İstatistik transfere de giriyor

Emre ÖZCAN

Hollanda Eredivisie’nin önemli takımlarından AZ Alkmaar’ın Moneyball adlı kitap ve filmin çıkış noktası olan Billy Beane’i kulüp danışmanı olarak işe alması futbolun gittiği yönü gösteren önemli hadiselerden biri olabilir. 1998’den beri Oakland Athletics takımının genel menajerliğini yapan ve beyzbol tarihinin en sıra dışı hikayelerinden birine imza atan Billy Beane’in sabermetrics adı verilen beyzbol istatistiklerini kendi ekonomi yorumuyla kullanarak transfer ettiği genç ve kullanışlı oyuncularla başardıkları kitap ve film dışında birçok spor dalına da ilham kaynağı olacak cinsten.

WENGER’IN HAYRANI

Billy Beane’in futbol sevdalısı olduğu uzun yıllardır bilinen gerçeklerden biri. Futbol dünyasında başta Damien Comolli olmak üzere birçok yakın dostu olan Beane’in oyun üzerine yürüttüğü fikirlere küçük bir internet taramasıyla ulaşmak mümkün. Futbol dünyasında en çok hayranlık beslediği kişi olarak Arsene Wenger’in ismini vermesi ve 2010 yılında bir konferansta bir araya gelip onunla saatlerce sohbet ettikten sonra futbolun içinde daha çok olmak istediğine dair bir fikri de oluşan Beane’in Fransız hocayla buluşmasını gören Simon Kuper ikilinin arasındaki ilişkiyi ilk görüşte aşk olarak tanımlamıştı.

İSTATİSTİKLE TRANSFER

Ne var ki Arsene Wenger’in beyzbol genel menajerinden aldıkları sadece 5 yıl önceki konferansla sınırlı olmayabilir. Ocak ayı transfer döneminde savunmada uzun süredir yaşadıkları problemleri gidermek amacıyla Villarreal’den Gabriel Paulista’yı transfer eden Arsene Wenger’in transferle ilgili açıklamaları futbolda bundan sonra oyuncu izleme metotlarının da değişebileceğine işaret ediyor: “Gabriel’in transferinde istatistikler çok önemli rol oynadı. Oyuncunun yaptığı interception, savunma hatası, tackle, top kazanma, duran top karşılama sayılarına baktık ve transfer için fazlasıyla elverişli olduğuna kanaat getirdik. Bu sistem bize daha çok oyuncu bulabilir mi? Elbette, aradığımız ve istediğimiz şey tam olarak bu. Oyuncuyu canlı izleme elbette hâlâ en önemli şey fakat bütün maçları izlemek mümkün değil ve eğer sayılar, gözün gördüğünü onaylıyorsa bu sizin elinizde daha fazla veri olması anlamına gelir. Bir oyuncuyu 6-7 defa izletebilirsiniz. Hepsinde iyi oyuncu olduğuna kanaat getirdikten sonra istatistikler de sizi onaylarsa riski tamamıyla minimize etmeyi başarabilirsiniz ama futbolda risk her zaman var olmaya devam edecek.”

İSTATİSTİĞE PARA HARCIYORLAR

2012’den beri ABD tabanlı StatDNA adındaki istatistik veritabanını kullanan ve bunun için 2 milyon pound harcayan Arsenal’in elinde bu verileri işleyen ve ideal oyuncuların tespit edilmesinde rol oynayan bir istatistik bilimci de var: Hendrik Almstadt. Yıllardır kendi içinde Billy Beane gibi kendi ekonomist bakış açısıyla bazı metotlar üreten Arsene Wenger’in Patrick Vieira, Robin Van Persie, Freddie Ljungberg, Sol Campbell, Nicolas Anelka, Cesc Fabregas, Kolo Toure, Mathieu Flamini’yi toplam 15 milyon pound bile vermeden transfer etmesi bunların tezahürü olarak dikkat çekiyor. Genellikle büyük liglerden pahalı transferler yapmayan ve alt liglere yönelen, oyuncuyu canlı izleme dışında onların antrenman bilgilerine de fazlasıyla önem veren Wenger’in Gabriel Paulista transferi Billy Beane’in AZ Alkmaar’da göreve başlamasıyla birlikte zirve futbol dünyasında kıvılcımı çakan hamlelerden biri olabilir.

ARTIK ÇOK DAHA AYRINTILI VE PROFESYONEL

Peki gerçekten istatistik verilerin transferlerde ve dolayısıyla futbolda bu kadar rol oynaması mümkün mü? Bunun cevabının evet olmasını sağlayan çok fazla gelişme var. Futbola dair istatistik veritabanı sunan şirket sayısı her geçen gün artış gösteriyor ve klasik bir taraftarın bile çok detaylı maç istatistiklerine rahat bir şekilde ulaşabildiği günün futbolunda takımların ve teknik adamların çok daha profesyonel ve ayrıntılı istatistikler üzerinden takım yapıları ve sistemleri üzerine çıkarımlar yapmaları artık gereklilik halini almış durumda.

FORMÜL ÜRETMEK GEREKİYOR

Bir savunma oyuncusunun yaptığı pas arası (interception) ve rakipten top kazanma (tackle) sayıları o oyuncunun kalitesi hakkında ciddi bir bilgi verebilir mi? Bu sorunun cevabı da muhtemelen evet. Savunma oyuncuları arasında bir ligde bu departmanlarda ilk beşte yer alan bir oyuncu için izlemeden pozisyon alma ve birebir müdahalelerde başarı üzerinden okuma yapmak mümkün olabilir. Elbette bu verileri olumsuz etkileyen ve sapma yaratan birçok etken var. Bir ligde savunmada gömülü oynayan ve topu rakibe veren bir takımın savunma oyuncularının bu istatistiklerde biraz daha şişme göstermesi beklenebilir. Ya da pas oyununu maksimize eden bir takımda dripling ortalamalarının düşüş göstermesi o takımda bulunan oyuncuların o yönden daha yeteneksiz olduğunu tabii ki göstermez. Fakat gerek liglerin zorluk ve karakter dereceleri, gerek o ligde bulunan takımların yapıları ve farklılıkları içinde farklı formüller oluşturarak bu problemleri minimize etmenin yolları da muhtemelen Billy Beane’le yapılacak birkaç saatlik bir konuşma ya da bunun üzerine yapılacak birkaç haftalık bir mesaiyle bulunabilir. Keza bir oyuncunun pas arası ortalamasının standardın çok üzerinde olması onun bu başarısında pozisyon almasının mı yoksa önsezilerinin mi baskın olduğunu anlatmaz. Bunu ayırt etmek için Arsene Wenger’in söylediği gibi canlı izleme hâlâ transfer metotları hiyerarşisinin tepesinde duruyor ve muhtemelen öyle olmaya da devam edecek.