Koç’a 4.5 milyar dolar, işçiye 13 sent

Uğur ZENGİN
İstanbul

Forbes tarafından yayımlanan ‘2023 yılı milyarderler listesi’, Türkiye’de yaşanan çarpıcı bölüşüm şokunu yeniden gözler önüne serdi. Türkiye’de en yüksek servete sahip 4 patrondan 3’ü Koç ailesinden olurken, ailenin sadece üç ferdi servetini 1 yılda 4.5 milyar dolar artırdı. Koç Holdinge ait Ford-Otosan’da çalışan bir işçinin aldığı aylık net ücret ise şubat 2023-şubat 2024 döneminde dolar bazında reel olarak sadece 13 sent (3 lira 99 kuruş) arttı.

Forbes, 2023 yılı milyarderler listesini yayımladı. Küresel olarak, geçen 2 bin 640 kişinin serveti ‘on hane’den oluştu. Buna göre 8 milyar insanın yaşadığı dünyada 10 milyon kişiden biri dolar milyarderi oldu. Türkiye’den dolar milyarderi 22 sermayedar tespit edildi.

TÜRKİYE’NİN EN ZENGİNLERİ ZENGİNLEŞMEYE DEVAM ETTİ

Türkiye’nin en zengin ismi Ülker’in Patronu Murat Ülker oldu. Murat Ülker’in şahsi serveti bir yılda 4.7 milyar dolardan 5 milyar dolara yükseldi. Murat Ülker, dünyanın en yüksek servete sahip 555. ismi oldu.

KOÇLAR SERVET KATLADI

Türkiye’nin şahsi serveti en yüksek 5 isminden 4’ü ise Koç ailesi mensubu. Koç Holdingin en büyük hissedarlarından Semahat Sevim Arsel, İpek Kıraç ve Rahmi Koç Türkiye’nin en yüksek şahsi servete sahip 3 ismi olurken, 3 ismin şahsi servetlerinin toplamı 8.9 milyar dolara ulaştı.

KOÇ AİLESİNDEN ARSEL’İN SERVETİ 3 MİLYAR DOLAR

Koç Holdingin Kurucusu Vehbi Koç’un kızı ve holdingin en büyük hissedarı Semahat Sevim Arsel, 3.1 milyar dolarlık serveti ile dünyanın en zengin 1037. ismi olurken, Arsel’in şahsi serveti 2023 yılında, 2022 yılına göre 1.4 milyar dolar arttı. 2022 yılında 1.6 milyar dolar şahsi serveti olan Arsel’in 2023 yılında şahsi serveti 3 milyar dolara tırmandı. Buna göre Arsel’in serveti bir yılda dolar bazında yüzde 87.5 arttı.

İPEK KIRAÇ’IN SERVETİ YÜZDE 150 ARTTI

Arsel’in ardından dünyanın en zengin 1056. ismi olan ve Koç Holdingin en büyük hissedarlarından 39 yaşındaki İpek Kıraç, şahsi servetini 3 milyar dolara yükseltti. Kıraç’ın 2022 yılında 1.2 milyar dolar olan şahsi serveti 2023 yılında 3 milyar dolara çıktı. Kıraç’ın şahsi serveti bir yılda dolar bazında yüzde 150 arttı.

İpek Kıraç 2016 yılında Koç Holdingin Yönetim Kuruluna katıldı. 20 yıl ALS hastası olarak hayatını sürdüren Suna Kıraç’ın ölümüyle, Suna Kıraç’ın Koç Holding hisseleri İpek Kıraç’a geçmişti.

RAHMİ KOÇ’UN SERVETİ: 2.8 MİLYAR DOLAR

Koç Holding Kurucusu Vehbi Koç’un oğlu olan Rahmi Koç da dünyanın en zenginleri listesinde 1165. sıraya oturdu. Rahmi Koç’un, 2022 yılında 1.5 milyar dolar olan şahsi servetini 2023 yılında 2.8 milyar dolara yükseldi. Rahmi Koç’un şahsi serveti bir yılda dolar bazında yüzde 86.6 artış gösterdi.

Rahmi Koç, Koç Holdingi 19 yıl yönetti ve Koç Holdingin onursal başkanı oldu.

İŞÇİNİN YILLIK ÜCRET ARTIŞI 13 SENT

Koç Holdinge ait Ford Otosan’da MESS grup toplu iş sözleşmesi kapsamında ortalama ücretten 900 lira yüksek ücret alan bir işçi 29 bin 900 lira net ücret (şubat 2024) aldı. Söz konusu işçinin ücreti dolar bazında 931 dolar oldu. Aynı işçinin 2023 yılı şubat ayında aldığı net ücret ise 17 bin 150 liraydı. 2023 yılı şubat ayı dolar kuru 18.88’den hesaplandığında işçinin ücreti dolar bazında 908 dolara tekabül ediyordu.

