21 Temmuz 2019 01:05

Kemal Tahir sinemada

Kemal Tahir sinemada

Ekran görüntüsü, Beş Kardeştiler filminden alınmıştır.

PAZAR
Paylaş

Sinemayla da yakından ilgilenen Kemal Tahir yakın arkadaşları olan Metin Erksan, Halit Refiğ ve Atıf Yılmaz gibi rejisörlerle birlikte film senaryoları üzerinde de çalışır. Bu senaryolardan bazıları film haline gelir.

Aydınların, sanatçıların, edebiyatçıların Yeşilçam sinemasını küçümsediği yıllarda başta Nazım Hikmet, Vedat Türkali, Attila İlhan, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Kemal Tahir ve Yılmaz Güney sinema ile yakın ilişki kurarlar. Çalışmalarıyla, yazdıkları senaryolarla, gerçekleştirdikleri yapımcı-yönetmen senarist iş birlikleriyle o koşullarda, o olanaklarla da farklı ve iyi bir sinema yapılabileceğini gösterirler. Bu çalışmalar sonrasında ortaya çıkan iyi filmlere birkaç örnek verelim:

- Otobüs Yolcuları 1961, (Senaryo: Vedat Türkali, Yönetmen: Ertem Göreç)

- Şehirdeki Yabancı 1962, (Senaryo: Vedat Türkali, Yönetmen: Halit Refiğ)

- Duvarların Ötesi 1964, (Senaryo: Orhan Elmas, Turgut Özakman, Vedat Türkali, Yönetmen: Orhan Elmas)

- Karanlıkta Uyananlar 1964, (Senaryo: Vedat Türkali, Yönetmen: Ertem Göreç)

- Gurbet Kuşları 1964, (Senaryo: Orhan Kemal, Halit Refiğ, Yönetmen: Halit Refiğ)

- Murad’ın Türküsü 1965, (Senaryo: Yaşar Kemal, Ayşe Şasa, Atıf Yılmaz Yönetmen: Atıf Yılmaz)

- Hudutların Kanunu 1966, (Senaryo: Yılmaz Güney, Ö. Lütfi Akad, Yönetmen: Ö. Lütfi Akad)

- Bedrana 1974,  (Senaryo: İhsan Yüce, Vedat Türkali, Yönetmen: Süreyya Duru)

- Kara Çarşaflı Gelin 1975, (Senaryo: Vedat Türkali, Yönetmen: Süreyya Duru)

- Güneşli Bataklık 1977, (Senaryo: Vedat Türkali, Yönetmen: Süreyya Duru)

Bu listeyi oldukça uzatmak mümkün.

Kemal Tahir hem mesleki hem de siyasi görüş açısından soldan sağa oldukça geniş bir yelpazede sanatçıyı, aydını etkiler görüşleriyle. Sinemada da yönetmenler, senaristler üzerinde etkili olur. Arkadaşlık yaptığı, birlikte çalıştığı, senaryo yazdığı Atıf Yılmaz, Memduh, Ün, Metin Erksan, Halit Refiğ gibi sinemacıları da etkiler, yönlendirir. Kemal Tahir’in düşüncelerinden, duruşundan en fazla etkilenen sinemacı Halit Refiğ olur. Halit Refiğ daha sonra Ulusal Sinema Kavgası adlı kitabında topladığı yazılarında savunduğu tezlerini, “Halk Sineması”, “Ulusal Sinema” gibi kavramları etkilendiği Kemal Tahir’in düşüncelerine göre şekillendirir. Halit Refiğ’in bu etkilenişi, şekillenmesi filmlerine de yansır.

SENARYO: MURAT AŞKIN (KEMAL TAHİR)

Kemal Tahir senaryolarını Murat Aşkın adıyla da yazar. Kemal Tahir’in yazdığı, yazımına katkıda bulunduğu senaryolardan çekilen filmler:

- Battı Balık (1962): Kemal Tahir’in Atıf Yılmaz’la arkadaşlığından, sinemadaki iş birliğinden doğan ilk film başrollerinde Fikret Hakan ve Filiz Akın’ın olduğu, diğer rollerde Erol Günaydın, Ayfer Feray, Erol Keskin, Osman Alyanak, Ali Şen, Turgut Boralı gibi usta oyuncuların olduğu Battı Balık. Atıf Yılmaz’ın yönettiği filmin yapımcısı Ertem Eğilmez.

