Efsanenin doğuşu

Uzun zamandır satranç hakkında bir şeyler yazıyor olmama rağmen, Eski Dünya Şampiyonu Bobby Fischer hakkında yazmaktan korktuğumu fark ettim. Hayatı roman uzunluğunda olacak bir dahiyi bu köşeye tek seferde sığdıramayacağımı biliyorum. O yüzden Fischer dosyasını bölümler halinde yazmaya karar verdim.

1943’te Chicago’da doğan Robert James Fischer, altı yaşında satrançla tanıştı. Aşağıdaki ‘‘Yüzyılın oyunu’’ olarak adlandırılan oyunu oynadığında ise henüz 13 yaşındaydı!

Donald Byrne - Robert James Fischer - 1956

1.Af3 Af6 2.c4 g6 3.Ac3 Fg7 4.d4 0–0 5.Ff4 d5 6.Vb3 dxc4 7.Vxc4 c6 8.e4 Abd7 9.Kd1 Ab6 10.Vc5 Fg4 11.Fg5?? [Normal bir gelişim hamlesinin çift soru olarak görüldüğü nadir anlardan biri. 11.Fe2=] 11...Aa4!! [İnsan hamleye şaşkınlıkla bakıyor bazen. Kenara giden bir at, tahtadaki en mükemmel hamle olabilir mi? Bir dehanın ellerinde, evet...] 12.Va3 [12.Axa4 daha kötü 12...Axe4 13.Fxe7 Vc7 14.Va3 Kfe8 ve şimdi e7 deki fil kaçarsa, gelecek olan açarak şah çok can yakacak] 12...Axc3 13.bxc3 Axe4! 14.Fxe7 [Düello başladı] 14...Vb6 15.Fc4 Axc3! 16.Fc5? [16.Vxc3 Kfe8 17.0–0 Kxe7 kötünün iyisi] 16...Kfe8+ 17.Şf1 Fe6!! [Neler oluyor? Vezir tehdit altında iken file saldırmak ya bir şapşallığın ya da üstün bir zekanın eseri olabilir.] Diyagram.

18.Fxb6?? [18.Vxc3 Vxc5 19.dxc5 Fxc3 20.Fxe6 Kxe6 21.g3 b5 22.cxb6 axb6 Fischer için kolay olacaktı] 18...Fxc4+ [Bu ve bundan sonrası Byrne için karabasan gibi] 19.Şg1 Ae2+ 20.Şf1 Axd4+ [Kara şövalye değirmende çalışıyor] 21.Şg1 Ae2+ 22.Şf1 Ac3+ 23.Şg1 axb6! 24.Vb4 Ka4 25.Vxb6 Axd1 26.h3 Kxa2 [Oyunun bundan sonrası Fischer için teknik bir teferruat olsa da hassaslıkla oynanmıştır] 27.Şh2 Axf2 28.Ke1 Kxe1 29.Vd8+ Ff8 30.Axe1 Fd5 31.Af3 Ae4 32.Vb8 b5 33.h4 h5 34.Ae5 Şg7 35.Şg1 Fc5+ 36.Şf1 Ag3+ 37.Şe1 Fb4+ 38.Şd1 Fb3+ 39.Şc1 Ae2+ 40.Şb1 Ac3+ 41.Şc1 Kc2 [Taşların iş birliğini gösteren mükemmel bir oyun] 0–1

Altı defa Amerika şampiyonu olmuş Samuel Reshevsky’yi 9’ncu hamlede bozguna uğrattığında 15 yaşındaydı.

Robert James Fischer - Samuel Reshevsky

Amerika Şampiyonası New York,1958

1.e4 c5 2.Af3 Ac6 3.d4 cxd4 4.Axd4 g6 5.Fe3 Af6 6.Ac3 Fg7 7.Fc4 0–0 8.Fb3 Aa5?? [8...d6=, merkez kontrolü] 9.e5! Ae8?? [9...Axb3 10.exf6 Axa1 11.fxg7 Sxg7 12.Vd2 a1’deki at düşeceğinden beyaz taş fazlasıyla kazanır. Bu varyantın kötü olduğunu gördüğü için oynamaktan vazgeçen Reshevsky, zaten kaybetmiş olduğunu nereden bilebilirdi ki?] Diyagram, beyaz oynar kazanır.

10.Fxf7+!! [İnanılmaz bir hamle] 10...Şxf7 [10...Kxf7 11.Ae6 ya da 10...Şh8 11.Ae6 varyantlarında siyah vezir düşer] 11.Ae6! dxe6 [11...Şxe6?? 12.Vd5+ Şf5 13.g4+ Şxg4 14.Kg1+ Şh5 15.Vg2! Ve bir hamlede mat tehditlerine çare yok] 12.Vxd8 [Oyun her ne kadar 42’nci hamlede bitmiş olsa da bu hamleden sonrası kayıp olduğu için burada incelemeye gerek duymuyorum]… 1–0

Fischer, sekiz defa katıldığı ABD Şampiyonalarının hepsini kazandı ve bu turnuvada oynadığı toplam doksan oyundan sadece üçünü kaybetti! 1963 ABD şampiyonası ödül töreninde Dr. Kmoch 7.5 puan alan Evans’ı turnuvayı kazandığı için, 11’de 11 yapan Fischer’i de gösteriyi kazandığı için tebrik eder! Aynı turnuvada Fischer’e 21 hamlede kaybeden Robert Byrne durumu şöyle anlatır; Fischer’in kombinezonu o kadar derindi ki, oyunu terk ettiğim konumda, seyirciler için yorum yapan iki büyük usta kazanç durumda olduğumu söylüyorlardı!!

16 yaşında liseyi bıraktığında okulun kendisine bir şey vermediğini, dünya şampiyonu olmak istediğini söyledi. Dünya satrancının hakimi olan Rus oyuncular bu tehlikeli genci çoktan takip etmeye başlamışlardı. O tek başına bir satranç dahisi değildi, satranca bulaşmış gerçek bir dehaydı. Ve fırtınanın gelişini kimse durduramayacaktı…

(Devam edecek)