05 Şubat 2023 03:47

Aziz Tunç: Maraş’ta ‘yok etme’ saldırısı gerçekleştirilmiştir

Araştırmacı, Yazar Aziz Tunç “Soykırım ve Maraş Kıyımı” isimli yeni kitabını anlattı.

Aziz Tunç (Fotoğraf: Kişisel arşiv)

Paylaş

Şerif KARATAŞ
İstanbul

Araştırmacı, Yazar Aziz Tunç yeni kitabında yine Maraş Katliamı’na odaklanıyor. “Soykırım ve Maraş Kıyımı” adlı kitabında toplumsal hafızada derin izler bırakan katliama dair farklı bir projeksiyon tutmaya çalışıyor. Yaşananların “Katliam mı, yoksa bir soykırım mı?​” olduğunu sorgulayan Tunç “Maraş’ta Kürt- Türk Alevilere ve devrimcilere yönelik bir ‘Yok etme’ saldırısı gerçekleştirilmiştir” diyor.

“Soykırım ve Maraş Kıyımı” adlı yeni çalışmanız insanlık tarihinde yaşanan soykırımları hatırlatıp, Maraş’ta da bir soykırım yaşandığını savunuyorsunuz. Maraş Katliamı’nın neden soykırım olduğunu açıklar mısınız?

Maraş Katliamı’nın soykırım olduğunu anlatmanın nedeni, yaşananın bir soykırım olmasına rağmen bu şekilde tanımlanmıyor olmasıdır. Bu çalışmada Maraş’ta uygulanan “Yok etme” suçu, Birleşmiş Milletlerin (BM) kabul ettiği tanım esas alınarak incelenmiştir. Ayrıca yine BM’nin dünyada yaptığı soykırım yargılamaları ve bu yargılamalarda söz konusu tanımın nasıl yorumlandığı da incelenmiştir. Bu incelemelerden ortaya çıkan sonuçlar, Maraş’ta uygulanan “Yok etme” suçu ile karşılaştırılarak, benzerlikler ve farklılıklar ortaya konmuştur. Bütün bunların sonunda ise Maraş’ta yapılan “Toplu yok etme” uygulamasının bir soykırım olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Tabii ilgili ayrıntılara girmek burada mümkün değildir. Ancak çok kısaca belirtmek gerekirse, söz konusu tanım, “etnik, dinsel ve ulusal” özelliklerinden dolayı bir toplum yok edilmek istenmiş ve bu amaçla saldırıya uğramışsa, bunun adı “soykırımdır” diyor. Maraş’ta olan da tam olarak BM’nin kabul ettiği tanıma göre bir saldırı ve suç pratiğidir, bir soykırımdır. Kitapta bulunan ayrıntılarda bu gerçeği görmek mümkündür. Maraş’ta Kürt- Türk Alevilere ve devrimcilere yönelik bir “Yok etme” saldırısı gerçekleştirilmiştir.  Görüldüğü gibi yaşanan bir “Yok etme” suçuna, öznel nedenlerle soykırım denmiyor. Tanımdan ortaya konan kriterlerden ve bu kriterlerin Maraş kırımına uyarlanmasından hareketle yapılanın soykırım olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.  Benim yaptığım eşyayı adıyla anmak, olgunun adını söylemek olmuştur.

"KATLEDİLENLERİN SAYISI KAMUOYUNA YANLIŞ AKTARILDI"

Katliamda katledilenlerin sayısına ilişkin yapılan resmi açıklamalara itiraz ediyorsunuz. Maraş’ta resmi kayıtlara girmeyenler kimlerdi?

Katledilenlerin sayısının gizlenmesi, bir dizi manipülasyon tekniği kullanılarak sayıların çarpıtılması, bu tür katliam ve soykırım uygulamalarının genel karakteridir. Maraş’ta da bu uygulama yapılmıştır. Katledilenlerin sayısı çarpıtılmış, kamuoyuna yanlış sayılar aktarılmıştır.  Katledilen ama kayıtlara geçmeyenlerden bazıları şunlardır: Katliamda yaralanan ve yaşadığı travmaya dayanamayarak intihar eden iki insan, katliamın yarattığı trajedinin etkisiyle kalp krizi geçiren bir kişi, daha sonra, katliamdan dolayı sorgulanarak işkencede katledilen iki kişi, katliam esnasında askeri araç tarafından ezilerek katledilen bir çocuk, katliam yargılamalarında katliamcılara karşı halkı savunan üç avukat ve birisi 7.5 aylık, bir diğeri 8 aylık olan anne karnındaki iki bebek,  bu katliamın devlet kayıtlarına geçmeyen şehitleridirler.

‘"DİNSEL, ETNİK VE ULUSAL KİMLİKLERİNDEN DOLAYI KATLEDİLDİLER"

Katliamda katledilenler hakkında sosyoekonomik durumlarına da değiniyorsunuz. Katliamın sınıfsal boyutuna ilişkin neler ifade edersiniz?

