Benim Üniversitelerim

Sennur SEZER

Gorki, kendi kendini yetiştirmenin somut bir örneğidir.1868’de Rusya’da Nijnj Novgrod’da doğdu. Anasıyla babası ayrılınca büyükbabasının yanına gönderildi. Çocukluğundan başlayarak çeşitli işlerde çalıştı.Ülkesinin çalışan sınıfının her katmanını tanıdı. Tanıdığı kişileri, yaptığı işleri yazdığında devrim öncesi Rusyanın da resimlerini görürüz.
Yaşadığı her olayı bir roman ya da öyküye katmayı bilen Gorki, gerçek adı  Aleksey Maksimoviç Peşkov yerine, “acı “ anlamına gelen “Gorki” takma adını kullanmayı seçti. Ben bu adda geleneksel Rus düğünlerinin davetlilerinin haykırışını duyuyorum: Acı, acı.. Ve gelinle damat bu acılık tatlılaşsın diye öpüşüyorlar. Gorki’nin hayatın üstüne yürüyüşünde bir çilekeş dervişin sinikliğini göremezsiniz.
O hayatını bir roman üçlemesiyle anlattı: Çocukluğum, İnsanlar arasında/ Ekmeğimi Kazanırken, Benim Üniversitelerim.
Benim Üniversitelerim, onun üniversiteli arkadaşlarının ona yaşattığı bir düştür. Kazan şehrinde birtakım sınavlara girip üniversiteye devam edecektir. Bu gerçekleşmeyecek bir düştür. Ama Gorki Kazan’da o dönemin düşünce akımlarını, yasa dışı kitaplarını, öğrenci çevrelerini tanır. Bir yandan ekmeğini kazanmaya diğer yandan eğitimini sürdürmeye çalışan genç, Rusya’da çarlık yönetiminin ve eskimiş dünya görüşünün çalkantılı ortamında bütün hayatın bir üniversiteye dönüştüğünü görür. Karşısına benzersiz kişilikleri olan, Rusya’nın kaderini değiştirecek kişiler çıkacaktır. Rusya gürül gürül geleceğini tartışmaktadır. İş bulduğu fırında hem çalışıyor hem de orada yatıp kalkıyordur. Yakınlarında bulunan öğrenci evindeki öğrenciler sayesinde siyasal bilinç edinmektedir. Gorki’nin anlattığı dönemin Rusya koşullarında felsefi tartışmalar yalnızca aydınlar ve öğrenciler arasında gerçekleşmez. İşçiler ve halkın değişik katmanları arasında da değişik düzeylerde politik atmosfer egemendir. Tabii ki bu durum, polisin de, halkın içinde çok sıkı çalışmasına yol açmıştır. Politik faaliyetler  dikkatle izlenmektedir. Yürütülen gizli örgütlenmeler ve gizli faaliyetlerdeki gizemlilik Gorki’nin üzerinde romantik bir etki yaratmıştır. Küçük gizli haberleşmelerde Gorki’ye de görev verilmesi onu heyecanlandırmıştır. Fırının yakınlarında yaşayan bir polis rahatça izlemek için Gorki’yle arkadaş olmuştur. Gorki arkadaşları tarafından, durumu idare etmesi için uyarılmıştır. Eğer polisten uzak durursa, fırındaki ilişkilerden şüphe edilebileceği düşünülmektedir. Gorki, polisin evine gidip gelirken, aynı zamanda onun yaşamıyla ilgili gözlemlerde bulunmaktadır.      
Sovyet Yazarlar Birliğinin ilk başkanı Gorki 1936’da Moskova’da öldü. Ana, Makar Çudra, Klim Sangin’in Yaşamı 40 Yıl (Dört Cilt), Mujik Evrensel Basım Yayımdan alabileceğiniz kitaplarından
 Benim Üniversitelerim ise Gorki’nin döneminin moda akımlarına bakışının da özetidir. Onu okurken hayatın ne kadar güzel ve yaşamaya değer olduğunu hep göreceksiniz.

*Benim Üniversitelerim, Maksim Gorki, Çeviri: Ergin Altay, Can Yayınları, 170 sf.