyonunuza HTML5 kullanabildiğiniz hemen her cihazda kendi listelerindeki oyunları oynamanızı mümkün kılıyor. WVD ise yine HTML5 destekli hemen her cihazda Windows masaüstünü kullanabilmenizi sağlıyor. Google, Microsoft, Facebook, Adobe, Amazon ve Oracle gibi teknoloji devlerinin hemen hepsi “servis olarak bir şeyler” sunuyor ve servis olarak sundukları şeylerin sayısı her geçen gün artıyor.

Kurulum ve kullanım kolaylığı, düşük başlangıç ve bakım maliyeti ile daha düşük donanımda çalışabilme gibi avantajları göz önünde bulundurulduğunda ilk bakışta “servis olarak” yaklaşımı oldukça makul ve mantıklı görünse de belli dezavantajlarından da bahsetmek gerek. Servis olarak sunulan uygulamalar, oyunlar, işletim sistemleri vs. kullanıcıya Internet aracılığıyla ulaştırılır. Bu da uygulamaya uygun bir bağlantı bant genişliğini, düşük gecikme süresini ve bağlantı kararlılığını gerektirir. Ülkemizdeki gibi hızı çokça dalgalanan, zırt pırt kesilen ve gecikme süresi pek de düşük olmayan bağlantılarda bant genişliğini sıcağı sıcağına yoğun bir şekilde kullanan servisleri kullanmak oldukça problemli hale gelebilir. Arka planda çalışan sistem çoğu durumda nasıl işlediği tümüyle bilinemeyen kapalı bir sistem olduğundan müdahale etmesi ve değişiklik yapması güçtür. Yine arka planda çalışan sistemin kapalı olması güvenlik açısından denetlenmesini de zorlaştırır. Normalde yerel sisteminizde kullandığınız bir yazılımı servis olarak kullanmaya başlamadan önce risklerini ve kullanışlılığını değerlendirmenizde yarar var.

YAZARIN DİĞER YAZILARI