Hipokrat: ‘Hastalık yok, hasta vardır’
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca | Fotoğraf: Aytuğ Can Sencar/AA
Tıbbın derinliklerinden Hipokrat “Hastalık yok hasta vardır” demekte. Binlerce yıldır bu, doğru hekimliğin ana ilkesi olageldi. Şimdi hekimliği, hastalıkları siyasetin gereksinimlerine göre amorf kılma gayretkeşliği, Sağlık Bakanının son açıklamaları ile iyice ayyuka çıktı: “Hastalık yok, vaka var”
Sağlık Bakanının tıbbın özerkliğine müdahalesinin “milli çıkarlar” ile izahı piyasacı sağlık anlayışından ayrı ele alınmaz.
Sağlığın piyasalaşması, metalaştırılması süreci ile birlikte “satılık hastalıklar” dönemi başladı. Misal hastalık olmayan, insan yaşamının bir evresini temsil eden dönemler dahi topluma hastalık olarak propaganda edildi. İnsanlık tarihi boyunca yaşlanma, menopoz, ergenlik, adet görme ve hatta beslenme ilk kez bu denli tıbbileştirildi. Hatta zaman zaman tedavi gerektiren hastalıklar olarak ele alındı.
Önemli bir kavram olarak ‘tıbbileştirme’ yani ‘medikalizasyon’ uzunca bir zamandır hayatımızın orta yerinde duruyor. Başta sağlık hizmet sunucuları, ilaç sektörü sağlık alanında piyasacı bir bakışla hizmet veren kişiler, sağlık kavramlarını değiştirici bir rol sergiliyorlar. Televizyon, sosyal medya, gazete ve dergiler gibi sağlık bağlamında haber, bilgi sağlayıcılar doğası gereği toplumların sağlık hizmet sunumuna ilgisini artırmaktadır. Bu ilginin istismarıdır özünde normal hayat evrelerinin hastalık olarak ele alınması.
Hasılı “Tıbbi olmayan problemlerin tıbbi problem olarak tanımlanması ve bu şekilde davranılmasıdır.” Yeni kuşak hekimler sans klinikten uzaklaştıkça bu tıbbileştirme topluma daha fazla zarar verecektir.
Peki ‘sans klinik’ nedir? Fransızca “sens clinique’ terimi bize okunuşu ile geçmiştir. Bu terim hekimlerin tanı ve tedavi sürecinde tıp kitaplarında yazılıp çizilenlerden farklı olarak hastasına hissederek yaklaşmasıdır. Zaten tıbbın zanaat değil sanat olarak görülmesi bu ‘sans klinik’ ile başlar. Bu özellik elbette yıllar içerisinde tecrübeyle olgunlaşır.
Geçtiğimiz hafta içerisinde Sağlık Bakanının COVID-19 pandemi sürecine dair açıklamaları yeni bir müdahale alanını gözler alanına serdi: ‘Hekimlerin sans kliniği”. COVID-19 pandemi sürecinde hangi olguların korona tanısı alması gerektiğine hekimler değil Sağlık Bakanlığı karar verir oldu.
Sans klinik hekime şunu hissettirir: Misal, korona hastalığı için birkaç tıbbi veriyi hatırlar:
- COVID-19 testlerinin doğruluk derecesi yüzde 100 değil, yalancı negatiflik sık
- Akciğer Bilgisayarlı Tomografisinde hastalık lehine bulgular ilk 5 gün görülmeyebilir
- Test negatif oluşu hastalık kliniği varsa tedaviye başlamayı engellemez.
- Hastanın yakınmaları, muayene bulguları, tahlil ve radyolojik tetkikler ayrı ayrı ele alınamaz, tanı bunların ışığında doğar. Bir yazılım programından farklı olarak hekim kararsız kaldığında deneyimlerimden süzülen sans klinik devreye girer, tedavi başlar.
Sağlık Bakanının COVID-19 için “Hastalık değil vaka” ifadesi tehlikelidir, tıbbın olmazsa olmazı mesleki özerkliğe açıktan bir müdahaledir. Özü itibarı ile on yıllarca adli tıp alanında işkencenin görünmez kılınmasındaki iktidar müdahilliğinin bir başka versiyonudur. Tıbbın hazinesi ‘sans klinik’ olup “katli” onu sanattan zanaate indirger.
Hipokrat’ın yol göstericiliği devam ediyor. Etik, bilim elbette tıbba bu müdahaleyi de bertaraf edecek. Hipokrat “Önce zarar verme” der.
Sağlıcakla kalın...
YAZARIN DİĞER YAZILARI
- Dil bilmezlik: Doktor yazıları 22 Nisan 2024 04:30
- Kelimesini arayan duygular 15 Nisan 2024 04:46
- Yakındaki uzak, uzaktaki yakın: Tıbbın girdabı 08 Nisan 2024 04:40
- Dil ya da dilsizlik 01 Nisan 2024 04:48
- Askeri vesayetten toplumcu hekimliğe 25 Mart 2024 04:45
- 14 Mart halkın da Tıp Bayramı 18 Mart 2024 04:25
- Mahcup eğilimler, insan hakları ve hekimlik 11 Mart 2024 04:40
- Penisilin kokan sokaklar 04 Mart 2024 04:20
- Üvey dilin panzehri çokdillilik 26 Şubat 2024 04:45
- “İnsan dünyadır” 19 Şubat 2024 04:35
- Tabip odalarını ‘güvercinin ruh tedirginliği’ ile sınamak 14 Şubat 2024 04:24
- Her şehir atığı ile malul 07 Şubat 2024 04:10
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
