Soğuk hasta eder mi?

Çağrı Mert BAKIRCI

Mit-1: ‘Soğuk su içme, içersen hasta olursun!’

Mit-2: ‘Terliyken soğuk su içme, hasta olursun!’

Mit-3: ‘Boğazın ağrırken soğuk su içme, daha beter olur!’

Mit-4: ‘Soğukta çok kalma hasta olursun.’

Yapılan araştırmaların ezici bir çoğunluğu, soğuk içecekler veya soğuk ortamlarda kalmanın hastalıklarla doğrudan hiçbir ilişkisi olmadığını göstermektedir (aksi yönde az sayıda çalışma bulunsa da). Hava sıcaklığı, hipotermi veya hipertermi gibi doğrudan aşırı sıcaklık değişimiyle ilgili olan sorunlar haricinde, hastalıkların nedeni değildir. Ancak soğuk veya sıcak havalar, kimi zaman hastalıklara giden yolu açan faktörler olabilirler.

HASTALIĞIN SORUMLUSU MİKROSKOBİK ORGANİZMALARDIR

19. Yüzyıl’da ünlü bilim insanı Louis Pasteur tarafından geliştirilen ve günümüzde gelişmiş bir versiyonu hâlâ tek güçlü kuram olarak kullanılmakta olan Mikrop Teorisi’ne (İng: Germ Theory) göre, hastalıkların sorumlusu mikroskobik organizmalardır. Sıcaklık veya soğukluk gibi fiziksel unsurlar, hastalıkların doğrudan nedeni olamazlar. Dolayısıyla terliyken soğuk su içmeniz, terli bir şekilde dışarı çıkmanız, soğuk bir ortamda kalmanız hasta olmanızın ana sebebi değildir!

SOĞUK BİR ŞEYLER İÇMEK HASTALIK NEDENİ MİDİR?

Her ne kadar yukarıda sayılanlar hasta olmamızın ana sebebi değilse de, unutmamak gerekir ki hastalığın ana sebebi olan mikroplar dört bir yanımızı sarmış vaziyettedir. Her an etrafımızda milyarlarca mikroskobik varlıkla yaşarız ve savunma sistemimiz sürekli olarak bunlarla mücadele halindedir. Ancak savunma sisteminiz kimi durumda zayıf düşebilir veya mikroplarla mücadele etmek konusunda yetersiz kalabilir. İşte bu durumda “hastalık” oluşur. Dolayısıyla eğer hasta olduysanız, bunun sebebi çok büyük ihtimalle mikroskobik bir varlıktır (bakteriler, virüsler, mantarlar, priyonlar, protozoalar, bazı çok hücreliler, vs.). Soğuk havalar veya soğuk bir şeyler yiyip içmek değil. 

BOĞAZ AĞRISININ NEDENİ NEDİR?

Dünya çapında birçok doktor arasında yapılan bir araştırmaya göre, doktorların yüzde 95’inden fazlası boğaz ağrısının (faranjit) mikrop sebepli olduğunda hem fikirdir. Yapılan araştırmada hastaların faranajit durumlarının yüzde 40-60 arasının virüslerden kaynaklandığı, yüzde 15’i Streptococcus cinsi bakterilerden kaynaklandığı, geri kalan yüzdenin ise diğer mikroorganizmalardan kaynaklandığı tespit edilmiştir. Hiçbir araştırma deneğinde, hastanın faranjit olmasına rağmen mikroorganizma bulunmaması durumuna rastlanmamıştır. Yani tek başına sıcaklık unsurunun hastalık yapması mümkün gözükmemektedir. Dolayısıyla hastalık öncesinde, sırasında ya da sonrasında içeceğiniz soğuk suyun, hastalık ile doğrudan hiçbir ilgisi olmayacak, hastalığınızı büyük ihtimalle kötüleştirmeyecektir. ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün konuyla ilgili açıklaması şu şekildedir: Soğuğa maruz kalmak ile soğuk algınlığı (nezle) gibi hastalıklara yakalanma ihtimalinizin artması arasında ilişki olduğunu gösteren hiçbir deneysel çalışma bulunmamaktadır.

