Ortak değer kavramı ve Can Yücel

Ortak değer kavramı ve Can Yücel
Sennur Sezer
Muğla'nın Datça ilçesindeki MHP'liler, Can Yücel'in ölüm yıldönümü ve anısına adı Can Şenliği olarak değiştirilen Knidos Badem Festivali öncesi bir bildiri dağıtmışlar. Halkı bu şenliği protesto etmeye çağırmışlar. Elbet haklılar. Can Yücel'in mezarı ya da resimlerine bakıp bakıp: "Türkiye seninle gurur duyuyor" diye haykırmaları beklenmezdi. Ne var ki, halkın bu çağrıya uyması için gösterdikleri gerekçe, düşündürücü: "Yerel zenginliklerimizi yaşatalım. Knidos tarihi bir zenginliğimizdir, sahip çıkalım. Badem Datçamızın her şeyidir, ona sahip çıkalım. Adına şenlik düzenlenmek istenen kişi, Datça'da kısa dönem yaşamıştır. Datçamızın ortak bir değeri değildir. Onun ismiyle şenlik düzenlenmesi, o ismin gereksiz ve kötü kullanımından ibarettir."
Ortak değer kavramı, hatta değer kavramı elbette görecedir. Dünya görüşü ile değiştiği de bizim ülkede sık sık görülen bir "vakıa"dır. Alman antikomünistleri bile, Marx'ın anıtmezarına, Engels'in evine sahip çıkarlar. Bir düşünürün, yazarın yaşadığı kenti onun adıyla anmak o kenti onurlandırır diye düşünürler. Ve bizimkilere bakarsanız elbette yanılırlar...
Hayyam'ın bir ikiliği geliyor aklıma, galiba şöyle Türkçesi: "Üzülme kurt kurdu beğenir/ Hayır var seni beğenmemelerinde".
Can Yücel, bu bildiriyi görse ne derdi... Belki şöyle şeyler: "Badem şenliğini Can Yücel şenliği yapmak yanlıştır. Çünkü, Can Yücel, hem kabuğu kalın bir taş bademidir, hem de acı bademdir..:"
Öyle ya... Kitabına "Mekânım Datça Olsun" adını koyan bir ozana Datça'da şenlik mi adanır.. Datça'yı çiçekleri, balıkları, görünümüyle dizeleştiren ozanı anmak, yakışsa yakışsa, şiirlerinde ara sıra boy gösteren Simi Adası'nda yaşayanlara düşer (Bilseler, böyle bir şey yaparlar, hiç kuşkum yok). Bölgeden andığı öteki adlar da var, Alavara gibi.. Kitaplarından birinin adı da Alavara...
Bu yazı, Can Yücel, ülkenin ortak değerleridir diye yazılmadı. O edebiyatın onurudur. Edebiyatın onuru da, edebiyatla ilişkisi olmayanları elbet ilgilendirmez. Ama Badem Festivali'nin Can Şenliği'ne dönüşmesinin nedeni bence Bademli adlı şiirin şu bölümüdür:
"(...) Boş yaprağa körpe körpe yapraklar yazdı Yeşilistan / Çağla diye dallara üşüşen çocuklar kadar çocuktur / Çağlalar ki onlar bademin yeşile çalan çocukluğu, / Dolanır dururlar çingene sofralarının çergilerinde / Kilosun ağır satsalar da gavurun İzmir'inde... / Öbür ağaçlar da katılmış zaten ferah feza ahengine, / Saçılıp saçılıp döküldükçe gayrı bahçe değil o bahçe / Pembe açsa da kimi günlerce ağarmaz o beyaz gece... / Çağla biter, peder badem çıkar gelir bezmimize, / Olgunu düşer yere bir düş sesiyle çıt-çıt-çıtt, / Çabuk tut elimi, kardeş, alargaya yem olmasın ürünü!... / Çıkar değnekleri debboydan, çırp dalları, çırp, çırp! / Diş bademler dişimizde çıtır çıtır, görsün mürvetini! / Çuvallara doldururken daha, malum çuvalladığın lakin / Çalındı kulağına, frenkten ucuz badem aldığı hükümetin / Aldırma be, bitmedi ki Adem'in de, Badem'in de manitası / Ağaç değil meret, Con Ahmet'in devri daim makinası / Erenlerin kök elleri yenibahar serperken şölen toprağı / Ocak'ın ocağında çatır çatır yanar badem kabukları, / Ya o sakızlı badem tatlısı, ya o bedem ezmeleri!... / Bu şiir bademcik kanseri olmuş bir şairin şiiri..:"
Can Şenliği'ne karşı olanlar, şiire karşı olanlar, çağımıza yakışmıyorlar ya... Ne zamana, hangi çağa yakışıyorlar onu da bilemiyorum. Yunus Emre'yi, 16. yüzyılda yasaklanmasına karşın kendi hemşerisi sayan, buradan geçti, işte mezarı burada diye yüzyıllardır ayak direyen onca Anadolu şehri, onca kişi hangi yüzyıldansa işte o yüzyılın da öncesinde sayılırlar. Eh, eski antika sayılır... Değerlidir! Biz Can Yücel'i "Bir kahvenin hatırı vardır değil mi / bir kahvenin bir şiirin hatırı" dizelerine uyup, sevip sayıyoruz.
Adına şenlik yapılsa da yapılmasa da onun edebiyattaki değeri azalmaz ki.