40 yılın rövanşı

ABD'nin Irak'ı işgalinden sonra, dünyanın ikinci büyük petrol rezervlerine sahip olan bu ülkenin kaynaklarının Amerikan ve İngiliz petrol şirketlerinin tekeline gireceği bildirildi. Newsweek dergisi konuyu irdelediği haberinde, "Batılı petrol devlerinin, 40 yıl önce kapı dışarı edildikleri Ortadoğu'ya, Irak'ın işgaliyle yeniden dönmüş olacaklarına" dikkat çekti. Sermaye çevrelerine dayandırılan haberde, Irak petrolünü işletmeye aday Amerikan ve İngiliz firmalarının başında Exxon Mobil, Chevron Texaco, Shell ve British Petroleum'un (BP) geldiği belirtildi. "İngiliz ve Amerikan kuvvetlerinin Bağdat'ı ele geçirmelerinden sonra kurulacak olan yeni hükümetin, iş ortaklarını seçerken Washington ve Londra'nın sözünden çıkamayacağına" işaret eden Newsweek, olayın sadece petrolün işletilmesiyle sona ermediğini, şirketlerin daha pek çok avantajdan yararlanacaklarını yazdı.

Akıl almaz imtiyazlar Derginin haberinde şu görüşlere yer verildi: "Irak'ın petrol üretimi halen, günlük kapasitesi olan 6 milyon varilin yaklaşık yüzde 50'si düzeyinde bulunuyor. Önce üretimi tam kapasiteye yükseltecek olan şirketler, on milyarlarca varil düzeyinde bulunan rezervleri işletme hakkını da elde edecekler. Şirketler ayrıca yeni hükümetle, kısa adı PSA (production sharing agreement) olan bir "üretim paylaşma anlaşması" imzalayacaklar ve bu anlaşma sayesinde ulusal vergiden muaf olacakları gibi, petrol kaynakları tükenene kadar çevreyle ilgili yasaların ve diğer ulusal yasaların dışında tutulacaklar." Haberde "Dev petrol şirketleri bu girişimle saatleri, Ortadoğu ve Latin Amerika petrollerinin millileştirildiği 1970'li yıllara geri götürmüş oluyorlar" denildi. Gerçekten de "7 kızkardeşler" olarak bilinen dev petrol şirketleri, o yıllarda Ortadoğu ve Latin Amerika ülkeleri dışına itilmişler ve hemen hemen tüm imtiyazlarını kaybetmişlerdi. O tarihten bu yana ülkelerin petrol kaynakları devlet tekeli niteliğindeki şirketler tarafından işletiliyor. PSA anlaşmalarının ise günümüzde sadece Ekvador, Çad ve diğer bazı yoksul Afrika ülkelerinde kaldığına işaret edildi.

Irak rezervleri Newsweek dergisi Irak'ın 112 milyar varil kanıtlanmış rezerve sahip bulunduğunu, bunun dünyadaki 2. büyük petrol rezervi olduğunu, ayrıca 220 milyar varil dokunulmamış rezervin mevcut olduğunu yazdı. Haberde, "ABD ve İngiltere tarafından desteklenecek yeni Irak hükümetinin, ülkenin imarı için nakde duyacağı ihtiyaç nedeniyle, petrol şirketlerine zorluk çıkarmayacağına ve tüm imtiyazları kolaylıkla vereceğine" de dikkat çekildi.