#SANATAYERAÇ

Mahmut Sezgin MEMİŞ
İstanbul

Can Girgin, Pınar Alev, Esin Aslan ve Ozan Yılmaz ile birlikte Kadıköy’deki sahnelerinde bir araya geldik. Henüz tadilatı bitmemiş olmasına rağmen atölyeler verilmeye başlanmış bile mekanlarında. Amacım öncelikle Piyatro’yu Genç Hayat ile Genç Hayat’ı Piyatro ile tanıştırmak. Sokak sanatlarının bilinmeyenlerini, sirk sanatlarını, pantomimi, sansürü, nasıl atölyeler vermeye başladılarını, karşılaştıkları sıkıntıları, ihtiyaçlarını, omuzlarındaki yüklerini, Kadıköy’ü, Soma’yı konuştuk. Piyatro şimdilerde hem tadila#
2003’te lise tiyatrosunda tanıştık. O yaz İstanbul Mekan Tiyatro Festivali’nde devam eden bir münasebetimiz olmuştu. O zamandan beridir sokak sanatları ile ilgileniyoruz. 2009’da Tiyatropi’yi kurduk. Amacımız sokak sanatı yapmak. Çıkış noktamız bizimle birlikte yol alabilecek arkadaşlarımızın yaptıkları işi daha rahat icra edebilmeleri ve karşılığını alabilmeleri idi. 2013’te Mekan314’ü kurduk. Ardından 2015’te oradan ayrıldık. Şimdilerde ise; kendi istediğimiz şeyleri yapabileceğimiz Piyatro’ya geçtik.

Neden Pi?
Mim’deki Pipero karakterini hatırlatıyor. Sadece sahnede ışıklar altında yapılan sanat değil bizimkisi. Sokakta yaptığımız işi sahneye taşıyoruz. Sahnedekini de sokağa. Sirk, tahtabacak, akrobasi, akro balancing vs. bu yüzden tiyatro değil piyatro yapıyoruz. ‘Kardeşim tiyatro öyle yapılmaz böyle yapılır biz de ona tiyatro değil, piyatro deriz’ düşüncesi değil. Daha çok bizim yorumumuz ile beslediğimizdir Pi.
4 TOP ÇEVİREBİLMEKSE MESELE
Sirk nedense hep kötü bir yer etmiştir kafamda...
Bizimkisi hayvansız sirk. Geçen senelerde diğer mekanı açtığımız zaman bir röportaj vermiştik. ‘Çocuklara ateş üflemeyi öğretiyorlar’ diye haberimiz çıktı. En fazla kedimiz olur bizim. Kesinlikle herhangi biri sirklerde kullanılmayacak. Jonglörlük, hava ve yer akrobasisi, pantomim, clown, tahtabacak; sirk sokak sanatlarını son derecede destekliyor. Pantomim yaparken akrobasiden yararlanmak bile o gösterinin başka bir yere gitmesini sağlıyor. Disiplinlerarası olan her şey başka bir kapıyı açıyor. Bir şeyi anlatırken 4 top çevirebilmem derdimi iyi anlatmama yardım edebiliyorsa bunu yapabilmeliyim.
Neleri eksik gördünüz sokaktakini sahneye veya sahnedekini sokağa aktarırken?
En büyük engelimiz sansür. Özellikle klasik sahnelerde yapılamayan şeyler var. Bürokratik ve kişisel engellemeler ile karşılaşıyorsun. Özgür bir alan yaratmak amacıyla var Piyatro. Oynadığımız oyunların illa ki bir para değerinin olmadığını anlatmak zor. Çünkü dışarıda oyun oynadığımız zaman ‘ne kadar kazandıracaksınız bize?’ gibi sorular geliyor. Fahiş fiyatlara sahne kiralıyorlar. Bir yerde oyun oynamak istediğimiz zaman ticari bir kaygımız olacak ve o oyunu satacak bir şekilde oyun yapacağız ki orayı kiralayabilelim. Bunu yaşayan bir çok grup var. Onlarda bunu yaşamasın, biz de bunu yaşamayalım diye kendi sahnemizdeyiz. İşin içine illa ki ticari bir kaygı koymaya gerek yok. Sanat yapacaksanız buyrun sahnemiz sizlere açık.
‘NİYE YOK’ SORUSU YOK
Bir mekan açmak.. Sahne kiraları da bu kadar yüksek iken buranın ticari dengesini nasıl kuruyorsunuz?
Burayı açabilmemiz için bir şirket kurmamız gerekiyordu ve şirket kurduk. Vergi vermemiz gerekiyor. Maddi boyutta ise işin oturmuş bir adaleti var. ‘Sen bize gelirken çay, kahve alabilir misin?’ Alıp geliyorlar. ‘Tuvalet kağıdınız bitmiş hemen alıp geliyorum’ diyorlar. Niye yok denmiyor.

