İskenderun Demir Çelik’te emekli işçilerin teşvik primi gasbedildi

Gözde MEYDAN
İskenderun

İskenderun Demir Çelik’te (İSDEMİR) depremin ardından işçilerin kazanılmış hakları bir bir geri alınıyor. Yılın ilk aylarında idari ve teknik personele performans primi adıyla yapılan ödemeler henüz yapılmazken, emekli olan işçilere verilen teşvik primleri de verilmedi. İşçiler, Özçelik-İş’in örgütlü olduğu İSDEMİR’de yönetimin depremden sonra kendilerine dağıttığı 10 bin liralık yardımın da bu süreçte emekli olan işçilerden bu şekilde geri alındığı söyleniyor.

Her yıl bitiminde “kıstelyevm” (bir günlük kazanç) usulüne göre hesaplanan performans primlerinin hâlâ dağıtılmadığını belirten bir İSDEMİR işçisi, “Geçtiğimiz yıl mart ayında dağıtılmıştı performans primleri, bir önceki yılda da nisan ayında dağıtmışlardı. Mart ayının sonundayız, primler henüz dağıtılmadığı gibi dağıtılıp dağıtılmayacağına dair bir açıklama da yapmadılar. Emekliliği teşvik amaçlı verilen teşvik primi de bu süreçte kendi isteğiyle emekli olan arkadaşlarımıza verilmedi. Depremden sonra verdikleri 10 bin liralık yardımı da emekli olan arkadaşlarımızdan geri almaları hepimizin kafasında ‘Performans primlerine de mi göz koydular’ sorusunu yaratıyor” dedi.

"HAKLARIMIZI İSTİYORUZ"

Bu süreçte fabrikada üretimin durduğunu belirten işçi, “Bakım onarım çalışmaları nedeniyle üretim durdu ama bu süreçte en fazla kârından zarar etmiştir fabrika. Bizim ödemelerimizin kesilmesi ya da yapılmaması kabul edilemez. Herkesin ödemesi var, ihtiyaçları var. Bir yıl boyunca çalışmışız, bu performans primi almaya hak kazanmışız, deprem nedeniyle işin durması bizim yüzümüzden değil. Bir an önce performans primlerinin yatırılmasını talep ediyoruz” diye konuştu.

Görüştüğümüz bir başka İSDEMİR işçisi de “Gerçekten bu kadar olmaz. İSDEMİR’in kârının yanında bu paralar komik paralar. Emekli olup tazminatını alan arkadaşlarımızdan 10 bin lirayı kesmişler. Bu nasıl bir insanlık” diyerek tepkisini dile getirdi.

"İŞÇİYİ ZORA SOKUYORLAR"

İSDEMİR işçisi bu süreçte büyük zorluklar yaşadıklarını belirterek, “Hepimizin ihtiyaçları var, depremden zarar görenler, yakınlarını kaybedenler, lojmanlar hasarlı olduğu için evine giremeyen arkadaşlarımız var. Kolay bir süreç yaşamıyoruz, verdikleri 10 bin lira ama onu da emekli olan arkadaşlarımızdan geri aldılar. İSDEMİR bu paraya mı kaldı? Burada müthiş bir para kazanıyorlar bizim sayemizde. Arkadaşlarımız istese dava açıp bu yardımı geri alabilirler. İnsanları zor durumda bırakmaya çalışıyorlar, başka bir anlamı yok. Çalışma koşullarımız eskiden daha iyiydi, şimdi depremi de fırsat olarak görüyorlar. Tüm dertlerinin işçi üzerinde baskı kurmak, korku yaratmak olduğunu düşünüyorum” değerlendirmesinde bulundu.

Bir başka İSDEMİR işçisi de şunları söyledi: “Yardım paralarını geri aldıkları gibi emekli olalım diye verdikleri 6 ila 10 maaş arası değişen teşvik primleri bu süreçte verilmiyor. Yani İSDEMİR ne zaman isterse o zaman teşvik veririm demeye getiriyor çünkü gerekçe de belirtilmiyor. Depremi fırsata çevirerek, böyle hakları geri almaya çalışacaklar. İSDEMİR’de işçilerin yan yana gelmesinden, sesini yükseltmesinden korkuyorlar. Sesini çıkartanı da işten atıyorlar. Sendika zaten işveren sendikası olduğu için hiçbir şeye sesini çıkarmıyor” dedi.

