SOCAR Holding’de koronavirüs bahanesiyle işçiye karşı mücadele var
Star Rafineri ve PETKİM’de işçiler açısından olağanüstü çalışma yöntemleri hayata geçiyor. Söz konusu rafinerilerde 12 saat çalışma gerçekleştiren işçilerin 18 günlük mesai ücreti de gasbediliyor.
Fotoğraf: Evrensel
Turan KARA
İzmir
Aliağa'da SOCAR Holding’e bağlı Star Rafineri ve PETKİM’de işçiler açısından olağanüstü çalışma yöntemleri hayata geçiyor. PETKİM’de ve Star’da vardiyalarda işçi sayıları azaltıldı, çalışma süresi 12 saate çıkarıldı. Daha az sayıda işçi daha fazla çalışarak aynı üretim miktarı sürdürülüyor. Ayrıca şirket buna rağmen işçilerin 27 gün olan fazla mesai hakkının 9 gününü işçilere yansıtarak, 18 günlük fazla mesai ücretini gasbediyor. Karşılığında vardiya primi ve maaşı tam ödeme taahüdü veriyor.
PETKİM’de taşeron şirketlerde işçi sayısı da yüzde 20 oranında azaldı.
SOCAR Holding adeta virüs ve salgına karşı değil işçilerin insanca çalışma ve yaşama haklarına karşı mücadele ediyor. Çalışma saati uzayan işçiler aynı zamanda virüs salgınının verdiği endişe ve kaygıyla çalışmak zorunda. Bu kaygı işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından riski artırıyor. Son olarak 19 Mart’ta devreye giren çalışma yöntemi ile PETKİM’de toplam vardiya sayısı (dört vardiyadan ortalama beşer kişi eksiltilerek) beşe çıkarıldı. Beşinci vardiya, üretimin durdurulması ihtimali gündeme geldiğinde işletmeyi duruşa geçirecek (Star Rafineri gibi işletmelerde işletmenin duruşa geçmesi günler sürüyor) vardiya olarak tanımlandı.
Geriye kalan dört vardiyanın ise mesaisi 12 saate çıkmış oldu. PETKİM ve Star Rafineri’de Socar Holding yöneticilerinin talimatıyla uygulamaya sokulan çalışma planında 15 gün boyunca günde 12 saat iki vardiya çalışırken diğer iki vardiya 15 gün izin yapacak ve dönüşüm sürecek. Ayrıca her vardiyadaki işçi sadece kendi vardiyasında kalacak ve fabrika içinde sirkülasyon olmayacak.
UZUN ÇALIŞMA SAATLERİ İŞ KAZASI RİSKİNİ DE ARTIRIYOR
Vardiya sistemi ayarlanmış olsa da işçiler için oldukça zor ve sıkıntılı bir süreç. Holding idarecileri bu uygulamayı Bilim Kurulunun “14 gün karantina ve takip süresi” ile uyumlu olduğunu iddia etse de uzun çalışma ve uzun çalışmanın getirdiği yorucu ve yıpratıcı süreç ise virüse karşı mücadelede “kısa çalışma süresi” ve “dinlenme” imkanıyla da taban tabana zıt. Ayrıca bir başka handikap ise 15 gün boyunca 12 saat gece çalışan işçinin dinlenme ve düzenli uyku imkanından uzak kalması. Bu durum hem virüse karşı mücadelede işçileri zor duruma soktuğu gibi hem de dikkatsizlik, yorgunluk ve beraberinde iş kazası riskinin de artması anlamına geliyor.
"ÖNCELİK ÜRETİM"
Yaşanan durumla ilgili bir PETKİM işçisi “Virüsten korunma açısından her vardiyanın birbiriyle temas etmemesi ve evde 15 gün kalmak açısından olumlu ancak çalışan vardiyadaysanız ve hele de geceye denk gelmişseniz epey zor ve dezavantajlı bir durum. Vardiya primi bizim işletmeler açısından önemli bir hak. Vardiya priminden kayıp olmaması da iyi ama telafi çalışması, denkleştirme uygulamaları benzeri şeylerin devreye girmesi hele de şirketin işçileri önceleyen değil de üretimi önceleyen bakış açısını dayatması oldukça kötü” diyor.
Virüs ve salgına karşı mücadele amaçlı alınan önlemlerde çalışma sürelerinin 12’e saate çıkarılmak yerine kısalması gerektiğini söyleyen işçi, “Nerde kaldı dinlenme ve düzenli uyku? Üstelik fazla mesaide de kayıp var. Saat 20.00 de bitmeyip de 4 saat daha mesaiye kalınca 1 yevmiye veriyor. Normal şartlarda 16 saat çalışan işçiye dinlenme hakkı da dahil 5 yevmiye alırdı, şimdi 2.5 yevmiye alıyor. Şirket her türlü, her şeyden kazanıyor. Bu fırsatçılıktır. Biz can derdimizdeyiz onlar neyin derdinde?” dedi.
"TÜPRAŞ’TA TAŞERON İŞÇİLERİN BİR KISMI İŞTEN ATILDI"
TÜPRAŞ’ta da SOCAR Holding ile benzer ve eşgüdümlü bir süreç ilerliyor. Star ve PETKİM rafinerilerinde 15 günlük çalışma ve vardiya dönüşümü süreci TÜPRAŞ’ta bir hafta olarak uygulanıyor. Ayrıca TÜPRAŞ içerisinde taşeron şirket işçilerinin bir kısmı işten çıkarıldığını söyleyen bir taseron işci, “Kalanlar 2 gruba bölünerek dönüşümlü çalışma planlandı. Birer hafta dönüşümlü olarak çalışıp istirahat edeceğiz. İstirahatte olanlara evde kalması için şirket sürekli kontrol ediyormuş. Farklı lokasyonda olanların işten çıkarılacağı söyleniyor. Ayrıca gurbetçi işçiler içinde de şantiye lojmanından çıkmaması özellikle tembih ediliyor” dedi. Bir haftalık istirahati ‘izne çevirip memleketine gitmemesi için’ sabah ve akşam saatlerinde imza vermeleri istendiğini söyleyen bir işçi, “Arkadaşlarımızın bir kısmı işten çıkarıldı. Daha cok yardımcı pozisyonda olanlar. Böyle bir dönemde işsiz kalmak en zor şeylerden biri” diye konuştu.
