Ziraat Bankası'nda oyun üstüne oyun

Üreticiye verdiği krediler nedeniyle suçlanan ve özelleştirme kap mına alınan Ziraat Bankası'nın görev zararının aslında hukuka aykırı bir şekilde yürütülen uygulamalar nedeniyle katlanarak arttığı ortaya çıktı. Banka'nın 2000 yılındaki 8.2 katrilyonu bulan görev zararı alacağına, Kemal Derviş döneminde 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye aykırı şekilde faiz uygulanarak, 12.1 katrilyona çıkarıldı. Banka'nın 8.2 katrilyon lirayı bulan görev zararı alacağına Kemal Derviş'in emriyle yüzde 152 faiz uygulandı. Böylece, 2000 yılı sonunda 8.2 katrilyon lirayı bulan görev zararı, 2001 yılının 5'inci ayında uygulanan faiz yüzünden 12.1 katrilyona çıktı. Uygulamanın tamamen 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye aykırı şekilde yürütüldüğü ortaya çıktı. Kararname'ye göre bir devlet kurumunun, kendisine verilen görevler nedeniyle zarara uğraması durumunda Hazine tarafından bankaya yapılacak ödemenin zarar ile birlikte yüzde 10 kar payı eklenerek, belirlenmesi gerekiyor. Oysa Ziraat Bankası'nın görev zararı alacaklarına Hazine tarafından verilen emirlerle diğer kamu bankalarından farklı olarak, çok yüksek oranda faiz uygulandı. Ziraat Bankası'nın Hazine kaynaklı uygulamalarla görev zararı çok yüksek gibi gösterilirken, bunun nedeni üreticiye bağlandı. Böylece yıllarca bilerek yapılan yanlışlıklarla bankanın özelleşterilmesinin alt yapısı hazırlandı.

1 dolar, 38 dolar oldu Ziraat Bankası'nın görev zararının büyük bölümü, kütlü pamuk üreticisine yapılan destekten kaynaklanıyor. 1993-1996 tarihleri arasında banka üreticiye toplam 4.7 trilyon lira ödeme yaptı. Ancak, Hazine bu parayı bankaya ödemediği için yıllarca borca faiz uygulandı. Bekletmeler ve uygulanan faizler yüzünden banka kasasından 4.7 trilyon çıkarken, Hazine'nin kasasından 2001 yılında 12 milyar dolar çıktı.Yani bilerek yapılan yanlış uygulamalar yüzünden üreticinin eline geçen her 1 dolar için devlet 38 dolar ödeme yapmak zorunda kaldı. Öte yandan 2001 yılı Sayıştaş Raporu'nda Ziraat Bankası'nın görev zararının oluşmasına neden olan 40 adet kanun, KHK ve Para Kredi Kurulu Kararı olduğu kabul edildi. Raporda, görev zararının, tarım ürünlerine yapılan desteklemelerin, doğal afetlerde zarar gören üreticilere yapılan yardımların, bankaya geri ödenmesinde yapılan yanlışlıklar nedeniyle zarara uğratıldığı yer aldı.