Erivan’dan selam

Etnolog, folklorcu VERJİNE SVAZLİAN’in Ermeni Soykırımı: Hayatta Kalan Görgü Tanıklarının Anlattıkları (İstanbul: Belge Uluslararası Yayıncılık, 2011) adlı kitabının Türkçesinin çıkışının kutlaması için Erivan’dayım. Verjine Hanım’ı sizlere kısaca tanıtmak istiyorum: 1934 yılında Mısır’ın İskenderiye kentinde, kendisi de Ermeni Soykırımı’ndan kurtulmuş görgü tanığı Yazar ve Toplum Adamı Garnik Svazlian’ın ailesinde doğdu. İlk öğrenimini yerel Ermeni Pogosyan Okulunda, daha sonra Fransızca tedrisatlı ‘Anarat Highutyun’ Kızlara Mahsus Ermeni Okulu’nda aldı. 1947’de, ebeveyniyle birlikte vatanı olan Ermenistan’a döndü. 1956’da, Haçatur Abovyan Devlet Pedagoji Enstitüsünün tarihsel dil bilim bölümünden üstün başarıyla mezun oldu. 1955’ten itibaren, kendi inisiyatifiyle, Batı Ermenistan’dan, Kilikya’dan ve Anadolu’dan zorla sürgüne gönderilip sonra Emenistan’a dönenler tarafından aktarılmış çeşitli lehçelerdeki folklorik malzemeyi yazıya dökmeye başlayıp tamamen kaybolmaktan kurtardı. Aynı zamanda da Ermeni Soykırımı’nın hayatta kalan görgü tanıkları tarafından anlatılan anıları ve söylenen tarihsel nitelikli şarkıları kaleme aldı. Ulusal ve uluslararası bir dizi bilimsel konferanslara katılmış, farklı ülkelerdeki Diaspora Ermenilerine ait kuruluşlarda (Rusya, Yunanistan, Fransa, Avusturya, Almanya, ABD, Kanada, Lübnan, Suriye, Mısır, Türkiye) folklor, halk bilim, soykırım bilimi ve Ermeni Sorunu temalı tebliğler sunmuştur. Ermenistan, Diaspora ve yurt dışında aralarında 20’yi aşkın kitap da olmak üzere, 500’den fazla bilimsel ve aydınlatıcı makalelere sahiptir.
Filoloji Bilimleri Doktoru Verjine Svazlian, 55 yılı aşkın bir süre kelime kelime, parça parça yazarak, ses ve görüntü kayıtları gerçekleştirerek tarihi Ermenistan’ın, Kilikya ve Anadolu’nun 150’yi aşkın yerleşkesinden zorla sürülmüş, Ermenistan ve Diaspora’da (Yunanistan, Fransa, İtalya, Almanya, ABD, Kanada, Suriye, Lübnan, Irak, Mısır, Balkan ülkeleri, Türkiye) yerleşmiş bulunan Ermeni Soykırımından kurtulmuş görgü tanıklarının naklettiği sözlü halk geleneklerinin farklı birimleri yanı sıra belgesel tanıklık ve tarihi nitelikli şarkıları (Ermenice ve Türkçe) yok olmaktan kurtararak ve bunları farklı dillerde (Ermenice, Rusça, İngilizce, Fransızca, Almanca, Türkçe) yayımlayarak Ermeni halkının tarihi kolektif belleğini dünya kamuoyuna sunmuştur.
Verjine Svazlian’ın çalışmalarına ilişkin Ermenistan ve yurt dışında birçok kritik, ansiklopedik makale vb. yanı sıra ‘Svazlian Ailesinin Ahdı’ başlıklı (Senaryo ve reji: Laura Minasyan, Erivan, 2009) bir belgesel film de çekilmiştir.
Ben Svazlian’in folklor alanındaki araştırma ve derlemelerini de çok önemsiyorum. Ermeni halk hikayelerini toparlayan bir çok derleme yayınladı. Bunlar arasında Klikya, Van, Musadag ve İstanbul Ermeni halk hikayeleri gibi bizi yakından ilgilendiren çalışmaları da var.