BASIN TURU

Afgan kadınlar için yeni güçlükler
Seyid Pervez Kambakş’a verilen idam cezası, Afganistan’ın başkenti Kabil’deki Birleşmiş Milletler bürolarının önünde yapılan öfkeli protestoları ateşledi. Taliban rejimi altındaki Afgan kadınlarının davranışlarındaki bütünlüklü değişimin bir sonucu, 2001’deki Afganistan’ın işgaline verilen alabildiğince geniş halk desteğiydi. ‘Zina’ gerekçesiyle futbol stadyumlarındaki tören alayları eşliğinde kırbaçlanan ya da idam edilen kadınların şok edici videoları, 1990’ların sonlarında yürütülen kampanyalarla dışarıya taşındı.
Birçok kişi, Molla Ömer ve radikal destekçilerinin artık ortadan kalktığını, kadınların çiftlik hayvanlarından farksız konumlarının değişeceğini sandı. Kızlar okula gidebilecek, annelerinin ya da kız kardeşlerinin çalışmasına izin verilecek ya da bir taksiyle gezme veya şarkı söyleme, kalabalıkta gülebilme gibi ortalama hazları alabilecek ya da yanlarında bir erkek olmadan ev dışına çıkabileceklerdi. Batılı liderler, Afganistan’a askeri müdahalede bulunmanın amaçlarından biri olan ‘kadınların özgürleşmesinde’ hevesliydi.
Pervez Kambakş, kapalı bir kapının ardından Afganistan devlet başkanından gelen ılımlı bir davranıştan yararlandı. Ama Pervez’in, demokrasiye giriş için İslam’da kadınların durumunu sorgulayan ve 8 yıllık işgalin kadın sorunuyla ilgili yeni bir şey getirmediğini varsayan bir makale yayınladığından dolayı kapıldığı, yaşamının tehlikede olduğu düşüncesinden kurtulması gerek. Doğru. Şimdi Afgan kadınları çalışabiliyor, bakan olabiliyorlar ama hâlâ okula gitmeye çalışan küçük kız çocuklarının suratına asit atılıyor, kadına karşı şiddet had safhaya çıkıyor. Karzai yönetimi, son dönemlerde, erkeklerin eşlerinden cinsel birliktelik talep etmelerine, bu talepleri karşılanmadığında onları aç bırakabilmelerine etkili bir biçimde izin veren yeni bir yasa çıkardı.
İnsan Hakları Gözlemcisi Brad Adams’ın belirttiği gibi, Karzai 20 Ağustos’taki seçimlerde radikallerin oyunu alabilmek için ‘Akla hayale gelmez bir davranışta’ bulundu.
Taliban iktidarda değil, ama hala Afganistan’da Batı destekli politikacılardan dolayı bütün kadınlar satılabiliyor.
Afganistan’daki hareketin aşamalı bir parçası olarak Taliban’la görüşüleceğinden dolayı ülkede insan haklarının daha da aşındırılacağının korkusu, şimdi uçsuz bucaksız bir hal aldı. Genel olarak ayaklanmayı sonlandırmak için diplomasi ve askeri çevrelerin kullandığı yeni sözcük, ‘uzlaşı’. Ama eğer bunun anlamı, iktidar pozisyonunu radikallere geri vermekse bundan sonra kadınlar yaşamı, haklı çıkarılan korkuyla izliyor olacak.
7 Eylül 2009
Katherine Butler