İranlı Mülteci Abdolreza Dehghan: Ailelerimiz ve ülkemiz için endişeliyiz

Hilmi MIYNAT
Denizli

İran’da hükümetin sübvansiyonları kaldırmasının ardından temel gıda ürünlerinde meydana gelen fiyat artışlarını protesto gösterileri ülkenin farklı eyaletlerine yayıldı. Protestolar sürerken rejimin sert müdahaleleri ölümlerle sonuçlandı. Öte yandan internetin kesilmesi haber alınmasını zorlaştırırken İran’da yaşayanları olduğu kadar İran dışında yaşayan mültecileri de tedirgin ediyor. Denizli’den İranlı mülteci Abdolreza Dehghan ile yaşanan olayları konuştuk. 

Huzistan’daki İzeh, Dezful ve Andimeshk, Lorestan’daki Boroujerd ve Doroud, Chaharmahal ve Bakhtiari eyaletindeki Junqan, Farsan ve Shahre kord, Kohgiluyeh’deki Dehdasht ve Boyer-Ahmad eyaletleri dahil olmak üzere İran’daki birçok ilde temel gıda fiyatlarında uygulanan fahiş fiyat artışı, İslam Cumhuriyeti’nin ve güvenlik güçlerinin politikalarına karşı halk tekrar sokaklarda. 1979’dan bu yana çok sayıda protesto olduğunu ve rejim değişene kadar da devam edeceğini söyleyen Dehghan, internetin kesilmesi nedeniyle İran’daki ailesi hakkında endişeleri olduğunu dile getirdi. 

İRAN’DA REJİME KARŞI YAPILAN PROTESTOLAR

İran devrimi sırasında ’79’da Ayetullah Ruhullah Humeyni’nin insanları kandırdığını belirten Dehghan, “Humeyni insanları kandırdı, ‘Petrolü evlerinize getireceğim, elektrik, su, benzin, her şeyi bedava edeceğim’ diye. İran’da o zaman yüzde 40 belki 50 yoksul insan vardı. Humeyni’ye insanlar itimat etti, inandı. 1979’dan sonra İran’da kaç tane protesto oldu! Biri 1995’teydi. Rejim bir gazeteyi kapattı, üniversiteliler o gazeteye yazıyordu. İstihbaratçı memurlar birçok öğrenciyi öldürdü, Tebriz ve Tahran’da. Diğer protesto 2009’da seçimlerle ilgiliydi. Rejim kendi adamı Ahmetinejad’ı seçtirince, büyük protesto başladı. Kaç insan öldü belli değil belki 1000-1500 arasında. Başka protesto 2017’de oldu. Ne için? İşsizlik vardı ve her şeye zam geldi. Biri de 2019’da petrol zamlarına karşı üç gün her yerde protesto oldu. Basın 1500 kişinin öldürüldüğünü yazdı. Şimdi 2022, yine protestolar başladı. Çünkü her şeye zam gelmiş. İran çok zengin memleket ama zenginler yüzde 15, fakirler yüzde 85. Rejim hiç duymuyor” diye konuştu.

‘İNSANLAR ‘BİZ İŞ İSTİYORUZ’ DEDİĞİ İÇİN ÖLDÜRÜLÜYOR’

ABD, Avrupa’nın, rejime kimseyi öldürmeyin demiş olmasına rağmen 5 kişinin öldüğünü söyleyen Dehghan, “5 ölüm sadece bilinen sayı, ama 2 bine yakın insan yakalanmış. Aile, aile yakalanmışlar. Onlara ne yapıldığı belli değil. Kaç kişinin öldürüldüğü belli değil. Sadece ‘Biz iş istiyoruz, neden biz fakiriz paramız başka memlekete gidiyor’ diye sordukları için öldürüldü” dedi. 

Neden önceki protestolardaki gibi büyük şehirlerin adının geçmediğini sorduğumuz Dehghan şunları söyledi; “2019’da rejim Tahran’da büyük cinayet işledi o yüzden insanlar korkuyor, bu bir nedeni. Bir de şu an protestolar yeni başladı. Şu anda da Tahran sakin değil. Duydum arkadaşlardan yoğun ama interneti kapatmışlar, internet çok zayıf WhatsApp mesajı yazmak, göndermek çok zor. Fotoğraf, video göndermek imkansızmış. Dün arkadaşım Tahran’daydı, caddelerde hep istihbarat, özel elbiseliler var. Kimse protesto yapmıyor ama akşamları protestolar oldu. Haber duymuyorsak iki sebep var, korku var. Rejim cinayet işliyor. İkinci sebep de internet. Üç gün annemle konuşamadım.”

‘TEMEL TALEP REJİMİN DEĞİŞMESİ’

Sokaklarda insanların ekonomik talepleri dile getirdiğini fakat temel talebin rejimden kurtulmak olduğunu ifade eden Dehghan, “Çok talep var ama en büyük talep Hamaney’i istemiyorlar. İslam rejimi istemiyorlar. ‘Başka demokrat bir rejim istiyoruz’ diyorlar. Bir tek sıkıntımız zamlar değil, bir sıkıntımız ekmek değil rejim. Biz rejimi istemiyoruz” dedi. 

Demokrasi istediklerini belirten Dehghan, “Zindanlarda kaç kişi öldü kimse bilmiyor. İnternet kapalı. Ben eminim ki bu protesto bitmez. Belki de rejim protestoları kazandı ama eminim ki bir ay sonra bir sene sonra yine başlar. Çünkü biz rejimi istemiyoruz. Şu an bitse yine başlar. Biz demokrasi, hayat insan gibi yaşamak istiyoruz. Türkiye’deki insanlar bizim memleketimize yardımcı olsun biz biriz. Biz de insan gibi yaşamak istiyoruz. Demokrasi istiyoruz. Türkiye’de siyasi parti var bizim memleketimizde yok” sözleriyle destek ve dayanışma istedi.

Antepli işçilerden mülteci değerlendirmesi: Birlik değiliz, birlikte eziliyoruz

"Açlık isyanı" sürüyor: İran'da düşük ücretlere karşı 10 kentte eylem düzenledi