Kara deliği görüntüleyen algoritmayı geliştiren Katie Bouman kimdir?

Duygu Ayber GÜLTEKİN
İstanbul

Katherine (Katie) Louise Bouman, 2019 yılının ilk aylarından bu yana, California Teknoloji Enstitüsü (California Institute of Technology) Bilgisayar Bilimi bölümünde yardımcı doçent olarak çalışan bir görüntüleme bilimcisidir. Görüntülemeyi gerçekleştirmek için hesaplamalı yöntemleri araştıran Bouman, Olay Ufku Teleskobu (Event Horizon Teleskobu - EHT) kullanarak kara deliğin görüntülenmesini ilk kez mümkün kılan bir algoritma geliştirdi.

Peki, tarihte ilk kez kara deliğin görüntülenmesini sağlayan Katie Bouman kimdir?

BAŞARI DOLU BİR EĞİTİM HAYATI

29 yaşındaki genç bilim insanı Katie Bouman, ABD'de Indiana West Lafayette'de büyüdü. 2007 yılında West Lafayette Junior-Senior Lisesinden mezun oldu. Bir lise öğrencisiyken Purdue Üniversitesi profesörleriyle birlikte görüntüleme araştırması yaptı. İlk olarak 2007'de okuldaki Event Horizon Teleskobu'nu öğrendi.

Michigan Üniversitesinde elektrik mühendisliği okuyan Bouman, 2011 yılında mezun oldu. Doktora çalışmalarını tamamladığı Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (Massachusetts Institute of Technology) elektrik mühendisliği dalında yüksek lisans derecesi aldı. Söz konusu algoritmayı da bu enstitüde (MIT) yüksek lisans öğrencisi iken hazırlamaya başladı.

Ulusal Bilim Vakfı Lisansüstü Bursu ile desteklenen Bouman, MIT Haystack Gözlemevi'nin bir üyesiydi. Yüksek Lisans tezi, "Çerçevenin Maddi Özelliklerini Hesaplamak" tahmini üzerinden "En İyi Yüksek Lisans Tezi"ne, Ernst Guillemin Ödülü'ne layık görüldü.

2016'DA FOTOĞRAFIN NASIL ÇEKİLEBİLECEĞİNİ ANLATMIŞTI

Katie Bouman, doktorasını tamamladıktan sonra Harvard Üniversitesine "Event Horizon Telescobu Görüntüleme" ekibine araştırmacı olarak katıldı. 2016 yılında yaptığı "Bir kara deliğin fotoğrafı nasıl çekilir?" adlı TED konuşmasında kara deliğin fotoğrafını tek bir teleskopla çekmenin mümkün olmadığını anlatan Bouman, uluslararası bir araştırma ekibi, dünya boyunda bir teleskop ve hepsini bir araya getirecek bir algoritma gerektiğini söylemişti. Bu nedenle Bouman'ın yazdığı algoritma ile dünyanın farklı bölgelerindeki 8 teleskoptan elde edilen veriler bir araya getirildi.

TARİHİ FOTOĞRAFIN ARKASINDAKİ İSİM

2017 yılında elektrik mühendisliği ve bilgisayar bilimleri doktorasını MIT'den alan Katie Bouman, CHIRP'yi kullanarak yüksek çözünürlüklü görüntüyü yeniden oluşturma olarak bilinen bir algoritma geliştirdi. Bu algoritma, Messier 87 Galaksisi'nin çekirdeğindeki devasa kütleli kara deliğin görüntülenmesi için kullanıldı.

Farklı teleskopların kullanıldığı projede kullanılan algoritmayı yazan Bouman, 10 Nisan 2019'da dünyanın çeşitli noktalarındaki 8 radyo teleskobunu kullanarak kara deliğin keşfinde önemli rol oynadı.