Maraş’ta gerçekleştirilen soykırımın Alevilerin zenginleşmeye başlamasına duyulan tepkiden kaynaklandığına dair bir “şehir efsanesi” dolaşımda bulunmaktadır. Gerçek bunun tam tersidir. Araştırmadan da görüleceği gibi Maraş’ta katledilenlerin içinde hali vakti düzgün olan çok az Kürt-Türk Alevi bulunmaktadır. Katledilenlerin veya saldırıya uğrayanların kahir ekseriyeti, yoksul emekçi insanlardır. İronik olan o ki saldırganların da büyük bir kısmı yoksuldu. Ancak bu katliamı planlayanlar, bu katliamda kendi istedikleri sosyopolitik amaçları gerçekleştirenler, zengin kan emici haramilerdi. Sizin sorunuz bağlamında bu soykırımcı saldırılar, sınıfsal karakteri açısında zenginlerin ezilenlere karşı sürdürdüğü savaşın bir parçası olarak gerçekleştirilmiştir. Fiili katliamcıların niyetlerinden birisinin de yağma ve talan olduğu açıktı. Ancak bu defa Ermenilerde olduğunun tersine Türk- Kürt Aleviler yoksuldu.  Dolayısıyla bu katliamda Türk- Kürt Aleviler zengin oldukları için değil, dinsel, etnik ve ulusal kimliklerinden dolayı katledilmişlerdir.

"ESAS SORUMLULAR OLARAK, KOMŞULARIN GÖSTERİLMESİ SORUNLU BİR YAKLAŞIM"

“Bizi komşularımız katletti” ifadesini ve katliama dair yapılan kimi yanlış değerlendirmelere itiraz ediyorsunuz. İtiraz gerekçelerinizi açar mısınız?

“Bizi komşularımız katletti” söylemi fiili katillerin kimlikleri açısından doğrudur. Evet bu “Yok etme” pratiğinde, birbirlerine düşmanlaştırılmış olan Türk- Kürt Sünnilerin, Kürt- Türk Alevilere saldırmaları sağlanmıştır. Dolayısıyla “Bizi komşularımız katletti” cümlesi bu anlamda doğrudur. Ancak bu soykırımın esas sorumluları olarak söz konusu komşuların gösterilmesi sorunlu ve yanlış bir yaklaşımdır.  

Birincisi planlı, örgütlü ve siyasal amaçlı bir “Yok etme” organizasyonunun sorumlularının “komşu” figürüne indirgenmesi ve bu soykırımın sorumlularının basit bir “kötü komşu” üzerinde izah edilmeye çalışılması doğru değildir. İkincisi bu söylem, bütün Maraşlı halkları itham altında bırakmaktadır, o nedenle de yanlış ve zararlıdır.

Evet, bir yanda katliamcı komşular vardı ama aynı zamanda katliamcılara karşı Kürt- Türk Alevi komşusunu korumaya çalışan “komşular da” bulunmaktaydı. Ayrıca Maraş’ta o zaman 200 bini aşan bir nüfus vardı bunun 30 bin kadarı değişik düzeylerde katliama katılmışlardı. Ancak geriye kalan büyük çoğunluk, katliamcı bir rol oynanmamıştı. Hatta belirtildiği gibi katliamcılara karşı tutum alan çok sayıda insan olmuştur.

Bu durumda, “kötü”nün varlığı “iyi”nin varlığını ortadan kaldırmamalıdır. Belirtilen gerçekleri yok sayarak, tam da devletin yapmak istediği gibi bir Alevi-Sünni çatışması yaşanmış gibi algılanmasına hizmet eden bir yaklaşım hem doğru değildir hem de halklar ve inançlar arası farklılıkların düşmanlığa dönüşmesine hizmet eder. 

ENVER ALTAYLI’NIN KATLİAMDAKİ ROLÜ

Maraş Katliamı’nda devletin sorumluluğuna işaret edip bu durumu Enver Altaylı üzerinden anlatıyorsunuz.  Nedir Enver Altaylı isminin katliamdaki rolü?

Enver Altaylı bilindiği gibi MİT ajanıdır. Aynı zamanda CIA’ya çalışmıştır. Enver Altaylı, Maraş’ta bu soykırım gerçekleştirildiğinde MHP’nin günlük gazetesi Hergün gazetesinin Genel Yayın Yönetmeni ve Alpaslan Türkeş’in Baş Danışmanıdır. Bütün bunların birbiriyle bağlantısını görmek gerekiyor. Bilindiği gibi Maraş Katliamı davasının 1 No’lu sanığı Ökkeş Kenger’in beraatle sonuçlanan yargılaması hep tartışılmıştır.  Ökkeş Kenger’in beraatinin sağlanmasında ve katliamcı mekanizmanın korunmasına yol açan yargılamalarda, Enver Altaylı’nın MİT faaliyeti kapsamında rol oynamamış olması mümkün değildir. Kitapta yer alan ayrıntılara bakıldığında, bu yaklaşımın isabetli bir yaklaşım olduğu görülecektir.

Katliam sırasında yaşanan direnişine de dikkat çekiyorsunuz. Nasıl bir direniş yaşandı?

Tabii Maraş Katliamı’nın konuşulduğu her ortamda gerçekleştirilen direnişten söz etmek önemlidir.  Çünkü bu direnişi hem tarihe not etmek hem de bugün yaşanan saldırılar bağlamında ele alarak ders çıkartmak gerekiyor. Bunun için de söz konusu direnişin somut bilgilere dayandırılarak anlatılması gerekiyordu. Gerekli araştırmalar yapılarak direnişin ayrıntıları tespit edilmiş, bu kitapta paylaşılmış, yanlış yorumlama risklerinin giderilmesine çalışılmıştır. Şüphesiz ilgili ayrıntılara vakıf olabilmek, kitabın incelenmesiyle mümkün olacaktır.

ÖNCEKİ HABER

İstanbul’da teknik arıza nedeniyle bir süre yapılamayan metro seferleri tekrar başladı

SONRAKİ HABER

Ekoloji örgütleri: Gelin, Marmara’yı birlikte kurtaralım!

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...