evliya cumhuriyeti!

Evliya kelimesinin en çok bilinen tanımı “Allahın dostları” anlamına gelenidir. Konu daha iyi anlaşılsın diye bu kelimeyi cümle içerisinde kullanalım:
- Ben Evliya gördüm!
Kuşkusuz böyle bir cümleye verilebilecek cevap çoktur ama en muhtemeli aşağıdaki gibidir:
- Hadi ya, gerçekten mi?
Evliya kelimesi “Allahın dostları” anlamına geldiğine göre yukarıdaki cümleyi şöyle de kurabiliriz:
- Ben Allahın dostlarını gördüm!
Kuşkusuz böyle bir cümleye de verilebilecek cevap çoktur ama bunun muhtemeli de aşağıdaki gibidir:
- Kaç kişiydiler?
Evliya kelimesi “veli” kelimesinin çoğuludur. Yani “evliya” kelimesi çoğul olduğundan kelimenin sonuna “-ler -lar” eki eklemek doğru değildir. Yoksa durum anlatım açısından karışık bir hal alacaktır:
- Ben evliyalar gördüm!
- Deme yav, toplu mu geziyorlardı?
Dilbilgisi açısından bu kelimeyi kullanmak istiyorsak “evliya” yada “veliler” demek gerekmektedir. Ama “veliler” kelimesini yukarıdaki gibi cümle içerisinde kullanacaksak ortaya pek de doğru düzgün bir şey çıkmayacaktır:
- Ben veliler gördüm!
- Yapma yav! Oysa Veliler anne ve babasıyla yazlığa gitmişlerdi, bir yanlışın olmasın!
İşin özü evliya tasavvufi bir kelimedir ve “Hak’tan aldığını halka veren” kişi demektir! Bu kimseler sürekli Allah ile irtibat halinde olduklarından dünyadaki hiçbir olay karşısında endişe duymazlar. Çünkü bütün olayların yaratıcısı Allah’tır:
- Yav arkadaş ne olacak bu halimiz! Elde yok avuçta yok, borç gelmiş gırtlağa dayanmış...
- Endişelenmeee! Ben kimin yaptığını biliyorum!
- E kardeş biliyorsun da niye söylemiyorsun! Bize ne garezi var ki bu kadar zulüm ediyor!
- Öyle deme çarpılırsın!
- Yav çarpılmışız çarpılacağımız kadar daha nesine çarpılalım!
Evliyanın en büyük özelliklerinden biri de bir yerde sürekli kalmamasıdır! Çünkü bunu Allah’a itimatsızlık sayarlar! Bu nedenle de sürekli yer değiştirirler. Böylece kendilerini kimselerin tanımadığı ve Allahtan başka kimselere bel bağlayamayacağı yerlere göç edip dururlar. Yani kısaca yöre halkı tarafından öğrenildiklerinde ve ortaya çıkarıldıklarında o bölgeyi terk ederek tanınmadıkları yere giderler! Tıpkı Evliya Çelebi gibi:
- Bak şu köşede oturan adamı tanıyor musun? Tam 40 gündür burada! Evliya bu evliya!
- Ne evliyası kardeş, adamı işten çıkarmışlar o da “Birikmiş paramı almadan şuradan şuraya gitmem” diyor!
Günümüz evliyaları ise bir yerden bir yere göçerken Allaha itimatsızlıktan değil, kimi ekmek aş için, kimi eğitim öğretim için, kimi daha iyi şartlarda yaşamak için, kimi sürgün yediği için, kimi başını sokacak bir yeri olmadığı için, kimi bakkala manava bankaya borçlandığı için, kimi ise tutunacak bir dal aradığı için o ilden bu ile göçüp durmaktadırlar! Genel kanı ise birçoğu “Allaha havaledir” ama işlemler geç yürümektedir!
Veli Bayrak