SOSYAL MEDYADA GÜNDEM OLDU

Kara deliğin ilk kez görüntülenmesine tanık olduğumuzdan bu yana başarının arkasındaki isimler merak konusuydu. Fotoğrafın yayımlanmasından sonra 29 yaşındaki Katie Bouman, uluslararası ün sahibi oldu ve adı Twitter'da en çok konuşulanlar arasına girdi. Özellikle Twitter'da Bouman hakkında övgü dolu paylaşımlar yapıldı.

10 Nisan 2019

10 Nisan 2019

11 Nisan 2019

10 Nisan 2019

  Event Horizon Teleskobu için kullandığı harddisklerle fotoğrafı bulunan Bouman, Apollo için yazdığı kodlarla poz veren Margaret Hamilton ile çokça karşılaştırıldı. İnsanların Katie Bouman’ı bu denli övmesinin sebebi ise tarih boyunca kadın bilim insanlarının başarılarının göz ardı edilmiş olması.

Öte yandan Katie Bouman, henüz resmi bir açıklama yapmasa da CNN’e verdiği röportajda beraber çalıştığı ekibin de alkışlanması gerektiğini söyledi. Bouman, "Bunu hiçbirimiz tek başına yapamazdı. Proje başarılı oldu çünkü farklı geçmişlere sahip pek çok kişi birlikte çalıştı." dedi.

Bouman, Facebook’ta fotoğrafı gördüğündeki ilk tepkisini "Ortaya çıkardığım ilk kara delik fotoğrafının oluşma sürecini inanmaz gözlerle izliyorum" mesajıyla paylaştı.

EKİPTE ASTROFİZİK PROFESÖRÜ FERYAL ÖZEL DE VAR

Kara deliğin fotoğrafının ilk kez görüntülenmesini sağlayan Olay Ufku Teleskobu projesinde çalışan 200’den fazla bilim insanı arasında Türkiyeli profesör Feryal Özel de yer alıyor. Özel, kara deliğin 55 milyon ışık yılı uzakta olmasına rağmen 8 teleskop ve özel yöntemlerle görüntülenmesi sonrası 20 yıldır bu konu üzerinde çalıştığını yazdı. Özel, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Kişisel bir notla... Bu konuda 20 yıldır çalışıyorum, 2000'deki ilk yazımdan beri yakınlardaki kara deliklerin ilk görüntü boyutlarını tahmin ediyordum. Bu tatlı anı yaşamak uzun zaman aldı." ifadelerini kullandı.

10 Nisan 2019

FERYAL ÖZEL KİMDİR?

Feryal Özel, 27 Mayıs 1975 doğumlu Türkiyeli astrofizikçidir. Anne ve babası doktor olan Özel, Üsküdar Amerikan Lisesinden mezun olduktan sonra 1996 Columbia Üniversitesinde Fizik ve Uygulamalı Matematik eğitimini okul ikinciliği ve Yüksek Onur Derecesi ile bitirdi. 1997'de Kopenhag Niels Bohr Enstitüsünde fizik üzerine yüksek lisansını bitiren Özel, 2002 yılında da Harvard Ünivrsitesinde astrofizik üzerine doktorasını tamamladı.

Özel'in adı ilk kez 2003 yılında "Dünyanın En Tanınmış Bilim İnsanları" ile birlikte "Büyük Fikirler" listesine alınmasıyla tanındı. 2002 yılında NASA ile İleri Araştırmalar Enstitüsünde görev yaptı. Stephan Hawking ile çalıştığı bilinen Özel, galaksilerin oluşumu, yıldızların ölümü ve kara delikler alanında yaptığı çalışmalarla bu dönem NASA’da görev aldı. Özel, NASA’nın Hubble kadrosuna alınan ilk ve tek Türk olma unvanına sahip.

2005'te profesör olan Özel, alanındaki başarısı ve aldığı ödüllerle Türkiye ve dünya basınında birçok kez haber oldu. Özel, halen Arizona Üniversitende çalışmalarını sürüdüyor. (DIŞ HABERLER)

Bilim insanları, ilk kez bir kara deliğin fotoğrafını yayımladı

Kara deliğin fotoğrafı Einstein’i doğruluyor