CELAC zirvesinin ardından

Meksika’nın pro tempore yürüttüğü başkanlık görevini devredeceği ve Amerikan Devletleri Örgütünün (OEA) geleceğinin tartışılacağı ‘Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu’ (CELAC) zirvesi geçtiğimiz hafta Meksika’da gerçekleşti. Böylece yaklaşık bir on senelik hareketsizliğin ardından ABD ve Kanada’nın müdahil olmadığı bir platform olarak CELAC’ın kurumsallaşması ve mümkünse OEA’nın yerine geçirilerek bölge ülkelerinin tamamını kapsayan bir blok oluşturulması adına önemli bir mesafe katedilmiş olundu.

Zirve sonuçları her ne kadar zirveye katılan ülkelerin her birinin bölgesel entegrasyondan ne beklediğine bağlı olarak ve ABD ile olan ilişkilerinin derinliğini yansıtacak ölçüde genel meselelere değinse de, zirvenin bölgede önemli bir etki yarattığı yadsınamaz.

Medyada ve sosyal medyada zirve birbirine zıt yorumlara sahne oldu. Bölgedeki sağ ve aşırı sağcı gruplar tarafından zirve tamamen başarısız olmuş şeklinde yorumlanırken, birçok kişi tarafından da bölgede yeni bir dönemi açan tarihi bir toplantı olarak değerlendirildi. Bölgede Meksika’nın ortaya koyduğu momentuma en önemli destek veren ülkelerden biri olan Arjantin ise zirveden hemen önce hükümet içi bir çalkantı sebebiyle zirvede dışişleri bakanı müsteşarı olarak temsil edilmek zorunda kaldı. Başkan Alberto Fernández’e yönelik Başkan Yardımcısı Cristina Fernández de Kirchner tarafından yazılan mektup, seçimlerdeki başarısızlığı Başkana ve uyguladığı kemer sıkma politikalarına yükleyerek kabinede büyük değişikliklerin yapılmasına yol açtı. Kirchner’in mektubundan ve baş döndürücü politik çalkantılardan dolayı Arjantin hükümetinin düşüneceği ve tartışacağı son konu CELAC zirvesi ve bölgesel entegrasyon konuları olacaktır.

Hiç şüphesiz zirve ile bazı dönemeçlerin aşıldığı söylenebilir. İlk olarak zirvede Venezuela’yı Nicolas Maduro’nun temsil ediyor olması hem Lima Grubunun tamamıyla ortadan kalktığının göstergesi oldu ve Maduro hükümetinin uluslararası arenada meşruiyetini pekiştirdiği anlamına geldi, hem de Venezuela muhalefetinin artık ayakları daha yere basan bir biçimde Meksika aracılığında Maduro ile masaya oturmasını ve diyalog kanallarına başvurmasını kolaylaştırdı. Avrupa Birliğinin Konsey Başkanlığı seviyesinde temsil edildiği böyle bir ortamda Maduro’nun zirveye katılmış olması da önemli bir gelişme olarak görülebilir. Kolombiya’nın zirveye Maduro’nun varlığını reddederek katılmaması ise ülkeyi bölgede daha yalnızlaştırdı. Çünkü Paraguay ve Uruguay devlet başkanları Maduro’yu tanımadıklarını ve Küba’da yaşanan olayları kınadıklarını zirvede de -Maduro’nun arka fondan bağırarak müdahale etmesine rağmen- belirtmelerine rağmen zirveye katılmayı tercih ettiler.

Bir başka önemli gelişme ise Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in zirveye gönderdiği video mesaj oldu. Bu mesajla birlikte bölgenin en önemli ticari partnerlerinden biri olan Çin’in bölgeyi temsilen OEA yerine CELAC’ı muhatap almaya niyetli olduğu yorumları yapıldı. Bu bağlamda hem AB’nin hem de Çin’in CELAC’ın yeni girdiği aşamayı önemsedikleri anlamı çıkarılabilir.

Bunun dışında zirve her ülke açısından kendi iç politik tartışmalarına bağlı olarak başarılı veya başarısız olarak değerlendirildi. Meksika’da ise hükümet yanlıları Devlet Başkanı López Obrador’un bölgesel liderliğine atıfta bulunurken, muhalefet, Küba’ya gösterilen muamele ve Miguel Díaz-Canel’in bağımsızlık kutlamalarındaki askeri geçit törenine katılması ve törende bir konuşma gerçekleştirmesi karşısında geçirdikleri şoku saklayamadı. Ancak zirve Meksika’da genel olarak,ülkenin bölgede yeniden varlığını göstermeye başlaması olarak algılandı. Tüm bu tartışmalara rağmen zirvenin gerçekten somut sonuçlar doğurup doğurmayacağı CELAC’ın bundan sonraki kurumsallaşma sürecini tamamlayıp tamamlayamayacağına bağlı olacaktır.