2023 bütçesi de faiz ve kur korumalı mevduata gidecek

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın eylül ayına ilişkin merkezi yönetim bütçe istatistiklerine göre eylül ayında bütçe 78,6 milyar TL ile 2022'nin en yüksek aylık açığını verdi. Eylül ayı sonu itibariyle kur korumalı mevduat (KKM) için bütçeden harcanan toplam tutar 84 milyar 899 milyon 434 bin lira oldu.

2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi’nde giderlerin 4 trilyon 470 milyar lira, gelirlerin 3 trilyon 810 milyar lira olması öngörülüyor. Bütçe açığının 659.5 milyar TL ve faiz giderlerinin 565.6 milyar lira olması öngörülürken, Mecliste görüşülen torba kanuna göre zenginlerin servetlerini koruması için çıkarılan kur korumalı mevduat uygulamasının 2023 yıl sonuna kadar uzatılması isteniyor. Eylül ayı sonu itibariyle KKM için bütçeden harcanan toplam tutar 84 milyar 899 milyon 434 bin lira.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi sunumu yaptı. Bütçe açığının gayrisafi yurt içi hasılaya oranının yüzde 3.5 olarak öngörüldüğünü söyleyen Oktay’ın açıkladığı rakamlara göre 2023 yılında bütçe açığının 659.5 milyar TL olması bekleniyor. 2023 bütçesini vatandaşı küresel belirsizliklerden ve risklerden koruyacak, her kesimden insanı kollayacak şekilde adil ve sosyal bir anlayışla hazırladıklarını savunan Oktay, “Ekonomimizin 2023 yılında da üretim ve talep yönüyle dengeli bir görünüm sergileyerek yine yüzde 5 oranında büyüyerek diğer ülkelerden olumlu yönde ayrışması beklenmektedir. Güçlü ekonomik aktivitenin ve dış talebin istihdam oluşturma kapasitesi üzerinde olumlu etkileriyle istihdamımız; 2021 yılının ikinci çeyreğinde salgın öncesi seviyelerin üzerine çıkmıştır. 2022 yılının ilk yarısı itibarıyla güçlü istihdam artışımızın iş gücüne katılımdaki artışı aşmasıyla işsizlik oranı da azalmaya devam etmiştir. 2022 yılı genelinde ekonomideki canlılığın sürmesiyle yıl sonu itibarı ile, istihdamdaki yıllık artışın 1.9 milyona yaklaşarak işsizlik oranının yüzde 10.8’e gerilemesi, 2023 yılında da bu oranının yüzde 10.4’lere düşmesi hedeflenmektedir” dedi.

Turizm sektöründe seyahat gelirlerinin 37 milyar dolara ulaşarak salgın öncesi dönemin de üzerine çıkmasını beklediklerini belirten Oktay’ın açıkladığı bütçede öne çıkan gelir ve gider kalemleri şöyle oldu:

• Personel giderleri için toplam 1 trilyon 102.7 milyar lira,
• Mal ve hizmet alım giderleri 318.7 milyar,
• Cari transferler 1 trilyon 682 milyar,
• Sermaye giderleri 315.8 milyar,
• Sermaye transferleri 37.3 milyar,
• Borç verme giderleri 359.2 milyar,
• Yedek ödenekler 88.2 milyar,
• Faiz giderleri 565.6 milyar lira.

2022 BÜTÇESİ 6 AY YETMEMİŞTİ

Öte yandan 2022 yılı bütçesi 6 ay yetmeyince, ek bütçe çıkarılmıştı. Mevcut bütçenin yüzde 75 oranında çıkarılan 1 trilyon 80 milyar liralık ek bütçe, büyüklüğü sebebiyle “ek değil, yeni bütçe” eleştirilerine neden olmuştu. Yılın ilk beş ayında 125 milyar lira fazla veren bütçeye rağmen yeniden bütçe çıkarılmasına tırmanan enflasyon gerekçe gösterilmişti. Eylül sonu itibariyle kur korumalı mevduat ve katılma hesaplarına, 2022 bütçesinden ödenen toplam tutar 84 milyar 899 milyon 434 bin lira oldu.

