Onlar büyüyor işçiler ölüyor

Fırat TURGUT
Vedat YALVAÇ
İstanbul

Uluslararası inşaat sektörü dergisi ENR’ın (Engineering News Record) müteahhitlerin ülkeleri dışındaki faaliyetlerinden elde ettikleri gelirleri esas alarak yayınladığı 2016 yılında Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi listesi yayımlandı. Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi listesinde 2014 yılında Türkiye’den 42 firma varken, 2015 yılında bu rakam 40’a inmişti. 2016’da ise Türkiye’den 40 inşaat firması listeye girdi.

LİSTEYE GİREN FİRMALAR

Listede şu firmalar bulunuyor: “Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Rasen İnşaat ve Yatırım Anonim Şirketi, Dorce Prefabricated Building & Construction Industrial Trade, Anel Elektrik Proje Taahhüt Ticaret Anonim Şirketi, Yenigün Construction Industrial Commerce Includes, Zafer Taahhüt İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketi, AE Arma-Elektropanc, Metag İnşaat Ticaret Anonim Şirketi, SMK Group, Bayburt Grup Anonim Şirketi, Summa Turizm Yatırımcılığı Anonim Şirketi, Aslan Yapı ve Ticaret Anonim Şirketi, Cengiz Construction Industry & Trade Construction Industrial, IC İctaş İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Esta İnşaat Sanayi Lojistik ve Dış Ticaret Anonim Şirketi, Eser Contracting, Kayı İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, STFA Construction Group, Sembol Uluslararası Yatırım Tarım Peyzaj Industrial, GAMA, Onur Taahhüt Taşımacılık İnşaat Ticaret ve Sanayi, Nurol Construction ve Trading Construction, DIA Holding FZCO, Doğuş İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketi, Kuzu Group, ILK Construction, GAP İnşaat Yatırım ve Dış Ticaret Anonim Şirketi, Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Mapa İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketi, Atlas Grup, Yüksel İnşaat Construction Industrial, Tekfen Construction ve Installation Construction Industrial, Çalık Enerji Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, NATA Construction Tourism Trade & Industrial, Yapı Merkezi İnşaat ve Sanayi Anonim Şirketi, Ant Yapı Industry & Trade JSC, TAV Construction, Enka Construction & Industry Construction Industrial, Renaissance Construction, Polimeks İnşaat Taahhüt ve Sanayi Ticaret Anonim Şirketi.”

İŞ CİNAYETLERİYLE ANILIYOR

Listeye giren firmalardan Hükümete yakınlığıyla bilinen Kolin, Limak ve Cengiz İnşaat’ın ismi Türkiye’de sık sık yaşanan iş cinayetleriyle anılıyor. Cengiz-Mapa-Limak-Kolin-Kalyon şirketleri, CMLKK Havaalanları İnşaatı Adi Ortaklığı adıyla ihalesini kazandığı 3. havalimanı inşaatında yaşanan iş cinayetlerini akıllara getiriyor. 3. havalimanında sadece 2016 yılında basına yansıyan iş cinayetleri şu şekilde:
n 27 Şubat 2016: Şantiyede çalışan 23 yaşındaki Ammar Koç, iş güvenliği önlemlerinin ihmal edilmesi nedeniyle, özel aracıyla beton mikserinin altında kalarak hayatını kaybetti.

1. 1 Eylül 2016: Taşeron firma yatakhanesinde 36 yaşındaki işçi Mehmet Aytaç oda arkadaşı tarafından yakılarak öldürüldü.
2. 6 Eylül 2016:  Havalimanı inşaatında çalışan bir işçi üzerine çelik palet düşmesi sonucu feci şekilde can verdi. 
3. 22 Eylül 2016: Üstyapı inşaatında çalışan bir işçinin üzerine kalıp düşmesi sonucu hayatını kaybetti.
4. 26 Eylül 2016: İDA İnşaat firması bünyesinde çalışan bir işçi kamyonların geçişine kılavuzluk ederken kamyonun altında kalarak yaşamını yitirdi.
5. 15 Ekim 2016: 3. havalimanı terminal binasında kalıpçı olarak çalışan Kadir Oruç, 3. kattan düşerek yaşamını yitirdi.

2016’DA 442 İŞÇİ ÖLDÜ

İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine göre 2016 yılında 1970 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. 2016’da sadece inşaat, yol iş kolunda 442 işçi hayatını kaybetti.

