Kuzey cephesinde yeni bir şey yok!

İskoçya Kraliçesi Mary ile İngiliz Kraliçesi Elizabeth arasında 16. yüzyılın ikinci yarısında yaşanan rekabet yalnızca Britanya’nın kaderini değiştirmekle kalmadı aynı zamanda siyasi tarihte önemli bir dönem olarak da tarih kitaplarındaki yerini aldı. 

Zorlu süreçlerin ve çekişmelerin ardından İngiltere tahtına oturan ve ülkeyi ‘ayağa kaldıran’ Elizabeth ile 16 yaşında Fransa Kraliçesi olan, 18’inde dul kalan ve ülkesi İskoçya’ya dönerek tahta çıkan Mary’nin sevgi-nefret ve politikanın soğukkanlı zorunlulukları arasında şekillenen ilişkinin sinematografik bir tarafı da var. Birçok kez bu ikili çeşitli biçimlerde sinemaya konuk olsa da en çarpıcı olan ShekharKapur’un 1998 ve 2007 tarihlerinde çektiği ve CateBlanchett’ın hafızalara kazınan performansıyla “Elizabeth” ve “Elizabeth: Altın Çağ” filmleriydi. Bu filmler gücü eline alan ve bir süre sonra o gücün içinde kaybolmaya başlayan, erkek bir dünyada ayakta kalmaya çalışan bir kadının iç dünyasına götürüyordu seyirciyi. Yakın tarihte çekilen “Reign” dizisi ise biraz da kurmaca bir dünyanın içinde Mary’yi odağına alıyordu. 

Bu hafta sinemalarda gösterime giren ve hayal kırıklığı yaratmışa benzeyen “İskoçya Kraliçesi Mary” aynı zamanda kuzen olan iki kraliçenin karşılıklı mektuplaşmalar, barış hayalleri, birbirine anlama çabaları, ihanet, din savaşları ve erkeklerden kurulu soyluların talepleri arasında var olma çabalarına odaklanıyor. Film, Mary’nin Fransa’dan İskoçya’ya döndüğü ve tahta geçtiği an ile açılıyor. Bunu bir tehdit olarak algılayan Elizabeth ve İngiliz asilleri çeşitli girişimlerle onu tahttan indirmeye çabalıyorlar. Bu siyasal mücadelenin ardından bir tür ‘zirvedeki yalnızlık’ yaşayan iki kadının birbirlerini anlama ve barış için bir yol bulma çabalarını izliyoruz. 

“İskoçya Kraliçesi Mary”nin hem yapısal hem de tarihsel sıkıntıları var. Tarihsel sıkıntılarından birisi bu kadar çok işlenen bir konuda yeni bir hikaye kurmak. Her iki kraliçenin iç dünyalarına girme çabası yeni bir kanal gibi görünse de en azında Elizabeth için Shekhar Kapur’un filmleri bunu çok ustaca yapmıştı. Haliyle bütün çabalarına rağmen Margot Robbie’nin Elizabeth performansı da Cate Blanchett’ın gölgesinde kalıyor. Bir tarafın yeterince derinleştirilememesi diğer tarafı da akamete uğratıyor böylece. Taht kavgaları birbiri ardına gelip bunun tarihsel arka planı teatral mizansenlerle kurulurken, Mary’nin bütün bu hengame içindeki savruluşu da derinleşemiyor. Son yılların en yetenekli kadın oyuncularından birisi olan Saoirse Ronan’ın performansı da yeterli olmuyor. 

Tarihe mal olmuş iki kadının dünyasına dair bir filmin bir kadın yönetmene emanet edilmesi çok doğru bir karar kuşku yok ki. Ancak bu ismin, sahne tasarımı ve sanat yönetmenliğinden gelen daha önce hiç film çekmemiş Josie Rourke olduğunu söylemek zor. Ki filmin en güçlü tarafı tasarımları. Ama mizansen kurmak, kadraj oluşturmak, karakterleri derinleştirmek başka türlü bir maharet istiyor. Filmin daha yetkin bir kadın yönetmenin elinde çok daha iyi olup olmayacağı soru işareti olarak duruyor haliyle. 

Yine de ‘siyasetin’ erkek karakteriyle yüzleştiğimiz çarpıcı anlar yok değil. Kraliçe dahi olsanız erkeklerin yaklaşımının değişmeyeceğini, feodalizm ve din gibi köklü kurumların ancak soyunuz yüzünden size katlanmak zorunda kaldığını anlatırken zaman zaman etkili hale geliyor yapım. Üstelik bu ‘erkekler dünyası’ yalnızca kraliçeleri değil, mahiyetlerindeki diğer insanları da derinden etkileyen bir yapının varlığını gözler önüne seriyor. Erkeklerin gücü ellerinde toplamak için her şeyi yapmaya hazır halleri ile kadınların gücü kullanmak zorunda kalmama çabaları arasındaki gerilimin kurulduğu anlar filmin en fazla akıllarda kalan bölümleri.

İSKOÇYA KRALİÇESİ MARY
ORİJİNAL ADI: Mary Queen of Scots
YÖNETMEN: Josie Rourke
OYUNCULAR: Saoirse Ronan, Margot Robbie, Jack Lowden, Joe Alwyn, David Tennant, Guy Pearce, Gemma Chan
YAPIM: 2018 ABD, İngiltere