FAİZ ÖDEMESİ, SOSYAL YARDIMIN İKİ KATI OLACAK

Prof. Dr. Mustafa Durmuş, 2023 yılı bütçesine ilişkin analiz yaptı:

• Program ödeneklerindeki artışlar reel artışlar değil.  Enerji programı dışındakilerin hiçbirinin artışı resmi enflasyonu (TÜFE: Yüzde 83.5) yakalayamıyor.
• Faiz harcaması 3’ncü en büyük artış (566 milyar TL). Bu haliyle faiz ödemeleri tüm sosyal yardımlara ayrılan miktarın (259 milyar TL) neredeyse 2 katı, reel sektöre verilen desteklerin (145 milyar TL) neredeyse 4 katı büyüklüğüne erişecek.
• Reel sektöre (sanayi şirketleri) ayrılan desteğe mutlaka o kesimden alınmayacak olan yüzlerce milyar TL’yi bulan vergileri (vergi harcamaları) eklemek gerekiyor. Bu tablo teklif ile birlikte gelecektir.
• Sağlık harcamaları çok yüksek gibi görünse de (697 milyar) bunun ne kadarının Şehir Hastanelerinden hizmet alımı ve kira bedeli için ayrıldığına bakılmalı.
• Eğitim ödeneği 650 milyar TL. Geçen yıla göre artış sadece yüzde 67. Yani reel bir artış yok. İktidar faize ayırdığının sadece yüzde 15 fazlasını eğitime ayırmış.
• Tarıma ayrılan kaynağın (143 milyar TL) sadece 54 milyar TL’si destek programı biçiminde küçük köylü ve üreticiyi kısmen ilgilendirebilir. Diğer kısmı sektörü, ihracatçıyı ve büyük çiftçiyi desteklemeye dönük.

Ocak- Eylül 2022 arasından bütçeden faiz ödemeleri, KKM sahiplerine ödenen kur garantileri, sosyal amaçlı transferler, tarımsal destek ödemeleri, burslar ve harçlıklar için yapılan harcamalar tablosu şöyle:

"KKM HAZİNE’DEKİ SAATLİ BOMBA"

HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, Meclis'te görüşülen torba kanun teklifine göre kur korumalı mevduat uygulamasının bir yıl daha uzatılmak istendiğine dikkat çekerek, dolar kuru yükseldiğinde kur korumalı mevduatın “geçici bir araç” olarak duyurulduğunu ama  ‘bağımlılık’ yarattığını söyledi. Kur korumalı mevduatta şu anda 1.5 trilyon liraya yakın kaynak olduğunu belirten Paylan, “Türkiye’de enflasyonun yüksek seyredeceğini biliyoruz. Dolar kurunun da buralarda durmayacağını biliyoruz. Şu anda dolar kuru 18.5 lira. Gelecek yıl dolar kurunun 30-35-40 liraya yükselebileceği konuşuluyor. Eğer dolar kuru 30 liraya bile yükselse, kur korumalı mevduatla Hazine ve Merkez Bankası kaynaklarından 1 trilyon liraya yakın kaynak zenginlere aktarılacak. Kimin vergisinden, yoksulların vergisinden aktarılacak. 1 trilyon lira ne demek? 1 trilyon lira ile işçi, memur, emekliye çok ciddi zamlar yapılabilir. Kredi garanti fonunda zenginlere aktarılan kaynakların yanında, kur garantili mevduatla da yüz milyarlarca lira zenginlere aktarılacak. 1 trilyon lira ile tüm emeklilerin maaşlarına 3’er bin lira ilave zam yapılabilir. 200 bin daha öğretmen ataması yapılabilir. Çiftçi destekleri beş katına yükseltilebilir. Havyan üreticisine yapılan destekler beş katına yükseltilebilir. Kur korumalı mevduat şu anda Hazine ve Merkez Bankasının altındaki saatli bombadır. Dolar kuru her an patlayabilir. Geçici olarak doları tutuyor ve satıyorlar. Dolar kuru patladığında yani 1.5 trilyon liralık kaynak dolar kuru yükseldiğinde, Hazine ve Merkez Bankasından 1 trilyon lira ödenemeyeceği için ne yapılacak? Enflasyon yaratılacak. Bu enflasyonun yaratılması sonucunda dolar kuru daha da yükselecek. İşçinin, memurun, emeklinin alım gücü daralacak. Bu açıdan kur korumalı mevduatın derhal durdurulması için Meclise biz yasa teklifi verdik. İktidarın bu meseleyi 1 yıl daha uzatmasını kabul etmiyoruz” dedi.

(Ankara/EVRENSEL)