Dolar enflasyon karşısında 1 yılda yaklaşık yüzde 3 eridi. Doların yaşadığı değer kaybı da göz önüne alındığında, 2023 yılı şubat ayında 908 doların 2024 yılı şubat ayındaki parasal değeri 930.87 dolar oldu. Buna göre ortalama ücret alan Ford işçisine dolar bazında reel olarak 13 sent (3 lira 99 kuruş) zam yapılmış oldu. 

MİLYARDERLERİN TOPLAM SERVETİ 12.2 TRİLYON DOLAR

FORBES tarafından yayımlanan listeye göre milyarderlerin toplam serveti, 12.2 trilyon dolara ulaştı. Listenin neredeyse yarısı bir yıl öncesine göre daha da zenginleşti.

Elon Musk bu sene listede, 1. sıradan 2. sıraya düştü. Twitter’ın pahalı satın alınması Tesla hisselerinin batmasına yardımcı oldu.

Lüks eşya devi LVMH’nin (Louis Vuitton, Dior, Sephora’yı bünyesinde bulunduruyor) Patronu Bernard Arnault, dünyanın en zengin insanı oldu. Böylece ilk kez bir Fransız vatandaşı sıralamada liderliğe yerleşti.

Amerika Birleşik Devletleri, toplam değeri 4.5 trilyon dolar olan 735 liste üyesiyle hâlâ en fazla milyardere sahip ülke konumunda. Çin (Hong Kong ve Makao dahil) 2 trilyon dolar değerindeki 562 milyarderle ikinci sırada yer alırken, onu 675 milyar dolar değerindeki 169 milyarderle Hindistan izliyor.

REKOR ÜRETİME POP KEK ÖDÜLÜ!

Koç Holdinge ait Ford Otosan’ın Yeniköy fabrikasında tek vardiyada üretim rekoru kıran işçiler pop kekle ödüllendirilmişti.

150 bini aşkın işçiyi ilgilendiren MESS grup toplu sözleşmesi, 17 Ocak’ta patron örgütü MESS ile işçi sendikaları Türk Metal, Birleşik Metal-İş ve Özçelik-İş arasında imzalanmış, yüzde 98’lik zamla metal iş kolunda ortalama ücret 29 bin TL olmuştu. İş kolundaki ücretlerin çoğu yoksulluk sınırının yüzde 40 altında kalırken, yoksulluk sınırını bulan ücret ise olmamıştı.

MESS kapsamındaki Ford Otosan’ın Yeniköy fabrikasında çalışan işçiler, kaynak bölümünde 283 adet olarak üretim rekoru kırarken, bu rekorun karşılığında ise işçilere pop kek dağıtılmıştı.

Bir grup Ford işçisinin oluşturduğu Ford İşçi Bülteni sosyal medyada bu durumu “Hâlâ bizi kekle tatlıyla kandırmaya çalışıyorlar” notuyla paylaşmıştı.

Tepkiler üzerine şirket açıklama yapmış ve sonrasında rekor kıran işçilere iki dilim baklava verilmişti.

BİLİM ‘ÜCRET ZAMMI ENFLASYON YARATIR’ DEMİYOR

Ekonomist Arda Tunca, İktisat ve Toplum dergisinin şubat sayısında dikkat çekici bir makale kaleme aldı. “Ücret artışları mı enflasyonu yükseltiyor, enflasyondaki yükseliş mi ücretleri arttırıyor?​” başlıklı makalesinde Tunca, “Çok sayıda ampirik çalışma, nominal ücret artışlarının fiyatlar genel düzeyindeki artış karşısında gerileyen reel ücretleri telafi etmek amacıyla gerçekleştiğini ortaya koymaktadır. Bu tespitler, politika yapıcıların nominal ücret artışlarının enflasyonu yükselttiği yönündeki tezini geçersiz kılmaktadır” ifadelerine yer verdi.

BİLİMSEL DEĞİL

“Türkiye’nin de dahil olduğu çok sayıda ülkede politika yapıcılar ve iş örgütleri temsilcileri nominal ücret artışlarını yükselen ya da yükselecek olan enflasyonun bir nedeni olarak göstermektedir” diyen Tunca şu ifadeleri kullandı: “Bilimsel çalışmalar bu iddiaları teyit etmemektedir. Nominal ücret artışları ile enflasyondaki yükselişin farklı dönemler itibarıyla analizlerinden de ortaya atılmakta olan iddiaları destekleyen bulgular elde edilememektedir. Tespitler sadece Kovid-19 kriziyle başlayan 2020 yılı sonrasındaki döneme ait değildir. Bu yazıda değerlendirmeye alınan bilimsel çalışmaların bulgularının ücret artışlarını önemsemediği sonucu ortaya çıkmamalıdır. Piyasadaki fiyat oluşumlarında ücret artışları önemlidir. Ancak fiyatlar genel düzeyindeki artış ile nominal ücret artışlarındaki zaman sıralamasının genel kabul görmüş görüşlerle örtüşmediğine dikkat edilmelidir. Nominal ücret artışları ile yükselen enflasyon arasındaki ilişkinin neden ve sonuç bağı bilimsel çalışmaların bulgularına göre kurulmalıdır.”