‘Önce ekmekler bozuldu, sonra her şey’

Tahir ŞİLKAN 

“Önce ekmekler bozuldu, sonra her şey... Çünkü yeryüzünde savaş vardı. İnsanlar sebebini bilmeden, düşünmeden ölüyor, öldürüyorlardı. Savaş kelimesi dünyanın her yerinde en çok kullanılan söz olmuştu. Radyolarda marşlar, nutuklar şaşkın insan sürülerinin üzerine savruluyor, gazeteler korkuyla okunuyordu...” 

Edebiyatımızın ustası; öykü, roman, deneme, anı, günce, fıkra yazarı ve çevirmen Oktay Akbal’ı tam da ilk öykü kitabı “Önce Ekmekler Bozuldu”da anlattığı gibi savaş günlerinde sonsuzluğa uğurlamıştık. Çocukların, hamile kadınların, yaşlıların  bombalarla öldürüldüğü savaş günlerinde...
Oktay Akbal’ın İkinci Dünya Savaşını anlattığı günlerde ülkemizde olmayan televizyonların ve sosyal medyanın eklenmiş olması benzerliği ortadan kaldırmıyor. Haber bültenlerinden, gazete sayfalarından, bilgisayar ekranlarından  yine savaş görüntüleri savruluyor insanların üstüne... Haber bültenleri  kanıksanarak  izleniyor, gazete haberleri de aynı biçimde okunuyor...

YAŞAMINI GAZETECİLİK VE YAZARLIKLA KAZANDI

Oktay Akbal Cumhuriyetle yaşıttı. 20 Nisan 1923  İstanbul doğumluydu. İlk gerçekçi romancılarımızdan Ebubekir Hazım Tepeyran’ın torunudur. İstanbul Hukuk ve Edebiyat Fakültelerine devam etmiş, ancak bitirmemiştir. 1947-1951 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosunda memurluk yaptıktan sonra yaşamını gazetecilik ve yazarlıkla kazanmıştır. Çok uzun yıllar Cumhuriyet Gazetesi’nde köşe yazıları yazmıştır. Köşe yazısından çok denemeye yakın yazılardır, çoğu...

“...Para vererek aldığım ilk kitap, Reşat Enis’in Afrodit Buhurdanında Bir Kadın romanıydı” der Oktay Akbal. “...Önce Ekmekler Bozuldu adını taşıyan ilk kitabımı da 1946 yılında, annemin sattığı Tophane’deki evin parasıyla kendim bastırmıştım. İki yüz liraya, bin beş yüz tane. Her biri altmış kuruş. Kendim dağıtmıştım...” der,  “Önce Ekmekler Bozuldu” kitabına yazdığı önsözde.

Aşksız İnsanlar, Bizans Definesi, Berber Aynası, Yalnızlık Bana Yasak, Tarzan Öldü, Ey Gece Kapını Üstüme Ört, öykü kitaplarından bazılarının adıdır. Suçumuz İnsan Olmak, Garipler Sokağı, Düş Ekmeği romanlarından bazıları. Anı kitaplarından birinin adı Oktay Akbal’ın insan sevgisinin, savaş karşıtı tutumunun simgesi gibidir: Hiroşimalar Olmasın...

Garipler Sokağı romanı  ile 1950, Suçumuz İnsan Olmak romanıyla da 1958 Türk Dil Kurumu Roman ödülünü, Berber Aynası ile 1959 Sait Faik Hikaye Armağanını, Senin Adın Aşk ile Sedat Simavi Ödülünü, Tüm romanlarıyla da 2000 yılı Orhan Kemal ödülünü kazanmıştı. 

İYİMSER VE UMUTLU BİR YAZARDI

Akıcı, etkileyici, duru bir Türkçe’yle yazdı Oktay Akbal, biraz dalgın ve savruk ama sevgi dolu, sevecen bir anlatıyla yazdı.Öyküleri gerçekçiydi ama toplumsal alana değil daha çok bireye dayanan,  özyaşamından, çocukluk anılarından söz eden şehirlerdeki sıradan insanları anlatan öykülerdi. Behçet Necatigil’in değerlendirmesiyle, Oktay Akbal hikayeleri, “Konulu hikayeler değil de belli konular çevresinde oluşan anılar toplamıdır.” 

Oktay Akbal,  Sabahattin Ali, Memduh Şevket Esendal, Sait Faik, Orhan Kemal gibi büyük öykücülerin var olduğu edebiyat dünyasında kendine özgün bir yer edinmeyi başarmış bir öykücümüzdür. Kitaplarını okuyup bitirdiğinizde hüzün duyarsınız ama umutsuzluk içine düşmezsiniz. Oktay Akbal iyimser, umutlu bir yazardı:”...Bizler, yarı barış, yarı savaş insanları umutlarımızı kaybetmedik. Dünyanın iyi bir dünya olabileceğine, insanın mavi gökyüzünü, denizi, ağaçları seyretmekle mutluluğu yaşadığı anlara kavuşacağına inanıyoruz...”

YAZDIKLARIYLA YAŞAYACAK

Edebiyatımıza 70 yıl emek vermiş bir yazar, 60 yıl yazı yazmış bir basın emekçisi, gerçek bir aydın.  Türkiye Yazarlar Sendikası’nın Genel Başkanlığını da yapmış örgütlü bir yazar. 70 yıllık edebiyat yaşamına 50’yi aşkın kitap sığdırmış, pek çok edebiyat ödülü sahibi olmuş, 92 yıl dolu dolu bir hayat. Oktay Akbal yazdıklarıyla hep yaşayacaktır.