Hamile kadın işçilerin gece çalıştırılmaları hukuka aykırıdır

SORU: Ben bir kamu hastanesinde çalışmakta olan taşeron işçisiyim. 31 haftalık hamileyim ve halen gece nöbetlerine kalmaktayım. Nöbetten ne zaman çıkabilirim? Teşekkürler, iyi çalışmalar. 

CEVAP: Kadın işçilerin gece vardiyasında çalıştırılması genel kural olarak yasak değildir. Ancak, bazı düzenlemelere tabii kılınmıştır.

İş Kanunu’na göre, gece, en geç saat 20.00’den başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve en fazla 11 saat süren dönem olarak tanımlanır. İş Kanunu, 69. maddesinde, işçilerin gece çalışmalarının 7.5 saati geçemeyeceği amir bir şekilde düzenlemiştir.

Kanunda, işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğunun işe başlamadan önce sağlık raporu ile belgelenmesi, en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilmeleri istenir. Gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, mümkünse gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir.

Kanun ayrıca, gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen hafta gündüz çalıştırılmaları suretiyle postaların sıraya konabileceğini, gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esasının uygulanabileceğini belirtir. Ancak, postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.

Tüm bunlar, kadın erkek ayrımı gözetilmeden uygulanacak düzenlemelerdir.

Kadın işçilerle ilgili olarak ise “Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik” bulunmaktadır. Bu yönetmeliğin amir hükmüne göre, kadın işçiler, hiçbir şekilde gece postasında 7.5 saatten fazla çalıştırılamaz. 18 yaşından küçükler ise gece işlerinde hiçbir şekilde çalıştırılamayacaktır. 2015 yılında yapılan bir torba yasa değişikliği ile “Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7.5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir” hükmü getirilmiştir. Dolayısıyla gece çalışması, artık 7.5 saati yukarıda sayılan iş kollarında olmak ve işçinin yazılı onayının bulunması durumunda aşılabilecektir.

Kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılabilmeleri için işe başlamadan önce işyeri hekimi, sağlık ocağı veya devlet hastanelerinden, çalışmalarına engel bir durumun olmadığına dair sağlık raporu alınması şarttır. Bu muayenelerin altı ayda bir tekrarlanması gerekir. Aynı işyerinde çalışan karı kocanın aynı gece postasında çalışma istekleri, işverence, olanak oranında karşılanacağı da ilgili yönetmelikte yer almaktadır.

Yönetmelik ayrıca, işverenleri gece postalarında çalıştıracakları kadın işçileri, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgahlarına en yakın merkezden işyerine götürüp getirmekle yükümlü kılıyor.

Ancak, tüm bu sayılan hususlar, kadın işçinin hamile olması durumunda ortadan kalkmaktadır. Çünkü, kadın işçiler, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın işçiler ise doğum tarihinden başlamak üzere altı ay süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar. Emziren kadın işçilerde bu süre, ana ve çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyeri hekimi, işyeri ortak sağlık birimi, bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın sağlık ocağı veya doktor raporuyla belgelenmesi halinde bir yıla kadar uzatılır.

Dolayısıyla, hamile bir kadın işçinin gece çalıştırılması hukuka aykırıdır. Hamile olduğunuza dair doktor raporunuzu işverene vermeniz halinde bu tarihten itibaren sizi gece çalıştırması hukuka ve kanuna aykırıdır ve sizi bu halde çalıştırmaya devam ederse, şikayetiniz halinde hakkında idari para cezası uygulanacaktır.