14 Kasım 2014 00:56

Ebola tedavi merkezinde bir gün

Dünya Sağlık Örgütü Ebola nedeniyle en az 5 bin kişinin yaşamını yitirdiğini açıkladı. Örgüt, virüse karşı gerekli önlemler alınmazsa 5-10 bin yeni vakanın ortaya çıkabileceği uyarısında bulundu.

Paylaş

Ricci SHYROCK
Anna JEFFREYS

    
Sierra Leone’nin doğusunda yer alan Kenama kasabasının 15 kilometre dışındaki Uluslararası Kızılhaç Federasyonunun (IFRC) Ebola tedavi merkezine doğru yol alıyoruz. Burası dışarıda konuşlanmış bir düzine civarı çadır yapıdan oluştuğu için yerel olarak Ebola Kampı diye biliniyor. Kasabanın etrafı gür, yeşil orman ve heybetli dağlarla çevrili.

Gündüz vardiyası çalışanları sabah saat 08.00’de bir minibüsle şakalaşarak ve birbirlerine iyi dileklerde bulunarak kampa varıyor. Aşağı yukarı 80 kişinin çalıştığı bu yerde bir vardiyada bir hastaya iki personel düşecek şekilde çalışılıyor. Personel Sağlık Bakanlığı hemşireleri, hükümetin sosyal hizmet görevlileri, uluslararası hemşireler, su ve sıhhi temizlik, ceset ihraç ve gömme ekipleri üyeleri, aşçı ve çamaşırcı personel, idareciler ve lojistikçilerden oluşuyor. Personelin çoğu Sierra Leone’den Kızılhaç gönüllüleri fakat Norveç ve İspanya gibi ülkelerden insanlar da var.

Açıldığı aydan itibaren merkez 52 hasta kabul etmiş, bunların 13’ü taburcu edilmiş fakat 22’si toprağa verilmiş. Kızıl Haç yatak sayısını önümüzdeki haftalarda 30’dan 60’a çıkarmak istiyor fakat bunun için daha fazla personele ihtiyaç var.

Bizim merkezde bulunduğumuz gün 15 yerleşmiş hasta vardı biri şüpheli, biri muhtemel Ebola vakalarıydı ve bir adam da gün içinde vefat etti. Bu, IFRC’nin bir Ebola tedavi merkezini ilk yürütüşü, Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF) onları sürecin her adımı için eğitti.

Operasyonu yürüten İspanyol Doktor Marte Trayner Euxens bir acil sağlık uzmanı ve uzun zamandır Kızıl Haç gönüllüsü ve depremler ya da tayfunlardan sonra doktorluk yapmaya daha alışkın. Doktor Euxens, “Buradaki en büyük zorluk, ekibinizin güvenliğinden de sorumlu olmanız. Gardınızı asla indiremezsiniz ve her zaman etrafınızda olan bitenin farkında olmak zorundasınız” diyor. Doktor için bir diğer zorluk da klinik tedavi yerine yalnızca oral rehidrasyon solüsyonu, ağrı kesici, sıtma ilaçları, antibiyotikleri içeren palyatif tedavi verilebilmesi. Personele artı bir tehlike yarattığı için hastalara serum bile veremiyorlar. Euxens bunu “Daha çok bir hemşirelik işi” diye tabir ediyor. Fakat doktor burada olmaktan memnun ve sağlıkçı ailesi de bu kararını destekliyor. Doktor Euxens “Hastalar haysiyetli ve biz de bunu korumak için ihtiyaç duyulan yardımseverleriz. Yaptığım işten keyif alıyorum” diye ekliyor.

Sağlık çalışanı İbrahima Kemokai “Çok fazla hastanın öldüğünü görmek çok zor” diyor fakat Sierra Leone’deki son iç savaşta hemşirelik yaptığından sıkıntılı koşullardaki insanlarla çalışmaya alışkın. Kemokai, “Bu çok stresli bir hastalık ve insanları ‘Buna yenik düşecek biri değilsin, dinlenirsen daha iyi olabilirsin’ diye cesaretlendirmelisin. Zihniyetlerini değiştirmelisin” diyor.

MORALİ YÜKSEK TUTMAYA ÇALIŞIYORLAR

Hastalarla çalışan sosyal hizmet görevlisi Jestina Boyle ise “İnsanlara rahatlamalarını, ilaçlarını almalarını, sakin kalmalarını, kurallara uymalarını, yemelerini ve iyi uyumalarını söylüyorum. Onlara burada ölmeyebilirsiniz, yaşayabilirsiniz diyorum” diye anlatıyor.

