İncirlik Üssünün arazisi için tapu davası

ERMENİ asıllı Amerikalılar soykırım sırasında bazı arazilere el konulması nedeniyle açılan ilk davada Türk hükümetinden ve önde gelen iki Türk bankasından tazminat talep ediyorlar.
Ermeni soykırımı kurbanlarının torunları, evlerine, iş yerlerine ve şu anda Irak ve Afganistan’daki askeri operasyonları desteklemek için kullanılan en önemli A.B.D. hava üssünün de kurulu olduğu araziye yasa dışı yöntemlerle el konulduğunu ifade ederek A.B.D. Federal Mahkemesinde Türk hükümeti ve önde gelen iki Türk bankası aleyhine yüzlerce milyon dolar talebiyle dava açtılar geçtiğimiz hafta.
ABD’DE DAVA AÇILDI
Davacılar, Türkiye Cumhuriyeti’ni, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasını ve Türkiye’nin en büyük ve en eski bankalarından T.C. Ziraat Bankasını, Osmanlı Türklerinin, kendilerini Ermeni kültürünün ve dininin merkezi niteliğindeki Adana havalisinden sürdükleri 1915-23 Ermeni soykırımı sırasında yasa dışı bir şekilde el konulan araziyi çalmakla ve daha sonra oradan kâr sağlamakla suçluyorlar.
Davacı sıfatını taşıyan Ermeni asıllı üç Amerikalı, ailelerine ait olup da el konulan mallar için yüzlerce milyon dolar tazminat ve geçen yüzyılda toplanan kira ve diğer yasa dışı getirilerin iadesini istiyor.
“Bu dava, bir A.B.D. mahkemesinde açılan, Türk hükümeti aleyhine davacıların Ermeni soykırımı sırasında yasa dışı bir şekilde el konulan bazı arazi parçaları için tazminat istedikleri ilk davadır” diyor Avukat Vartkes Yeghiayan. Yeghiayan’ın karısı Rita Mahdessian davanın Ermeni asıllı üç Amerikalı davacısından biri zaten. Mahdessian’ın dedesi 1915’de, ardında evini, ekime elverişli topraklarını, bir mensucat mağazasını ve bir sigorta ticarethanesini bırakarak ailesiyle birlikte Türkiye’yi terke zorlanan zengin bir Ermeni toprak sahibiymiş.
Davaları, dosya içeriğine göre, “Hak sahipleri ve mirasçılar olan davacılara Türkiye’nin Adana bölgesindeki yaklaşık 5 bin dönümlük arazinin piyasa değeri üzerinden kirasının ve diğer maddi ve manevi zararların” ödenmesini kapsamaktadır.
Avrupa, Ortadoğu ve Orta Asya’nın kesişme noktasında bulunan İncirlik Hava Üssü A.B.D.’nin bölgedeki çıkarları açısından stratejik anlamda yaşamsal önem taşımaktadır.
Üs, Soğuk Savaş sırasında, Sovyetler Birliği üzerinde casus uçak uçuşlarını gerçekleştirmek için kullanılmıştı. Bugün, Irak ve Afganistan’daki savaşlar ve bölgedeki insani yardım çalışmaları açısından yaşamsal bir ulaştırma merkezidir. Dava dosyasına göre, üste faaliyet gösteren A.B.D. şirketleri arasında fast food devleri Baskin-Robbins, Taco Bell ve Pizza Hut da yer alıyor.
Ermeni soykırımı hukuk hareketini desteklemiş Glendale’li bir avukat olan Yeghiayan, “Türkiye bu soykırımı kabul edip gerekli hukuki değişiklikleri yapmadıkça adaletsizlik sürüp gidecek,” diyor. “Türkiye doğru olanı yapana kadar hiçbir iyileşme olamaz.”
AYNI AVUKAT, DEUTSHE BANK’A DAVA AÇMIŞTI
Yeghiayan, daha öncede, Deutsche Bank’ı Ermenilerden çalınan paraları bünyesinde bulundurup akladığı için dava etmişti. Bankada bulunan bu fonlar, bir Alman zırhlısı tarafından kaçırılan Talat, Enver ve Cemal Paşaların ve diğer Teşkilat-Mahsusa elemanlarının daha sonra Avrupa ve Rusya’da yürütecekleri faaliyetlerin finansmanını sağlamıştı. Deutsche Bank, Ermeni mudilerinin paralarına ise resmen el koymuştu.
Yeghiayan, Ermeni soykırımına ilişkin yarım düzineden fazla dava açmış ve iki önemli yaşam sigortası şirketi karşısında milyonlarca dolarlık davalarda başarılı olmuş biri. Haziran ayında Yeghiayan ve Boyd, J. Paul Getty Müzesi aleyhine dava açmışlardı; bu davanın, A.B.D.’de, Ermeni soykırımı sırasında çalınmış kültürel veya dinsel objeleri iadesinin talep edildiği ilk dava olduğuna inanılıyor.
Haroutunian, Mahdessian ve dosyadaki üçüncü davacı Alex Bakalian’ın ellerinde dedelerinden çalınmış mülkün sahibi olduklarını kanıtlayan tapular var; bunlardan bazıları, dava dosyasına göre 1950’lerden beri A.B.D. ordusuna hizmet eden pistlerin, ambarların ve ticari binalara ait.
Üssün kurulduğu İncirlik ilçesi aynı zamanda büyük bir Ermeni kilisesine de ev sahipliği yapmış.
Dava dosyasında İncirlik Hava Üssünün içindeki ve civarındaki çalınmış Ermeni arazisinin şimdiki değerinin A.B.D. Savunma Bakanlığı verilerine göre yaklaşık 63.9 milyon dolar olduğu belirtiliyor. (İSTANBUL)
Ragıp Zarakolu / Attila Tuygan