23 Mayıs 2024 10:55

İngiltere’de 4 Temmuz’da seçim kararı: Sunak ne hesabı yapıyor?

Başbakan Sunak 4 Temmuz’da seçim kararı aldıklarını duyurdu. Seçimlerin 5 ay erkene alınmasının nedeni, anketlere göre şansı olmayan Sunak’ın baskın bir seçimle daha iyi sonuç almayı umması.

Fotoğraf: Wiktor Szymanowicz/AA

Paylaş

Arif BEKTAŞ
Londra

İngiltere Başbakanı Rushi Sunak 4 Temmuz’da seçime gitme kararı aldıklarını duyurdu. Sunak, bu kararı Kral Charles’a bildirdiğini ve hükümetin seçime kadar feshedilmesinin onayını da aldığını da ekledi.

Her 5 yılda bir yapılan genel seçimler en son 20 Aralık 2019’da yapılmıştı. Bu yıl yapılması gereken seçimlerin yılsonuna doğru yapılması beklenirken, sadece bir buçuk ay önceden duyurusunun yapılması beklenmiyordu. Bu hamlenin, çok şansı olmayan Sunak’ın daha iyi bir sonuç almak için bir girişimi olduğu tahmin ediliyor.

NEDEN 5 AY ERKEN SEÇİM?

Sunak, başta ekonomi olmak üzere hiç bir alanda hedeflerine ulaşamadı. Hayat pahalılığı, sağlık krizi, enerji fiyatlarının yüksekliği, her yıl botlarla Manş’ı geçen on binlerce mülteci, eğitimdeki sorunlar, konut sorunları gibi alanların hiç birinde hedeflerine ulaşamadı.

Ama Sunak’ın erken seçim kararı almasının üç temel sebebi var. Birincisi ekonomi. Son yıllarda durağan bir seyir izleyen İngiliz ekonomisi, yüzde 0.1 ve yüzde 0.2 gibi çok küçük büyüme gösterdi. Sunak bunu önemli bir başarı olarak sunuyor. İkincisi, daha iki yıl önce yüzde 11 olan enflasyonun yüzde 4’e kadar düşmüş olması. Ve üçüncüsü de tedavi bekleyenlerin sayısının 7.60 milyondan geçen ay 7.58 milyona düşmüş olması.

Bu gelişmeler halkın ihtiyaçlarını karşılayacak boyutta olmamasına rağmen daha da ileriye gidemeyeceğini anlayan Sunak seçim tarihine 5 ay öne çekti.

İŞÇİ PARTİSİNİ GAFİL AVLAMAK İSTEDİ

Öte yandan Sunak’ın seçim için tüm hazırlıklarını yaptığı ve kamuoyu araştırmalarında iktidar partisi Muhafazakarr Parti’in ortalama yüzde 18 önünde görünen İşçi Partisi’ni de gafil avlamak istediği anlaşılıyor. İşçi Partisi’nde eski Başbakan Tony Blair’in kötü bir kopyası olarak görülen parti lideri Keir Starmer’ın manifestosunu açıklamış ya da adaylarını belirlemiş değil. Sunak ise, seçim anonsundan iki saat sonra Doğu Londra’da tüm kabinesi ve tüm parti yöneticilerinin hazır bulunduğu bir programa katılarak seçim kampanyasını başlattı.

SUNAK BURAYA NASIL GELDİ?

2010 yılında iktidara gelen Muhafazakar Parti, parlamentoda çoğunluğu elde edemediği için Liberal Demokratlarla yürüttüğü 5 yılllık bir koalisyon iktidarından sonra, bugüne kadar tek başına iktidar oldu.

Son 4.5 yılda ise, Birleşik Krallık tarihinde yaşanmayan gelişmeler yaşandı. Algı operasyonları ile hedef gösterilen dönemin İşçi Partisi Lideri Jeremy Corbyn’in seçimi kazanmasına engel olan eski Başbakan Boris Johnson ve çevresi 2019’da seçimlerden başarıyla çıktı.

Boris Johnson, yolsuzlukları ve pandemi döneminde düzenlediği partilerle gündeme geldi ve istifa etmek sorunda kaldı. O dönem Johnson’ın Maliye Bakanı olan Rushi Sunak aday oldu ama kazanamadı ve sadece 49 gün başbakanlık yapacak olan Liz Truss hükümete liderlik yaptı.

İşçi Partisi sık sık erken genel seçim çağrıları yapsa da Muhafazakar Parti kendi içinde yeni liderler seçerek başbakan olmasını sağlamaya devam etti. Truss’dan sonra Rushi Sunak parti lideri seçildi ve doğrudan başbakan oldu. Muhafakar Parti üyeleri arasında bile seçim yapılmadı, seçim partinin milletvekilleri arasında yapıldı. Sunak, sadece 193 Muhafazakar Partili milletvekili oyu ile ülkeye başbakan oldu.

4 TEMMUZ’DA SEÇİMİ KİM KAZANIR?

Mevcut durumda İşçi Partisi’nin seçimde birinci parti olarak çıkması bekleniyor. Parti, kamuoyu araştırmalarına göre en az 18 puan önde. Bazı araştırmalar ise farkı 21 puana kadar çıkarıyor.

İşçi Partisi yüzde 40 ile 44 arası oy alması beklenirken, Muhafazakarların yüzde 23 ile 28 arasında alması tahmin ediliyor. Üçüncü partinin ise ırkçı-faşist “Reform UK” olacağı tahmin ediliyor. Reform UK’in yüzde 10 dolayında oyu olduğu sanılıyor.

Kamuoyu araştırmalarına rağmen İşçi Partisi’nin parlamentoda çoğunluğu sağlaması riskli. Dar bölge seçim sistemi nedeniyle Muhafazakarların bazı bölgelerdeki milletvekilliklerini koruyabileceği tahmin ediliyor.

İngiltere Parlamentosunda şimdiki durum ise şöyle: