Buğday çiftçisi tüccarın insafına terk edildi

Sedat BAŞKAVAK

Buğday fiyatı uzun zamandan sonra ilk defa hasattan önce açıklandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı buğday fiyatı hükümet cenahı ve TMO genel müdürü tarafından yüksek olarak değerlendirilirken üretici köylüler tarafından düşük bulundu.

2018 yılında 1.05 TL olarak açıklanan ekmeklik buğday fiyatı 2019 yılı için 1.35 TL olarak açıklandı. TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, “Açıkladığımız fiyat hem üretim hem de dünya maliyetinin üzerinde” diyerek açıklanan fiyatı savundu. Üretici köylüler ise artan girdi maliyetleri, tüccarın düşük fiyat dayatması ve ithalat baskısıyla emeklerinin karşılıklarını alamadıklarını belirtti.

Türkiye’nin en çok buğday ithalatı yaptığı ülkeler arasında Rusya, Ukrayna ve Kazakistan bulunuyor. İthalat fiyat ortalaması tonu 220 ile 240 dolar arasında değişiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 1 ton buğday için açıkladığı 1350 TL, bugünkü döviz kuru (6.15) üzerinden 219  dolara denk düşüyor. Açıklanan fiyat en ucuz ithalatın bile altında.

BU MALİYETLE BU FİYATA ÜRETİM ZOR

Ankara Polatlı’dan Lokman Işık, “1 dönüme 280 kg’lık buğday harcıyoruz, hasat sonu aldığımız dönüme 300-350 kg buğday, hesabını siz yapın. Geriye kalanla hem geçineceğiz hem de üretimi devam ettireceğiz. Bu mümkün değil” diyor.

Işık ayrıca şu rakamları paylaştı: “Dolar 6 lirayı, mazot 6.5 lirayı geçti. 2018 temmuzunda buğday 850-900 liraydı. Köylü elindeki buğdayı mecburen temmuz, ağustos aylarında sattı.  Ekimde 1500-1600 liraya çıktı. Traktörün tarlaya girişi dönüme yaklaşık 2 litre. En az beş defa traktör giriyor bu da 8-10 litre mazot eder. Mazotun yarısı bizden diyerek dönüme 15 lira mazot desteği vereceğiz dediler ama verdikleri destek 2 litre mazot alır. Yani harcanan mazotun yarısını değil beşte birini veriyorlar. Bu durumda üretime devam etmek çok zor.”

2018’DE UCUZA SATILDI, 2019 FİYATI İSE KURTARMAZ

2017 yılında buğdayı 95 kuruşa sattığını, 2018 yılında aynı buğdayın yeni mahsulünü aynı tüccara götürdüğünü ve karşılığında 93 kuruş alabildiğini dile getiren Çorum’dan Cafer Tekeli şunları söyledi:  “Hükümet ‘Destek dağıttık’ diyor ama ben almadım arkadaş. Normalde şimdiye kadar dağıtılmış olması gerekirdi, 2 ay geçti. Maliyetler geçen yıla göre ikiye katladı. Geçen yıl 1 litre ilaç 70 liraydı, bu yıl 200 lira. Soğana ot ilacı aldım aynı 200 lira. Gübre almaya gidiyoruz bayi paran yoksa kredi kartı çek diyor. Köylü kredi kartını nasıl kullansın. Gelir belli, ne zaman geleceği belli. Kredi kartı öbür aya borcunu istiyor, yatırmazsan faiz bindiriyor.”

BOL İTHALAT,  PAHALI TÜKETİM

Tarımın en çok yıkama uğradığı bir dönemden geçildiğini vurgulayan Tüm Üretici Köylü Sendikası (TÜM KÖY SEN) Genel Başkanı Sadık Turan ayrıca şu tespitleri yaptı: “17 yıllık AKP iktidarının son üç yılı, önceki yılları da, önceki iktidarları da aratır durumdadır. Bu üç yılda girdi maliyetleri ve ithalat arttı, köylü ürününü ucuza satarken halk pahalı tüketti. Köylünün üretemez hale gelmesi nedeniyle artan ürün fiyatları ithalatla dengelenmeye çalışıldıkça gıda fiyatları azalmak bir yana artmaya devam etti. Bugün halk kilosu 5-6 liraya soğan ve patates alıyorsa bunun sebebi AKP hükümetinin tarıma uyguladığı politikalardır.”

TMO SADECE YÜZDE 7’SİNİ ALDI

TÜM KÖY SEN Genel Başkanı Sadık Turan üretim maliyeti ve TMO’nun alım miktarı hakkında şu bilgileri verdi: “İlaç, gübre, mazot ve tohumluk gibi tarımsal üretimin girdilerinin fiyatları hiç olmadığı kadar artış gösterdi. Geçen yıl DAP gübre için 1800 lira ödüyorduk bu yıl 2 bin 650 lira ödedik, aradaki fark yüzde 47. Üre gübresi ve 20-20’deki fark yüzde 50. Geçen yıl 1.05 TL fiyat açıkladılar ben buğdayımı 1 liraya satamadım. TMO buğday alacak diyorlar biz Amasya, Çorum ve Tokat illeri Samsun şubeye bağlıyız ve TMO’nun bu dört ilden önceki yıl, toplam aldığı buğday 100 bin ton. Amasya’da 308 bin ton, Çorum’da 581 bin ton, Tokat’ta 375 bin ton, Samsun’da ise 315 bin ton buğday üretiliyor. Bölgede 1.5 milyon ton buğday üretilirken TMO’nun aldığı buğday yüzde 7’si bile değil. Bu alım miktarı ile ne fiyat dengesi ne de fiyata müdahale edilebilir. Sonuç olarak TMO buğday almıyor ve almayacak, köylü de tüccarın insafına terk edilecek."

BORÇ ÖDENEMİYOR ÇİFTÇİLİK BIRAKILIYOR

Ne açıklanan fiyatın ne de TMO’nun buğday alımının üretici köylüyü memnun etmediğini  belirten TÜM KÖY SEN Genel Başkanı Sadık Turan, “Köylüye verilmeyen destekler, şirketlere teşvik ve kredi olarak verildi. İthalatla baskılanan fiyatlar karşında, yükselen maliyetleri karşılamak için borçlanan köylüler bankalara, aracı ve tüccarlara olan borçlarını ödeyemedikleri için tarımdan çekiliyor. Bu da verimli tarım alanlarının tarım dışına düşmesine sebep oluyor” şeklinde konuştu.