25 Ocak 2021 07:24

Kod 29 ile emek düşmanlığı büyüyor, işçi mağduriyetleri artıyor

CHP'li Gülizar Biçer Karaca "Kod 29” ile işten çıkarmaları Meclis'e taşıdı: Kod 29’un kötü niyetli kullanımının önüne geçebilmek için işverenlere karşı caydırıcı yaptırımlar uygulanacak mıdır?

Fotoğraf: Oğuzhan Kılıç/DHA

Paylaş

Hilmi MIYNAT
Denizli

İş Kanunu 25/2 Maddesine dayandırılarak Kod 29 ile işten atılan işçilerin sayısı özellikle pandemi döneminde artış gösterdi. “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” gerekçesiyle suçlanan işçiler, SGK’nin kodlamasına göre Kod 29 ile işten çıkarılıyor ve tazminat alamıyor. Kod 29’la atılan işçiler adeta fişlenmiş oluyor, başka işlere girmekte de zorlanıyor.

Sözde işten çıkarma yasağının yürürlüğe girdiği nisan 2020 itibariyle özellikle sendikal faaliyet yürütülen fabrikalarda patronlar ispata gerek duymaksızın Kod 29 ile birçok işçinin işine son verdi. Son dönemde Çorum’da Ekmekçioğulları, Kocaeli’de Baldur fabrikasında DİSK’e bağlı Birleşik Metal-İş Sendikası’na, Uşak’ta Kaynak İplik’te Hak-İş’e bağlı Öz İplik-İş Sendikası’na üye olan işçiler Kod 29 ile işten atıldı.

İşverenlerin işçi çıkarmak için özellikle pandemi döneminde başvurdukları “Kod 29” ile işten çıkarmalar konusu CHP İnsan Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca tarafından TBMM’ye taşındı. Soru önergesine gelecek yanıtı beklediklerini belirten Karaca, “Emek düşmanları, her krizi işçinin aleyhine, kendi lehlerine çevirmek için fırsat kolluyor. Pandemide ‘işçi çıkarma yasağı’nın etrafından dolanmak isteyen bazı işverenler, işçilerin mağduriyetlerine yeni mağduriyetler eklemekten kaçınmıyor” dedi.

“KOD 29 İŞÇİYE ‘AÇLIKTAN ÖL, HAKKINI UNUT’ DEMEK”

Çalışma hakkı ve örgütlenme hakkının yanı sıra, pandemide gösteri yürüyüşü hakkının da ihlal alanlarının başında geldiğine dikkat çeken Karaca, eline tutuşturulan kağıtla işçiyi çaresiz bırakan patronların Kod 29’da ispat yükümlülüğü olmamasına dikkat çekti. Karaca, “İşçiye itiraz hakkının karşılığı ne yazık ki yok. Ekonomik kriz yetmedi, pandemi koşullarında hakkını arayacak işçi yıllar süren dava lehine sonuçlansa dahi, böylesi bir dönemde işsizlikle baş başa bırakıldı. İşçiler bu süreçte ne işsizlik ödeneği alabiliyor ne tazminat. Kod 29 işçiye ‘açlıktan öl, hakkını unut’ demek” değerlendirmesinde bulundu.

“İŞÇİYE YARGI SÜRESİNCE İŞSİZLİK ÖDENEĞİ BAĞLANMALIDIR”

Kod 29, işçinin anayasal haklarının gasbı anlamına geldiğini dile getiren Karaca, “Yargılamanın sonucunda haklılığı ortaya çıkan işçinin kıdem ve ihbar tazminatı hakları geriye dönük olarak ödenmeli. Ayrıca İŞKUR’un mevzuatında yapılacak bir değişiklik ile işten çıkarıldığı için itiraz eden işçiye yargılama süresi boyunca herhangi bir işe girmediği müddetçe işsizlik ödeneği bağlanmalıdır” önerisinde bulundu.

“MEVZUATTA DEĞİŞİKLİĞE GİDİLMELİDİR”

İşverenlerin pandemi dönemindeki işten çıkarma yasağının etrafından dolanmak için Kod 29’u kullandığını söyleyen Karaca, “Anayasal hakkı olarak sendikaya üye olan işçilerin Kod 29 kullanılarak işsiz bırakılmaları bir cezalandırmaya döndü. Her gün başka bir ilden gelen yeni işten çıkarmalara tanık oluyoruz. Esas amacı işçiyi korumak olan İş Kanunu, işçileri böylesi bir dönemde mağdur edecekse mevzuatta değişikliğe gidilmelidir. Aile, Çalışma ve Sosyal hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un sorularımıza yanıt vermesini bekliyoruz. Kod 29’u kötü niyetli kullanan işverenlere karşı denetim ve yaptırımlar nasıl gerçekleştirilecektir? Kod 29’un kötü niyetli kullanımının önüne geçebilmek için işverenlere karşı caydırıcı yaptırımlar uygulanacak mıdır? Haksız yere işsiz kalan işçinin tazminat alabilmesi ve işsizlik ödeneğine hak kazanabilmesi için bir çalışmanız var mı?” diye konuştu.

Karaca’nın bu konuda verdiği soru önergesinde şu sorular yanıt bekleniyor:

SGK kayıtlarına göre, işten çıkarma yasağının ilk defa yürürlüğe girdiği tarih olan 17.04.2020 tarihinden Ocak 2021’e kadar geçen süre içerisinde kaç kişi “Kod 29” gerekçesiyle işten çıkarılmıştır?
SGK kayıtlarına göre, Mart 2015 ile Mart 2020 tarihleri arasında, kaç kişi “Kod 29” gerekçesiyle işten çıkarılmıştır?
Asıl işten çıkarma gerekçesi ‘ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller’ olmadığı halde, “Kod 29” işaretlemesiyle işten çıkarma işlemi yaptığı tespit edilen işverenler hakkında denetim ve yaptırım yapılmakta mıdır? Yapılmamakta ise bakanlığınız tarafından denetim ve yaptırım düzenlemesi planlanmakta mıdır?
İşten çıkarma gerekçesi ‘ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller’ olmadığı halde, “Kod 29” işaretlemesiyle işten çıkarma işlemi yaptığı tespit edilen işverenler hakkında denetim ve yaptırım SGK tarafından ne şekilde yapılmaktadır?
Kamuoyuna yansıyan haberler ihbar kabul edilip bu konuda bir denetim yapılmış mıdır?
“Kod 29” ile işten çıkartılan işçilerin itiraz etmeleri sonucunda mahkeme kararına göre işçi ya da işverenler hakkında herhangi bir yaptırım uygulanmakta mıdır?
İŞKUR tarafından, işverenin beyanından ibaret olan “Kod 29” gerekçesine karşı, iş mahkemesine dava açan işçilerin, dava sonuçlanana kadar geçen süre içerisinde iş bulamaması halinde, İŞKUR tarafından verilen işsizlik maaşı almaya hak kazanması ve dava sonuçlandığında ise haksız bulunması durumunda belirtilen süre içerisinde almış olduğu para miktarını geri ödemesi yönünde bir yasal düzenleme yapılması planlanmakta mıdır?