27 Mayıs 2018 23:45

Dinozorlar yumurtalarını ezmeden üzerlerine nasıl oturdular?

Kuş benzeri dinozorların yuvalarında bulunan fosiller, devasa dinozorların yumurtaların üzerine onları kırmadan nasıl oturduklarına ışık tutuyor.

Fotoğraf: Kohei Tanaka

Paylaş

Erika ENGELHAUPT

Oviraptorozorlara ait fosil yuvalar, kuşa benzeyen dinozorların yavrularını korumak için kullandıkları özel stratejiyi ortaya koydu. Minik yumurtalar ile dolu küçük bir yuva üzerinde oturan bir sinek kuşu düşünün. Çok güzel, değil mi? Şimdi, tam gelişmiş bir su aygırı kadar bir dinozorun yumurtalarının üzerine yerleştiğini resmedin - dinozor yumurtasından bir omlet tarifi gibi görünüyor.

Yumurtalarını korurken ölen bir dinozorun yuvasında yapılan araştırmada ortaya çıkan fosil, büyük dinozorların yavrularını ezmekten kaçınmak için bir stratejiye sahip olduklarını gösteriyor: Yumurtalarını, yuvada kendi etraflarındaki bir halkada dikkatlice istiflemek.

Biology Letters dergisinde yayınlanan bulgular, günümüz kuşlarında görülen yuvalama davranışlarının dinozor atalarında nasıl bir başlangıç yaptığına dair nadir bir bakış sağlıyor.  

Kanada'da Calgary Üniversitesi'nden Paleontolog Darla Zelenitsky, "Yuvada oturma davranışı büyük olasılıkla ilk dinozorlarda evrimleşmiş" diyor.

EZİLMEYE KARŞI -101

Zelenitsky'nin ekibi, 65 milyon yıl önce yaşamış kuş benzeri dinozorlar (oviraptorozorlar) tarafından inşa edilen 40 yuva üzerinde çalıştı. Bu hayvanların ağırlığı, birkaç kg ile 2 ton arasında değişiyordu. Bunların en büyükleri, modern bir su aygırı veya gergedan kadardı. Yuvaları sırayla, yaklaşık bir ayak genişliğinden 10 metreye kadar olabiliyordu.

Zelenitsky, daha küçük yuvalarda, yumurtaların merkezde çok az yer kapladığını ya da açık alana yığılmadığını söylüyor. Dinozorlar ve yuvaları büyüdükçe, ortada daha fazla yer bırakarak ayrıntılı yumurta yığınları oluşturmuşlar. Zelenitskv, "İki ila üç kat yumurtadan oluşuyorlar ve yuvaların merkezine doğru eğimli bir sarmala yığılmışlar" diyor.

Dinozorların neden yuva yaptıklarına gelince, Zelenitsky kesin olarak bilmenin zor olduğunu söylüyor: "Çoğu kuş yumurtalara ısı sağlamak için yumurtalar üzerinde oturur. Ancak, oviraptorozorlarda da durumun bu olup olmadığını - barınma veya koruma sağlamayı mı yoksa sıcaklık mı sağlamayı hedeflediğini - bilmiyoruz."

NADİR BULUNANLARIN EN NADİRİ

Nisan ayında başka bir ekip, Moğolistan'ın Gobi çölünde bulunan bir yuvada muhteşem korunmuş bir dinozorun örneğini ortaya çıkardı. Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nden (AMNH) çalışma lideri Mark Norell ile birlikte çalışan Florida Eyalet Üniversitesi'nden Paleobiyolog Greg Erickson, "Bu, nadir bulunanların en nadiri" diyor.

Erickson'a göre, Citipati osmolskae olarak bilinen dinozor, kabaca devekuşu boyutlu bir oviraptorozor'du. Büyük olasılıkla bir kumul fırtınasında çöküntüyle kumlara gömülerek öldü. Kumlarla kaplandığı için yuvadaki konumunu kordu. Diğer yeni bulgularla tutarlı olarak yumurtalar, yetişkinlerin ağırlığının en azından bir kısmını taşıyabilen merkezi açıklığa sahip bir halkada dizilmiştir.

Dinozorun erkek mi dişi mi olduğu net değildi ve Erickson, bazı modern kuşların erkeklerinin de yuvalara göz kulak olduğunu söyledi. Her iki durumda da, "çok iyi bir ebeveyndi" diyor. Hayvan, kanatlı kollarıyla öldü ve hâlâ 12 yumurta üzerinde uzanıyordu. Günümüz kuşları, yumurtalarını kamufle etmek veya onları dış etmenlerden korumak için aynı pozu kullanıyor.

İLK KUŞLAR

İskoçya'daki Edinburgh Üniversitesi'nden Paleontolog Stephen Brusatte, "Bütün bunlar kuşların dinozorlardan evrimleştiğine dair daha fazla kanıt" diyor..

Aslında diyor Erickson, "Bugün dışarıda yürüdüğünüzde etrafınızda kanat çırpan yaklaşık 10 bin dinozor türü görebilirsiniz."

nationalgeographic.com’dan çeviren: Işıl PARLAR

ÖNCEKİ HABER

‘Yehova Şahitleri’ Finlandiya’ya iltica ediyor

SONRAKİ HABER

İsrail'in Gazze saldırısında 2 Filistinli hayatını kaybetti

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...