SOKAĞA ÇIKMAK DEMEK...
Performanslarınıza hangi olaylar konu oluyor genelde?
Örneğin; gündemde bir olay olunca içimizden biri ‘sokağa çıkıyorum’ diyor ve performansını sahneliyor. O an en uygun kostüm hangisi ise mekanımızda giyiniyor ve Rıhtım Meydan’da performansını yapıp geliyor. Madenci canlı heykel performansı bunlardan biridir. Sokaktan ayrılmıyoruz. Tepkimizi sokağa aktarıyoruz. 2 Temmuz Madımak veya Soma Katliamı gibi eylemlerde insanları biraz daha vurucu ve politik olarak katmış oluyoruz sanatımıza.

Madenci canlı heykel performansının süreçlerinden bahsedebilir misiniz? Sonuçta neden bu eylemi yaptığınızı biliyoruz.
Kadıköy Belediyesi’nin mavi noktaları var. Orada sanat yaparken polis sana müdahele edemiyor. Çünkü izin verilen bir yer. 2 tane yer var böyle Kadıköy’de. Kepenklerimizi indirdik. ‘Yastayız’. Kadıköy’de 3 nokta seçtik. ‘Yastayız’ yazısının dışında kesinlikle biz kendi ekibimizin ve mekanımızın adını vermedik. Çünkü bu bizim için reklam malzemesi değildir. Ama yaptığımız işlerden biridir. O işler biraz bizim gönül işlerimiz. Çünkü sokak biraz daha başka bir yerde duruyor.
DUVARLARI YIK VE YER AÇ!
 #SANATAYERAÇ sloganı nasıl ortaya çıktı peki?
Bu sloganı sembolize ettiğimiz nokta duvarlarımız idi. Mekanımızda işimize yaramayan bazı duvarlar vardı. Duvarları kendimiz kırdık. Balyozumuz, yumruğumuz, tekmemiz ile. En çok yumruğumuz ile. Amacımız daha özgür daha rahat bir alan yaratmak ve insanların duvarlar arasında sıkışmasını engellemekti. ‘Sahne sadece burasıdır ve toplanılacak alan sadece burası ile sınırlıdır’ı yıkmaktı. Buradan yola çıkarak; bir çok engellemeyi, sansürü ve baskıyı dağıtmak istediğimizi dile getirmek istiyoruz. Onun dışında yine sahne açmak isteyenler olursa bizim geçtiğimiz yollardan onlara biraz deneyimlerimizden bahsedip, yardımcı olmak. Bir bakıma kardeşlik ağı kurmak gibi amacımız var.Yurtdışından bir ekip arkadaşımız var. İlk onlarla konuşurken filizlendi bu fikir.‘Sizler bizim 10 yıl önceki halimizsiniz’ demişlerdi.Şimdilerde okulları açıldı. Üniversite bünyesinde eğitim veriyorlar. İsveç’te sirk bölümünü açtılar. Onun dışında bizim gibi ufak bir yer kiralayıp, çalışmalarını yaparken sokakta performanslarını devlet desteği ile yapıyorlardı. Onlar bizlere bunları anlattılar. Bizler de anlatacağız insanlara.