KURU HAVA HASTA EDER Mİ?

Yapılan bir diğer çalışmada bilim insanları soğuk havaların değil, soğuk havalarla ilişkilendirilen; ancak hava sıcaklığına tamamen bağlı olmayan “nemlilik” durumunun, daha doğrusu “nem eksikliği”nin (kuru havaların) canlıları daha fazla hasta edebildiği ortaya çıkarılmıştır. Ancak yine kuru hava, hastalığın ana sebebi değildir; sadece hastalığın yolunu açmaktadır. Kuru havalarda nazal boşlukta (burun boşluğunda) bulunan mukoza tabakası kurur. Böylece burundan nefes alırken tutulup etkisiz hale getirilebilen virüs ve bakteriler etkili bir şekilde durdurulamamaya başlar. Bu da, hasta olma şansımızı katlayarak arttırır. Ancak eğer ki savunma sistemimiz yeterince güçlüyse, bu sorunun üstesinden gelinecektir. Yine de tavsiyemiz, soğuk havalardan değil de, kuru havadan uzak durmanızdır. Şunu belirtmekte de fayda var: Kuru havada burnunuzun akmasının sebebi, mukoza tabakasını ıslak tutma çabasıdır. Eğer kuru havaya çok fazla maruz kalırsanız, bu çaba başarısızlıkla sonuçlanacaktır.

NEDEN TİTRERİZ? 

Soğuk havalardaki titreme davranışı, hastalık belirtisi değildir. Beyin, vücut sıcaklığını korumak amacıyla kasları kısa sürelerle ama şiddetli bir şekilde uyarıp gevşetir. Bu sayede, hareket ve ısı üretimi sağlanır. Bu ısı üretimi sayesinde vücudun ısınması hedeflenir. Yine, yukarıda açıkladığımız gibi, soğuktan kaynaklanan bu titremenin hastalıkla doğrudan bir ilgisi yoktur.

SOĞUK SU DAHA FAZLA KALORİ YAKTIRIYOR

Amerikan Spor Tıbbı Üniversitesi, yapılan egzersizler sonrasında soğuk su içilmesini (~15 derece) tavsiye etmektedirler. Çünkü yapılan çalışmalar, soğuk suyun oda ya da vücut sıcaklığındaki suya göre daha fazla kalori yakımına sebep olduğunu göstermektedir. Tabii soğuk suyla zayıflayacağınızı sanmayın! Günde, soğuk bir şekilde içeceğiniz 2 litre su, sadece 70 kalori yakmanıza sebep olacaktır. Ancak tabii kalorilerini detaylıca sayan insanlar için uzun vadede bu günde 70 kalori son derece faydalı olabilecektir. Bu noktada uyarmakta fayda var: Vücudunuz çok sıcakken aniden soğuk su içmeniz baş dönmesine sebep olabilir, çünkü merkezi sinir sisteminiz bu değişikliğe adapte olabilmesi için vücudu uyarır. Bu sebeple tavsiyemiz, egzersizler sonrasında soğuk suyu kafanıza dikmeden önce 2-3 küçük yudum alarak vücudunuzu adapte etmeniz, sonra geri kalanını içmenizdir.

UYARI: Yine de bu konuda çok geniş araştırmaların bulunmadığını hatırlatmak isteriz. Dolayısıyla en azından bu mit konusunda, daha kesin bilimsel verilere ulaşılana kadar kendi alışkanlıklarınızdan vazgeçmemenizi tavsiye ederiz.

Yazının tamamını http://evrimagaci.org/photo/tr/hasta-olmamizin-sebebi-soguk-icecekler-ya-da-soguk-ortamlar-midir adresinden okuyabilirsiniz.

Başlık ve arabaşlıklar Evrensel’e aittir.