AKP’YE TEPKİ ARTIYOR

Alperen DEMİR
Elif TURGUT
İskenderun

Binlerce işçinin çalıştığı İSDEMİR’de çalışan işçilerle, işçilerden birinin kaldığı çadırda buluşuyoruz. İçlerinde yeni dönem işe başlayan işçilerin yanı sıra, şirketin 31 Ocak 2002 tarihinde özelleştirilmesinden önce çalışan işçiler de var.

İskenderun Demir Çelik fabrikasında askeri bir disiplin söz konusu. İşçiler bu durumu “Şu demliği fabrikadan içeri soksan dışarı çıkaramazsın” diye ifade ediyor. Çadırları için palet almak isteseler fabrikadan çıkartamayacaklarını söylüyorlar. İşçiler fabrika içinde ağır bir baskı altında olduklarını ifade ediyor. İşçilerin çok yüksek dereceli fırınların başında çalıştığı ağır sanayi olan demir çelik üretiminde en büyük 5. fabrikada işçilerin tamamı ağır sanayi alanına dahil edilmiyor. 1600 derecelik fırının karşısında çalışan işçi, “Fabrika bizi ağır sanayi konumuna koymuyor, emeğimizin karşılığını almıyoruz” diyor.

İşçiler aynı zamanda sendikalı olduklarını, Hak-İş’e bağlı Özçelik-İş üyesi olduklarını hatırlatıyor. İşçilerden biri, “Sendika burada hep patrondan yana” diyor. İşçiler, yaşadıkları sorunların nedenlerine ilişkin, TİS görüşmelerinde haklarını alabilmeleri için birlik olmamalarına özellikle vurgu yapıyor.

1000 DOLARLIK KAYIP VAR

2019 yılında işe başlayan bir işçi Özçelik-İş’in yaptığı sözleşmeden dolayı diğer işçilerden daha yüksek maaş aldığını belirtiyor. Sözleşmenin adil olmadığını belirten işçiler bu sebeple sendikacıları eleştiriyor.

Pandemi ve depremle birlikte yükü daha da ağırlaşan ekonomik kriz işçilerin ve emekçilerin yaşam standartlarını etkiliyor. 1998 yılında bir İSDEMİR işçisinin ücreti 1700 dolarken şu an 700 dolar civarında. Bu durum iktidara olan tepkiyi daha da artırıyor.

Depremin ardından üç gün yardımın gelmediği Hatay’daki fabrikada çadır bulamayan bir işçi “AFAD’dan çadır istedim, muhtara yönlendirdi. Muhtar ise tekrar AFAD’a yönlendirdi” diye yaşadıklarını anlatıyor.

Ekmek ve Gül, DİSK’e bağlı Gıda-İş ve İletişim-İş, BİRTEK-SEN, ODTÜ Mezunları Derneği, Rotary Kulubü ve Emek Partisinin Mustafa Kemal Mahallesi’nde kurduğu çadır kente gelen yetkililerin, depremin 38. gününde “Devlet geldi gidin” diyerek müdahale ettiğinden haberdar olduklarını söyleyen işçilerden biri, ‘’38 gün boyunca neredeydi, gördük 2 saat içerisinde gönüllülerin kurduğu çadırları kaldırıp AFAD çadırları kurdular, demek ki ellerinde çadır stoku vardı” diyor.

Depremin ardından yaşananlar ve ağırlaşan kriz AKP’li işçilerin yoğun olduğu fabrikada AKP’den kopuşun önünü açıyor. Görüştüğümüz işçilerden biri çalıştığı 80 kişilik bölümde yarısı AKP’li olan işçilerin çoğunun AKP’ye bir daha oy vermeyeceğini söylüyor. Önümüzdeki seçimlere dair umutlu olduklarını söyleyen işçiler tek adam yönetiminin seçime hile karıştırmasından kaygı duyduklarını dile getiriyorlar. Ancak iş yerindeki haklarını da demokratik haklarını da yan yana gelerek kazanabilecekleri konusunda hemfikirler.