Komsomol*

Yazının başlığını görünce siyasi bir yazı olacağınızı düşünmüş olacaksınız. Oysa ki 
      ‘Komsomol’ aynı zamanda bir fotoğraf makinesinin ismi olmuştur. Fotoğraf tarihinin teknik gelişimine baktığımızda bilinen batılı markalara inat Sovyetler Birliği’nin, Batının da kabul etmek zorunda olduğu, dünyadaki satış rakamlarını üst üste koyduğumuzda milyonlarca satan fotoğraf makine ve modellerini ürettiğini görmekteyiz. 

Kitle iletişiminde fotoğraf ve sinemanın önemini keşfeden Sovyet iktidarı daha devrim aşamasında bu alana devlet desteğini sunmuştur. Bu destek bilim ve sanat alanlarında hem endüstrinin kuruluşu hem de akademik eğitim olarak sürmüştür. Belgesel ve sanat fotoğrafçılığı bu iki alanda gelişmiş dünyaya örnek olmuştur. Batı her ne kadar komünizmle mücadele etse de Sovyet teknoloji ve endüstrisi karşısında ancak rekabet edebilmiştir. 

Çarlık Rusya’sı zamanında dışa bağımlı olan fotoğraf endüstrisi Sovyetlerin iktidarıyla birlikte var olanlar devletleştirilmiş, oluşturulan çalışma komünlerinde özellikle gençlerin çalışmasıyla endüstrinin oluşturulması sağlanmıştır. İşte böyle bir zamanda Komsomol 29 Ekim 1918 tarihinde kuruluyordu.  Savaşlar yüzünden kesintili olsa da savaş sanayii için dürbün vb. gibi üretimleri sürüyordu. Genç Sovyetler  2. Dünya Savaşı sonrasında galip çıkınca Doğu Almanya’da dünyaca ünlü Alman optik ve fotografik sanayii araçları üreten fabrikalar açıldı. Bu fabrikalardan biri Gosularstvennyi Optiko-Mekhanicheskii Zavod (Devlet Optik Mekanik Fabrikası) yani kısa adıyla “GOMZ”du. St. Petersburg’da (Leningrad) 1932’de açılan fabrika en eski Rus optik fabrikalarından biriydi. 1965 yılında adlarını Leningradskoe Optiko Mekhanichesko Obedinenie (Leningrad Optik Mekanik Birleşmesi) yani LOMO olarak değiştirdiler. Savaşın sona ermesinden bir yıl sonra, GOMZ yepyeni bir makine duyurdu. Sovyetler Birliği’nin Komünist Gençlik Organizasyonuna adanmış ve adını oradan alan Komsomolets, orta format ikiz lensli ufak bir makineydi. Cam lensi ve bakalitten üretilen hafif bir gövdesi vardı. Komsomolets’in basitliğine rağmen zorlu ve zarar verici bir savaştan yeni çıkmış bir ülke için bu çok büyük bir başarıydı. GOMZ fabrikası, yıllarca Komsomelets ürettikten sonra çok önemli bir özellik ile beraber gelen yeni fotoğraf makinelerini tanıttı
çift lensler. Bu, görüntüyü veren lensi odaklamanın, fotoğrafı çeken lensi odaklaması anlamına geliyordu; böylece fotoğrafçı sadece objesinin üzerine yoğunlaşıyordu. Bu makineye “amatör” kelimesinin yaklaşık Rusça çevirisi olan “Lubitel” adı verildi. Bu mütevazı başlangıçtan, büyük bir nesil doğdu.

1949’daki ilk üretimden (Komsomol ve Lubitel olarak) 1990’ların başındaki üretimin durdurulmasına kadar yaklaşık 5 milyon makine üretildi. 
Aslında daha öncesinde de 1936-1946 yıllarında yine orta format basit körüklü makinelerde üretilmiş ve Komsomol ismi verilmişti. 

Savaş yıllarında ve devrim süreçlerini belgeleyen ve kayıt altına alan fotoğraf, ütopya denilen komünist toplumun inşasında önemli işlevini yerine getirebilmesi için endüstrisinin ve eğitiminin verilmesi gerekiyordu. Tüm zorluklara rağmen başarıldı. Bu başarıda özellikle genç komünistler pay sahibiydi. Genç bir ülke olan SSCB’de gençliğini onure etmek için Komsomol ismini fotoğraf makinalarına vermişlerdir. 

(*) Genç Komünistler Birliği’nin kısaltması olan Komsomol, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği‘nde en etkili politik gençlik örgütüdür.

Kaynaklar; 

http://www.sovietcams.com/index.php?358713866https://microsites.lomography.com/lubitel166+/tr/history/
https://qz.com/435352/the-stunning-50-year-transformation-of-soviet-photography/
http://haberrus.com/info/2015/01/06/sovyet-doneminin-meshur-fotograf-makineleri-14.html