Avrasya Tüneli’nde vazgeçilen geliri eksik gösterdiler

Birkan BULUT
Ankara

Ulaştırma Bakanlığı, yap-işlet-devret modeli ile yapılan Avrasya Tüneli’nde, devletin vazgeçtiği muhtemel gelirleri (Şirketin işletmeden elde edeceği gelir) eksik gösterdi. Kamu özel sözleşmesine konu varlıkların kayıtlarında, şirketin işletmeden elde edeceği ve bu yüzden devletin vazgeçmiş olacağı muhtemel gelirler yerine yatırım maliyeti esas alındı. Sayıştay, gelecek yıllara ait gelirler hesabının 17 milyar 575 milyon 996 bin 158 TL eksik göründüğünü tespit etti.

Sayıştayın Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 2018 Yılı Mali Denetim Raporunda, İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi (Avrasya Tüneli) projesindeki bazı kayıtların gerçeği yansıtmadığı belirlendi. Bakanlık, kamu-özel ortaklığı sözleşmesine konu olan hizmet imtiyaz varlıklarının hesaplanmasında, şirketin işletmeden elde edeceği ve bu yüzden devletin vazgeçmiş olduğu muhtemel gelirler yerine yatırım maliyetinin hesaplandığını tespit etti.

Sözleşmeye göre 25 yıl 28 gün işletme dönemi olan Avrasya Tüneli’nde, devlet tarafından şirkete ilk yıl için çift yönde yıllık 25 milyon araç geçiş garantisi verilmişti. Sayıştay denetçileri, bu sayının takip eden yıllarda yüzde 0.5 artış katsayısı ile hesaplanacağı dikkate alındığında, gelecekte elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelirin yatırımın maliyetinden yüksek olacağını belirtiyor.

MİLYARCA LİRA EKSİK GÖRÜNÜYOR

Avrasya Tüneli mali kayıtlarında düşük kalemlerin kullanılması, hizmet imtiyaz varlıkları ve gelecek yıllara ait gelirlerin eksik görünmesine yol açtı.  Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabı’nda kayıtlı olan 23 milyar 243 milyon 585 bin 824 TL, yatırım maliyeti esas alınarak 4 milyar 704 milyon 939 bin 433 TL üzerinden güncellendi. Bu, hizmet imtiyaz varlıklarının 18 milyar 538 milyon 646 bin 390 TL, hizmet imtiyaz varlıkları hesabının 18 milyar 538 milyon 646 bin 390 TL eksik görünmesine yol açtı.

BAKANLIĞIN SAVUNMASI: DAHA FAZLA ARAÇ GEÇECEK

Ulaştırma Bakanlığı ise konuya ilişkin Sayıştaya verdiği yanıtta, bu hesaplamayı özetle “Garanti ettiğimizden daha fazla araç geçecek” şeklinde savundu. Bakanlık yanıtında “...Yatırım toplam tutarı üzerinden 45 No’lu Tebliğin 7’nci maddesi uyarınca, 256-Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabına kayıt yapıldığı, 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına yapılan kaydın da garanti edilen araç sayısının aşılacağı ve idareye yüzde 30 gelir aktarılacağı dördüncü yıl ve sonrası için beklenen tutar üzerinden yapıldığı”nı söyledi.

Avrasya Tüneli’ne ilişkin muhasebeleştirme işlemlerinde herhangi bir hata tespit edilmediğini savunan Bakanlık, “Ancak, döviz kurlarında ve ekonomik ortam nedeniyle talep düzeyinde oluşan değişiklikler nedeniyle izleyen yıllara ilişkin öngörülerin yenilendiği, güncel kurlar ve gerçekleşmeler dikkate alınarak tüm hesapların 2019 yılı ilk yarısı sonu itibarıyla güncellenerek ilgili muhasebe birimine bilgi verileceği”ni ifade etti.

SAYIŞTAY: BAKANLIĞIN AÇIKLAMASI GERÇEĞİ YANSITMIYOR

Fakat bu yanıt, Sayıştay denetçilerini tatmin etmedi. Mevzuat gereği “Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına yapılacak kayıtlarda idarenin elde edeceği gerçek gelirlerin değil, gelecekte elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelirin, yani görevli şirketin elde etmesi muhtemel olan gelirin esas alınması gerektiği vurgulanan raporda, “Bu bakımdan, kamu idaresi cevabında yer alan, Avrasya Tüneline ilişkin muhasebeleştirme işlemlerinde herhangi bir hata olmadığına dair açıklama gerçeği yansıtmamaktadır” denildi. Sayıştay, Bakanlığın güncel kurlar ve gerçekleşmeler dikkate alınarak tüm hesapların 2019 yılı ilk yarısı sonu itibarıyla güncelleneceğini söylemesine karşın 2018 yılı içerisinde herhangi bir düzeltme kaydı yapılmaması sebebiyle milyarlarca liranın noksan göründüğünü vurguladı.