Açıköğretim Sosyal Psikoloji kitabında cinsiyetçi ifadeler yer aldı

Zeliş IRMAK
Cihan ÇELİK
İstanbul

Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Sosyal Psikoloji 1 ders kitabının test bölümünde yer alan cinsiyetçi soru ve cevaplar dikkat çekti.
“Kadını daha çekici yapan özellikler nelerdir?​”, “Hangi işi yapan kadınlar daha çekicidir?​”, “Erkeklerin eş seçerken önem verdikleri ölçüt nedir?​” gibi pek çok sorunun yer aldığı kitapta bir yandan cinsiyetçi öğelere yer verilirken diğer yandan toplumsal cinsiyet eşitliği görmezden geliniyor. Kitapta kadınların geleneksel rollerini pekiştiren ifadeler yer alıyor.

“Kıskançlığın bir nedeni değildir?​” gibi pek çok sorunun yer aldığı ders kitabında “Sevilen kişiye aşırı bağımlılık”, “İlişkide kendisini yeterli-kusursuz olarak görme” gibi şıklar yer alıyor.

Cinsiyetçi ifadelerin yer aldığı sorulardan bazıları şöyle:

1- Aşağıdaki özelliklerden hangisi kadını daha çekici yapar?

• a. Erkek gibi davranması
• b. Güçlü görünmesi
• c. Cinsiyetine uygun rolleri oynaması
• d. Bağımsızlığına düşkün olması
• e. Çaresiz gözükmesi

Soru kitapçığın cevap anahtarına göre yanıt: C

2- Aşağıdaki işlerden hangisini yapan kadınlar daha çekicidir?

• a. Tezgâhtarlık
• b. Yöneticilik
• c. Danışmanlık
• d. Şoförlük
• e. Pilotluk

Soru kitapçığın cevap anahtarına göre yanıt: A

3- Aşağıdakilerden hangisi erkeklerin eş seçerken önem verdikleri bir ölçüttür?

• a. Kazancının kendisinden yüksek olması
• b. Fiziksel çekicilik
• c. Eğitiminin kendisinden yüksek olması
• d. Yaptığı iş olarak kendisinden yüksek olması
• e. Toplumdaki tanınırlığının kendisinden yüksek olması

Soru kitapçığın cevap anahtarına göre yanıt: B

4- Çekicilik tanımının kapsamıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

• a. Sevilen bir insanın akşam yemeği davetine katılmak
• b. Bir tur şirketiyle görmek istenilen bir ülkeye gitmek
• c. Kendisini hep mutlu yapan doğayla baş başa kalmak
• d. İş gereği kurum yöneticisi ile sıkça seyahat etmek
• e. İş yerinin düzenlediği toplantılara katılmak

Soru kitapçığın cevap anahtarına göre yanıt: A

5- Aşağıdakilerden hangisi kıskançlığın bir nedeni değildir?

• a. Sevilen kişiye aşırı bağımlılık
• b. İlişkiyi çok önemli-yaşamsal görme
• c. İlişkide kendisini yeterli-kusursuz olarak görme
• d. Kendi tutum ve davranışlarını yetersiz bulma
• e. Kişinin başka bir seçeneğinin olmaması

Soru kitapçığın cevap anahtarına göre yanıt: C

6- Kişilerarası çekiciliği artıran yakınlık etkeni bakımından aşağıdakilerden hangisi daha etkilidir?

• a. Aynı apartmanda yaşamak
• b. Aynı ülkede yaşamak
• c. Aynı kentte yaşamak
• d. Aynı mahallede yaşamak
• e. Aynı sitede yaşamak

Soru kitapçığın cevap anahtarına göre yanıt: A

'YAŞAMIN İÇİNDEN' BAŞLIĞI ALTINDA TECAVÜZ VE BERDEL ÖRNEĞİ VERİLDİ

Öte yandan “Kişilerarası Çekicilik ve Yakın İlişkiler” başlıklı 6. ünitenin sonunda “Yaşamın İçinden” başlığıyla, Radikal gazetesinde 5 Mart 2009’da yayınlanan; tecavüzün, berdelin, başlık parasının anlatıldığı bir haber metni seçildi.

“S.G.’nin ağabeyi Ramazan G., sevdiği kızı ailesinden istedi. Olumsuz yanıt alınca, S.A.’yı kaçırarak dini nikâh kıydı. S.A.’nın ailesi de kaçan kızlarına karşılık aileden 35 bin YTL para ya da ailenin 13 yaşındaki kızı S.G.’nin ‘berdel’ usulüyle oğulları Muttalip A.’ya verilmesini istedi. S.G. ailenin erkek çocuğu Muttalip A.’ya verildi. Zorla imam nikâhıyla evlendirilen S.G. beş ay kaldığı evde yaşadıklarına dayanamadı. İlaç içerek ve bileklerini keserek yaşamına son vermek isteyen S.G. bir fırsatını bularak evden kaçıp polise sığındı. S.G. sosyal gözetmen nezaretinde polise verdiği ifadesinde, yaşadıklarını şöyle anlattı: “S.A. karşılığında beni, ailenin 17 yaşındaki Muttalip A.’ya ‘berdel usulü’ vermek istediler. Ailem başta reddetti. Bizi tehdit edip, ‘Töremizdir vereceksiniz’ deyince ailem vermek zorunda kaldı. Muttalip A’ye onu istemediğimi söyledim. Ama bana zorla sahip oldu. Eğer birlikte olmazsam bayıltıp sahip olacağını söyledi. Befl ay boyunca bana defalarca sahip oldu. “ S.G.’nin ifadeleri üzerine polis Muttalip A. ile babası Medeni A., annesi Emine A.’yı gözaltına alındı. Savcılık Muttalip A.’yı ‘zorla alıkoyma ve tecavüz’, anne ve babayı da ‘suça iştirak’ suçlamasıyla mahkemeye sevk etti. Muttalip A. ile Medeni A.ve Emine A. tutuklandı. Savcılık olayın ardından S.G.’nin annesi Suzan G. ile babası Fahrettin G. için de yakalama kararı çıkardı. Baba Fahrettin G. tutuklandı.”

AÇIKÖĞRETİM KİTAPLARINDAKİ İLK VUKUAT DEĞİL

Daha öncede Anadolu Üniversitesi açıköğretim sınavında sorulan bir soru dikkat çekmişti. Ekmek ve Gül'de yer alan habere göre, tek tek mesleklerin sıralandığı sınavda ‘Hangisi kadının ev içindeki sorumluluklarını aksatmaz?​’ sorusu yer aldı.

Sorunun cevabında ise kadının toplumda daha çok ev ile ilişkilendirildiği, çocukların, yemeğin, temizliğin kadınların sorumluluğu olduğu dile getirildi. Kadınlara en uygun meslek ise "Sorumluluklarıyla en uyumlu meslek olan ‘öğretmenliktir’" denildi.