Demir tavında dövülür

Dünya Şampiyonluğu Adaylar Turnuvasında Mark Taimanov ve Bent Larsen gibi dönemin en güçlü oyuncularını peş peşe 6-0’lık inanılmaz skorlarla abandone eden Fischer, şampiyonluk maçından önce adeta bir şampiyonluk maçı daha yapmak zorundaydı. Adaylar Turnuvasının finalinde rakibi ‘’Demir’’ Petrosyan’dı.

Tigran Petrosyan’a bu lakabın verilmesinin iki güçlü nedeni vardı. Birincisi, sinirlerinin demir gibi sağlam olmasıydı. Öyle ki, rakibiniz Petrosyan’sa ve iyi konumda olduğunuzu düşünerek onun yüzüne bakıyorsanız bu düşünceniz hemencecik değişebilirdi. Belki daha önemli olanı ise inanılmaz bir taktik görüşe ve müthiş gelişmiş bir tehlike sezgisine sahip olmasıydı. Planlarınızı siz daha planlamadan görür, profilaktik (Önceden önlem alma) hamlesini yapardı. Oyun ilerler, saldırınızın başladığı anda, onun geçmişte yaptığı ama sizin anlamadığınız o profilaktik hamle sonunuz olurdu.

‘’Demir’’ Petrosyan’ın ne kadar güçlü bir oyuncu olduğunu anlamamız için sportif kariyerine bakmak yeterlidir. 3 kez SSCB Şampiyonu olmuş, 1963’te Botvinnik gibi bir efsaneyi 3 puan gibi bir farkla dize getirip, 6 yıl Dünya Şampiyonluğu unvanını korumuş, Satranç Olimpiyatlarında altı defa altın madalya kazanmış bir yetenekten bahsediyoruz.

Böylesi bir başarı bizler için yeterince korkutucu olsa da Fischer öyle düşünmüyordu. Evet, rakibi son 42 oyunda sadece iki kez kaybetmişti ancak Fischer de ustalar arasında oynadığı son 19 oyunu kazanmıştı!

Buenos Aires’teki San Martin tiyatro salonunda iki dev çarpışmaya başladı. İlk oyunun açılışında Petrosyan’ın, Fischer’e bir sürprizi vardı. Vecheslav Chebanenko’nun bulduğu ve Petrosyan’ın uyguladığı varyant, Fischer’in dengesini bozmuş gibiydi.

Robert James Fischer - Tigran Vartanovich Petrosian

Adaylar Finali- Buenos Aires 1971

1.e4 c5 2.Af3 e6 3.d4 cxd4 4.Axd4 Ac6 5.Ab5 d6 6.Ff4 e5 7.Fe3 Af6 8.Fg5 Fe6 9.A1c3 a6 10.Fxf6?! [10.Aa3] 10...gxf6 11.Aa3 d5! [Siyah gelişimini tamamlamak ve inisiyatif elde etmek için haklı bir piyon fedası yapıyor] 12.exd5 Fxa3 13.bxa3 Va5 14.Vd2 0–0–0 15.Fc4 Khg8! Diyagramdaki konum şartlar düşünüldüğünde siyah için neredeyse mükemmel.  Ve salondaki ışıklar aniden kesiliyor, Fischer saatini durdurmadan düşünmeye devam ediyor ve yarı karanlıkta Kd1 oynuyor.

16.Kd1 Ff5? [Oysa 16...Kxg2 ve siyah çok iyi durumda. Rakibi açılışta tuzağa düşürmüş olan Petrosyan Kxg2 oynamayı düşündüğünü ama neden oynamadığını bilmediğini söylüyor!?]  17.Fd3 Fxd3 18.Vxd3 Ad4 19.0–0 Ş0b8 20.Şh1 Vxa3?! [20...Kg6 ile şah kanadına baskı kurma fikri en azından eşitlik vadediyor] 21.f4 Kc8 22.Ae4 Vxd3 23.cxd3 Kc2 24.Kd2 Kxd2 25.Axd2 f5 26.fxe5 Ke8 27.Ke1 Ac2 28.Ke2 Ad4 29.Ke3 Ac2 30.Kh3 Kxe5 31.Af3 Kxd5 32.Kxh7 Kxd3 33.h4 Ae3 34.Kxf7 Kd1+ 35.Şh2 Ka1 36.h5 f4?? [Üstünlüğünü kaybeden Petrosyan’ın kariyerinde kolay kolay göremeyeceğimiz çok kötü bir hamle. Oysa 36...Kxa2 37.Ah4 Ka5 38.Ag6 Ka2 39.Şg3 Kxg2+ 40.Şf3 Kh2 41.Şxe3 Kxh5 eşite yakın bir belirsizlik sağlardı] 37.Kxf4 Kxa2 38.Ke4 Axg2 39.Şg3 Ka5 40.Ae5 1–0

Birinci oyunun trajik şekilde kaybedilmesinden sonra ikinci oyunda inanılmaz bir şey olur. Fischer çok sevdiği Grunfeld savunmasında 32 hamlede kaybeder. Bu galibiyet Petrosyan’ın psikolojik olarak ne kadar güçlü olduğunun da kanıtıdır adeta. Lobideki 2 bin kişilik kalabalık ‘’Tigran! Tigran!’’ sesleriyle inletir tiyatroyu. Ruslar bu defa Fischer’i durdurmayı başarmıştır. Ne var ki 3-4 ve 5’nci oyunlardaki beraberliklerden sonra canavarın alevleri ‘’Demiri’’ eritmeye başlar. Petrosyan da, Fischer hummasına yakalanmaktan kurtulamaz ve arka arkaya dört oyun kazanan Fischer, maçı da 6,5-2,5 skoruyla kazanır. Fischer ile Dünya Şampiyonluğu arasında duran tek kişi Şampiyon Boris Spassky’dir artık.

Devam edecek…