Karikatür dünyası yasta: ‘Turhan Selçuk bir devrimciydi’

CUMHURİYET gazetesi çizerlerinden Turhan Selçuk, önceki gece aort damarının genişlemesi nedeniyle kaldırıldığı Maslak Acıbadem Hastanesi’nde hayatını kaybetti. Selçuk Pazar günü toprağa verilecek.
Karikatürcüler Derneği Başkanı Metin Peker, Turhan Selçuk’un ölümü nedeniyle üzüntülerinin çok büyük olduğunu ifade ederek, “Turhan Selçuk, ülkenin en önemli devrimcilerindendi. Çizgisini her zaman faşizme ve emperyalizme karşı kullanan, adam gibi adam, insan gibi insan, karikatürcü gibi karikatürcüydü” dedi.
Karikatür sanatının duayeni, Karikatürcüler Derneği’nin kurucularından ve onursal başkanı Selçuk, “Abdülcanbaz” karakterinin de yaratıcısıydı. Cumhuriyet gazetesinde “Söz Çizginin” başlığıyla okurlarıyla buluşan Selçuk, İlhan Selçuk’un da kardeşiydi.
Turhan Selçuk’un vefatı ailesinin yanı sıra, meslektaşlarını da yasa boğdu. Karikatürcüler Derneği Başkanı Metin Peker, üzüntülerinin çok büyük olduğunu dile getirdi. Türk karikatür sanatının çok önemli, “çok efendi” bir çizgisini kaybettiğini belirten Peker, “Turhan Selçuk, ülkenin en önemli devrimcilerindendi. Çizgisini her zaman faşizme ve emperyalizme karşı kullanan, adam gibi adam, insan gibi insan, karikatürcü gibi karikatürcüydü” diye konuştu. Peker, Selçuk’un derneğin kurucularından ve onursal başkanı olduğunu hatırlatarak, “O, doğruluğun simgesiydi, Türk karikatür sanatının başı sağ olsun” dedi.
“ONUN ÇİZGİSİ UYARIRDI”-
Cumhuriyet gazetesi çizerlerinden, Karikatürist Murat Sayın da “Turhan Baba” diye hitap ettiği Selçuk’un, Türkiye Cumhuriyeti’nin, o eski toprakların mert, sağlam çizerlerinden olduğunu kaydetti. Sayın, “Turan Baba bir dönem, bir ekol ve bir duruştu. Onun için de hakikaten çok üzgünüz, çok büyük kayıp. Umarım giden sadece bedenler olur” dedi.
Selçuk’un karikatürcünün sağlam duruşunu simgelediğini belirten Sayın, karikatürün sadece güldürmediğini ancak şimdi “belki korkmaktan” daha çok bu özelliğinin ortaya çıktığını vurguladı. Sayın, “Turhan Baba’nın büyüklüğü her ikisini de çok ustalıkla kullanabiliyor olmasıydı. Karikatürün uyarıcı özelliğini kullanıyordu. Toplumu sadece ayna tutarak yönlendiremezsiniz, o topluma ayna tutmanın yanı sıra, ‘bunu, bunu da yapmalısınız’ diyordu çizgilerinde. Turhan Baba’yı kaybettik ama onun çizgileri, onun sağlamlığı, aynı şekilde devam ettirilir umarım. Ben kendi adıma bunu yapacağım” diye konuştu.
Turhan Selçuk için yarın saat 14.00’de Cumhuriyet Gazetesi’nde tören yapılacak. Selçuk, Pazar günü Nevşehir Hacı Bektaş’ta toprağa verilecek. (ANKA)

---

ABDÜLCANBAZ ÖKSÜZ KALDI

1922 yılında Milas’da doğan Selçuk’un ilk karikatürleri 1941’de Adana’da Türk Sözü, İstanbul’da Kırmızı Beyaz ve Şut’ta yayımlandı.
1948’de Şaka, Akbaba, Tasvir ve Aydede dergilerinin kadrolarında yer aldı. Ertesi yıl Yeni İstanbul gazetesine girdi. ABD`li Karikatürcü Saul Steinberg’in “çizgiyle mizah” anlayışını benimsedi. Aynı gazetede karikatür tarihini ele alan yazılar kaleme aldı. “Grafik mizah”ın karikatürün evrensel anlatımı olduğunu savundu.
1951’de ilk sergisini açtı; 1952’de, kardeşi İlhan Selçuk ile birlikte öncülerinden olduğu 1950 Kuşağı`nın ilk yayını 41 Buçuk adlı mizah dergisini, 1953`te de Karikatür’ü yayımladı.
İlk kitabı Turhan Selçuk Karikatür Albümü’nü çıkardığı 1954’te Milliyet gazetesine başkarikatürcü olarak giren sanatçı, oluşturduğu karikatür üslubunu bu dönemde geometrik bir estetiğe oturtmaya başladı ve bu tür yapıtları, kardeşiyle birlikte çıkardığı mizah dergisi Dolmuş’ta ivme kazandı.
1957’de Milliyet’te “Abdülcanbaz” adlı ünlü çizgi roman kahramanının maceralarına başladı; 1959’da 140 Karikatür’de yeni dönem yapıtlarından bir seçki düzenledi. 1960’larda İtalyan mizah dergisi II Travaso`nun kadrosuna girdi.
1961`de haftalık politika dergisi Yön’de çizmeye başladı; 1962’de Turhan 62, 1964’te ise Hiyeroglif, 1969`da Hal ve Gidiş’i yayımladı. Aynı yıl ikinci kez Yeni İstanbul’a döndü, daha sonra Akşam’a geçti, 1972’de ise Cumhuriyet gazetesinde haftalık panoramik politik karikatürler çizmeye başladı. 1979’da ansiklopedik albümü Söz Çizginin’i yayımladıktan sonra 1980’de Milliyet’e döndü.
Selçuk, Milliyet gazetesinin ardından son olarak Cumhuriyet gazetesinde çiziyordu.