Devlet demişken, devlet sahnelerinde durum nedir?
Devletin sahnelerinde gençlere pek fırsat tanımıyorlar. Kalantorlar genelde sahneyi kapatıyorlar ve ‘şu dönemde, şu tarihlerde,  şu oyunu oynayacağız, biz geliyoruz’ diyorlar. Eğer o dönemde genç bir ekip yeni oyun çıkartmışsa o sahneye giremiyor. Yani rekabet şansın bile yok ki rekabete zaten karşıyken sen.
ŞANS ESERİ NEFES ALANLAR
İmrenerek söylemiştiniz devlet desteğini, siz devletten ne beklersiniz?
Tüm ülke olarak şans eseri nefes alan insanlarız zaten. Devlet bir şey yapıyor ise artık ‘acaba karşılığında ne isteyecek?’diye düşünüyoruz. Eğer karşılığında bir şey isteyecek ise biz devlet desteği istemiyoruz. Ama bizim verdiklerimiz onlara yetiyor ve bir şey istemezler ise neden olmasın. Manevi özerklik durumu var Kadıköy’ün. Mavi noktaları var. Ki Kadıköy’de, aslında istediğin her yerde çıkıp performans yapabiliyorsun rahatlıkla.
Sohbetimizi yavaş yavaş toparlıyoruz. Yazının başında söylediğimiz gibi sıra ‘spoiler’da. Piyatro şu aralar ‘Hatırladığını Söyle’ isimli bir oyun çalışıyor. Gündeme dair mesajları da olan bir oyun. Oyun 6 kukla ve 1 kuklacıdan oluşuyor. Kuklacının kendisi ile yüzleşmesini; aynanın karşısına geçtim ve bir gün kendime sordum soruları tadında anlatmıyor. 6 kukla devamlı kuklacının vicdanını ve bilincini oynuyor. Geniş bir örgüsü var.
Arkadaşlarımız son bir ekleme yapıyorlar röportajımıza. ‘Etrafımızda o kadar bombalar patlıyor. Ama biz hala AVM’lerde alışveriş yapmaya devam ediyoruz. Bazen bir tane malzeme eksik geldi diye olay çıkarıyoruz. Sonra düşünüyoruz ki çok da uzağımızda olmayan insanlar ölüyor. Biraz bu farkındalığı verebilmek istiyoruz’

Piyatro ile iletişime geçmek için:
piyatroinfo@gmail.com
facebook/piyatrokadikoy
instagram/piyatro_kadikoy
twitter.com/piyatro_info

BİR ALO YETERLİ
Sokak performanları dışında ne gibi etkinliklere imza atıyorsunuz?
 Doğu illerimizde çocuklarla çalışmaya gidiyoruz. Sosyal sorumluluk projelerine bu noktada hep kapımız açıktır. Bize alo diyen bir Diyarbakır, Batman, Mardin bir çok şehirdışındaki ekip ve belediyeler 'bizim çocuklarımızı eğlendirin' dediğinde bizim onlardan tek istediğimiz var. Bizim ulaşımımızı sağlayın, bizi konaklatın gerisi problem değil. Biz orada gelir çalışma yaparız. Konaklama için isteklerimiz 5 yıldızlı oteller değil. Gerekirse oradaki arkadaşlarımızın evinde bile kalmak. Ki en son gittiğimiz Hatay'daki bir köyde insanlar bize evlerini açtılar. O evlerde kaldık.

60 YAŞINDAKİ TEYZEYE NASIL ANLATACAĞIZ?

Sokakta performans sergilemenin avantajları ve dezavantajlarını sorsam...
Alışverişini yapmış 60 yaşındaki bir teyze oradan geçerken, seni gördüğü zaman durup 5 dakika da olsa seni izliyor. Sokağa bir şey koymak o noktada biraz zorlaşıyor ve kolaylaşıyor. Zorlaştığı noktası ; orada seni görebileceği 5 dakikası var. Senin performansın 30 dakikalık olsa bile, 5 dakikada bir şeyler anlatabilmen gerekiyor ve o noktada dışarıdaki insanlara açık olman gerekiyor. İnteraktivite de orada başlıyor. Fakat kapalı bir alanda insanlar seni izlemeye geldiği zaman ne izleyeceğini biliyor. Sahne üzerinde bir şeyler izleyecek, birileri çıkacak ve 1-2 saat sonra bu gösteri bitecek. O yüzden sokakta yaptığımız şeyleri tanımlayamıyoruz. Daha çok izleyeci tanımlıyor.