İŞÇİLERİN BEDENLERİ ÜZERİNDEN YÜKSELİYOR

Türkiye'deki inşaatların işçilerin bedenleri üzerinden yükseldiğini dile getiren İşçi Sağlığı İş Güvenliği (İSİG) Meclisi Koordinatörü Murat Çakır, “İnşaat AKP’nin ulusal siyaseti. 15 yıldır devam ediyor bu siyaset. 250 şirket içerisine giren şirketlerin pek çoğunun seçim dönemlerinde AKP’ye bir fiil destek verdiği herkes biliyor” diye konuştu. Her yıl 500-600 civarı inşaat işçisinin hayatını kaybettiğine dikkat çeken Çakır şöyle devam etti: “İnşaatlarda çalışanların yüzde 95’i taşeron olarak çalışıyor. Hem örgütlülüğün olmaması hem de iş güvenliğinin olmaması, iş koordinasyonunun olmaması, yapılan işte ucuz malzemenin kullanılması, iş güvenliğinin olmayan iskelelerin kullanılması, şantiyelerde 24 saat çalışmanın olması, vardiyaların ortalama 12 saat olması... Diğer taraftan en sayısal olarak en büyük iş kollarından biri olmasına rağmen işçileri tamamen örgütsüz olması, birkaç sendika ve derneğin çabası ile dönem dönem eylemler de olsa bir bütün içinde baktığımızda örgütlülük yok denecek kadar az. Tüm bunlar birleştiği zaman bunun sonucu da aklına gelebilecek her türlü gayri insani koşullar üzerinden her yıl yüzlerce inşaat işçisi ölüyor, sakat kalıyor, yaralanıyor. Burada barınma ve beslenme sorundan söz etmiyorum bile.”

Hükümetin sıfır kaza kampanyasını da hatırlatan Çakır şöyle konuştu: “Kampanyanın merkezinde inşaatlar var. Ancak kampanya yapılan dönemde daha fazla işçi öldü. 

Kampanyayı başlattıkları 3. havalimanında ne kadar işçinin öldüğü belli değil. Ne olduğu belli değil. Eski dönemlerde savaş esirlerini götürüp çalıştırıyorlarmış ya, o tip bir şeye benziyor. Hiç kimsenin konuşamadığı, bilmediği..  Bu kadar ölümün olduğu yerde bir de kampanyayı burada başlatmak insanın aklıyla dalga geçmektir.”

ADANA, BİNGÖL, ARTVİN... SİCİLLERİ KABARIK

Listeye giren firmalar sadece 3. havalimanı projesinde değil, birçok yerde yapılan inşaatlarda meydana gelen iş cinayetlerinde de adından söz ettirdi. Söz konusu şirketlerin inşaatlarında yaşanan iş cinayetlerinden bazıları şu şekilde:

1. Bingöl’ün Solhan ilçesinde Cengiz İnşaat ve Özaltın İnşaat’ın ortaklaşa kurdukları Kalehan Enerji Üretim ve Ticaret AŞ’nin ana firma olduğu Solhan Kale köyünde yapımı devam eden baraj inşaatında iş cinayeti yaşanmış, 35 yaşındaki Sevran Arlı, 30 metre yüksekten düşerek hayatını kaybetmişti. İşçilerin 12 saat çalıştırıldığı Kalehan Barajı ve HES inşaatında daha öncede iş kazaları yaşanmıştı.
2. Samsun’da özelleştirilip Cengiz Holding’e devredilen Eti Bakır İşletmesinde amonyak tankının çökmesi sonucu 6 işçi yaşamını yitirmiş, 10 işçi de yaralanmıştı.
3. Adana Kozan’da Cengiz Holding, baraj kapağının patlaması sonucu yaşamını yitiren 10 işçinin patronlarından birisiydi. Olayın ardından yapılan arama çalışmaları sonucu 5 işçinin cesedine ulaşılırken 5 işçi bulunamamıştı.
4. Artvin’in Yusufeli ilçesinde de Limak-Cengiz-Kolin İnşaat ortaklığıyla yapımı devam eden Yusufeli Baraj ve HES Projesi’nde çalışan bir işçi hava hattı sepetinden düşerek hayatını kaybetmişti.
5. Cengiz İnşaat’ın yaptığı Bingöl-Muş sınırında tünelde meydana gelen göçükte Ramazan Dağdelen isimli işçi yaşamını yitirmişti.