29 Mayıs 2020 23:16

Çelimsiz dev

Anatoly Karpov

Anatoly Karpov | Fotoğraf: Wikipedia

Paylaş

Bobby Fischer’in 1975’te unvanını korumayı reddetmesinin sonucunda FIDE, Anatoly Karpov’u 12’nci Dünya Şampiyonu ilan etmişti. Ural dağlarının dibindeki küçük bir kasabada doğan bu çelimsiz adam 11 yaşındayken Botvinnik Satranç Okuluna kabul edilmişti. Sovyet ekolünün kurucusu ve üç kez dünya şampiyonu olan Botvinnik, genç Karpov için “Bu çocuğun satranç geleceği yok’’ diyordu. Ancak Botvinnik’in kanatları altındaki Karpov o kadar hızlı gelişti ki yaklaşık altı yıl sonra Dünya Gençler Şampiyonu olmuştu. En küçük avantajları biriktiren sağlam ve dakik bir oyun tarzı vardı. Rakibini milim milim kuşatan bir boa yılanı gibiydi. ‘74’teki Adaylar Turnuvası finalinde Viktor Korcnoi’yi yenerken satranç tarihine geçen bir şaheser bırakıyordu.

Anatoly Karpov - Viktor Korchnoi -1974

1.e4 c5 2.Af3 d6 3.d4 cxd4 4.Axd4 Af6 5.Ac3 g6 6.Fe3 Fg7 7.f3 Ac6 8.Vd2 0–0 9.Fc4 Fd7 10.h4 Kc8 11.Fb3 Ae5 12.0–0–0 Ac4? [12...h5=] 13.Fxc4 Kxc4 14.h5! [Ters kanatlara rok atıldığında rakip şah kanadına ilk piyon temasını gerçekleştirmek ve hatları açmak hayati önem taşır. Karpov h hattını açmak için seve seve piyon feda ediyor] 14...Axh5 15.g4 Af6 16.Ade2! [16.Fh6?! Axe4! 17.Axe4 Kxd4 18.Vh2 Fe5 19.f4 Kxd1+ 20.Kxd1 Fh8! 21.Fxf8 Vxf8 Siyahın çok iyi karşı şansları var] 16...Va5 17.Fh6 Fxh6 18.Vxh6 Kfc8 19.Kd3! [c3’te gerçekleşebilecek olası kalite fedalarına karşı alınmış bir önlem. Beyaz şimdi g5 sürüp Ah5 savunmasına karşı Af4 ya da Ag3 fikrine sahip] 19...K4c5?? 20.g5! [Çok şık bir hamle. Neler oluyor acaba?] 20...Kxg5 [20...Ah5 21.Af4!] 21.Kd5! Kxd5 22.Axd5 Ke8 23.Aef4 Fc6 Diyagram. Tam bu noktada beyazın inanılmaz hamlesini bulmaya çalışın. İpucu: Axf6 doğru hamle değil.

24.e5!! Fxd5 [24...dxe5 25.Axf6+ exf6 26.Ah5! işte e5!! hamlesinin sırrı burada. Eğer e5 te siyah piyon olmasaydı siyah Vxh5 ile direnç gösterebilirdi.] 25.exf6 exf6 26.Vxh7+ Şf8 27.Vh8+ 1–0 Çünkü 27...Şe7 28.Axd5+ Vxd5 29.Ke1+ var.

‘75 yılına dönecek olursak, meşru bir şampiyon olduğunu kanıtlamak isteyen Karpov aynı yıl dünyanın en güçlü oyuncularının yer aldığı Milano turnuvasını kazanarak işe başladı. Bir yıl sonra Sovyetler Birliği Şampiyonu oldu. Daha sonra bu başarıyı ’83 ve ’88 yıllarında tekrar edecekti.

Adaylar finalinde yendiği Korchnoi ile ’78’de şampiyonluk maçı için karşı karşıya geldiler. Korchnoi iki yıl önce Sovyetlerden batıya iltica etmişti. Bu yüzden maç büyük bir politik gerilim altında oynandı. Öyle ki Korchnoi, Karpov’un ekibinde olan Psikolog Dr. Zukhar’ın  bakışlarıyla kendisini etkilediğini iddia etti. Karpov’da, Korchnoi’inin güneş gözlüğü takmasına itiraz etti. Karşılıklı suçlamaların devam ettiği maçta altıncı galibiyete ulaşan şampiyon olacaktı ve Karpov 5-2 öndeydi. 31’nci oyunda Korchnoi inanılmaz bir şekilde skoru 5-5’e getirse de Karpov 32’nci oyunu kazanarak 6-5 skoruyla unvanını korudu. İkili 3 yıl sonra bir kez daha şampiyonluk maçında karşı karşıya geldi. Ancak bu sefer Karpov maçı 6-2 gibi net bir skorla kazandı.

’84 yılına gelindiğinde, Karpov inanılmaz turnuva başarılarıyla artık tüm dünyanın kabul ettiği gerçek bir şampiyondu. Ve bu sefer Şampiyonluk maçı için karşısında Garry Kasparov vardı. Moskova’da oynanan maç bir kez daha altı galibiyet esasıyla oynanıyordu. İlk dokuz oyunda Karpov 4-0 öne geçti. On altı oyunluk beraberlik serisinden sonra 27’nci oyunu da kazanan Karpov skoru 5-0 yaptı. 32’nci oyunda Kasparov ilk defa kazandı ve arka arkaya gelen 14 beraberliğin ardından iki oyun daha kazanan Kasparov maçı 5-3’e taşımayı başardı. Bu süreçte bir kez daha siyaset devreye giriyordu. Beraberliklerin sayılmaması nedeniyle maçın aylarca sürmesi bahane edilerek FIDE tarafından dünya şampiyonluğu iptal edildi. Psikolojik avantaj yakaladığı düşünülen Kasparov maçın iptal edilmesine büyük tepki verdi. Peki, gerçek neydi?

Devam edecek…

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...