Norveçli gönüllü Merete Benestad’ın ise bugün işte ilk günü. Gelişini  “Gelmeye karar verdikten sonra ikincil endişelerim oldu çünkü iş arkadaşlarım kararımı sorguluyorlardı. Fazlasıyla araştırdım ve sonunda hiçbir korkum olmadan ‘evet’ dedim” şeklinde anlatıyor.

Etraflarındaki onca ölüme ve ızdıraba karşın personel pozitif görünüyor ve etraflarındaki her imkanı neşe saçmak için kullanıyor. Güçlü hastalarla şakalaşmak, bebeklerle ve çocuklarla koruyucu elbiselerini giydirirlerken oyunlar oynamak (Giysi bir yaşındaki Ebola hastasında komik ve tuhaf duruyor), sağ kalanlara merkezden ayrılırken şarkılar söylemek ve alkışlamak, oyunlar düzenlemek ve sessiz saatler dışında iyileşen hastalara radyo dinletmek kullandıkları neşe saçma araçlarından bazıları.

ÖLÜLERİ HAZIRLAMAK İÇİN AYDA 100 DOLAR

Ölüleri dezenfekte ederek ve bedenleri gömülmeye hazırlayarak ayda 100 dolar kazanan 24 yaşındaki Edward Sannoh ile sohbet ediyoruz. Hiç de somurtkan görünmüyor, aksine yüzünde geniş bir gülümsemeyle doğal bir şakacı ve ciddi oranda işsiz gençliğin bulunduğu bir ülkede önemli bir iş yapıyor olmak hoşuna gidiyor. Sannah, “Ailem bundan memnun değil fakat halen buradayım. Bu işi birinin yapması lazım” diyor gözleri parlayarak. Tedavi merkezinin dışında küçük kalabalıklar oluşuyor. İlk başta bu kişilerin meraklı sakinler olduğunu sandım fakat bir hemşire iş aradıklarını söyleyerek beni bilgilendirdi.

Buradaki en zorlu işlerden biri su ve sanitasyon ekibinde çalışmak diyor personel. Ekibin görevleri arasında kanları, kusmukları ve dışkıları temizlemek var. Bunlar hastalığın ileri aşamalarındaki hastalarda hemorajiden geliyor. Kemokai, “Bu hastalık hem hastalar hem de personel için aşırı derece stresli fakat hepimiz bunu aşmak için birbirimizle dayanışıyoruz” diyor.

BİNLERCE ÇOCUK YETİM KALDI

Hastane önlüklerini giydikten hemen sonra personel sabah ayinine başlıyor: Yüzlerini çadırlarının dışında oturabilecek kadar güçlü olan Ebola hastalarına dönerek hep bir ağızdan dua ediyorlar. Ardından da bir şarkıya başlıyorlar. 14 yaşındaki bir hasta olan Noah, yüzünde aydınlık bir gülümsemeyle alkışlıyor. Noah ikinci negatif testini aldı ve günün ilerleyen saatlerinde taburcu edilecek. Açık sarı bir futbol tişörtü giymiş bir başka çocuk ise sessiz ve içine kapanık duruyor. Annesi iki gün önce bu merkezde ölmüş ve çocuk artık burada yalnız, gülümseyecek pek bir şeyi yok. Onunla ropörtaj yapmama izin verilmedi çünkü rıza istenecek bir velisi yoktu.

Sierra Leone’de binlerce çocuk Ebola sebebiyle yetim kalmış durumda, bazıları akrabalarıyla kalıyor. Hastalığı yenmiş gönüllü insanlar aileleri tarafından reddedilen yetimlere bakmaları için eğitiliyor. Çocuk hakları temsilcilikleri bu çocukların uzun vadede bakıcı ihtimallerinin halen belirsiz olduğunu ifade ediyor.

Merkezde yüksek risk altındaki hastaların bölgesi düşük risk altındaki personelin bölgesinden 1.5 metre boyunca bele kadar çıkan bir plastik çit ve sığ bir hendekle ayrılıyor. Ebola teşhisi konulmuş koğuşlarda beş altı kişilik bir grup günlerinin çoğunu birlikte dışarıda, geçici aile oluşturarak geçiriyorlar: yalnız bir adam, yakın zamanda koğuşta ölen annesinin ardından 1 yaşındaki Ebola hastası kız kardeşine bakan 17 yaşındaki kadın, Hannah isimli başka bir kadın ve iki ergen erkek çocuğu. Bazen konuşuyorlar fakat çoğunlukla çitin diğer tarafındaki personelin koşuşturmacasını izliyorlar.

*irinnevvs.org’dan çeviren Cansu Özyapıcıel, arabaşlıklar Evrensel’e aittir

ÖNCEKİ HABER

Tunus Halk Cephesi birleşik program istedi

SONRAKİ HABER

AKP kendi hukukunu kurmak istiyor

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...