Fikret Hakan bir söyleşisinde rol arkadaşı Filiz Akın için şunları söylemiş: “...Filiz’le, Atıf Yılmaz’ın rejisörlüğünü yaptığı ‘Battı Balık’ta karşılıklı oynuyorduk. Böylece bana rüya gibi gelen bir 20 gün geçti. Müzik, hayal, sihir ve şiir dolu bir yirmi gün…”

- Beş Kardeştiler (1962): Yine Atıf Yılmaz’ın yönetmenliğinde ve Ertem Eğilmez yapımcılığında çekilen Beş Kardeştiler’in senaryo hanesinde Sadık Şendil, Kemal Tahir, İlhan Engin adları yazılıdır. Filmin müziklerini Yalçın Tura ve Ruhi Su yapmış.

Aralarında kan davası olan iki ailenin birbirlerinden intikam almasını konu edinen filmde Murat, kan davasından kaçmak için beş oğluyla beraber başka bir şehre yerleşir. On beş yıl boyunca saklandıkları bu şehirde denizcilik yaparak geçinirler. Bir gün yaşadıkları yere yeni taşınan bir ailenin kızına büyük oğlu âşık olur. Murat, bir süre sonra bu ailenin kanlıları olduğunu öğrenir. İntikam için gelen kanlılarından kaçmak için plan yapar. Ancak yaşadıkları şehri terk etmeden büyük oğlu sevdiği kızı kaçırmaya çalışır. Bu durumdan haberdar olan kanlılar ve Murat’ın çocukları arasında büyük bir çatışma yaşanır.

- Azrail’in Habercisi (1963): Yönetmen Atıf Yılmaz, Eser: Ümit Deniz, Senaryo Kemal Tahir. Filmin yapımcısı Atıf Yılmaz ve Orhan Günşiray’ın ortak kurdukları Yerli Film.

Filmin başlıca rollerinde Orhan Günşiray, Pervin Par, Ulvi Uraz, Sevda Ferdağ, Diclehan Baban, Reha Yurdakul, Suphi Kaner yer alır.

Polisiye, macera tür de olan ve gözü pek Murat Davman efsanesini anlatan ilk film olma özelliği taşıyan filmin daha sonra Cüneyt Arkın’lı versiyonu da çekilir. Dönemin ilgi çeken polisiye aksiyon filmlerinden. Kayıp bir hazinenin pesine düşen insanlar, cinayet, gizemli ve entrikalı bir atmosfer...

- Yarın Bizimdir (1963): Yine Kemal Tahir ve Atıf Yılmaz iş birliğiyle gerçekleştirilen filmin yönetmeni Atıf Yılmaz, Senaryo Murat Aşkın (Kemal Tahir.)

Ulvi Uraz filme canlandırdığı belediye başkanı Naci Kahraman rolüyle 1. Antalya Film Şenliği’inde (1964) En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu ödülünü alır. Belediye seçimleri sürecinde sevdiği kızın babasıyla karşı karşıya gelen genç bir gazetecinin hikayesidir anlatılan.

- İki Gemi Yanyana (1963): Filmde, karışan bavullarını bulmaya çalışan dört kişinin hikayesi konu edilir. Hacı, içi bulgur dolu olduğu söylenen bavuluyla uyuşturucu taşıdığının farkında değildir. Külyutmaz da şantaj fotoğraflarıyla yüklü bavulu patronu Haydar’a götürmektedir. Haydar’ın sevgilisi Ayten de bu bavulu ele geçirebilmek için Külyutmaz’ın peşine düşmüştür. Gülsen ise elinde bavuluyla film çekimine gitmektedir. Birbirini tanımayan bu dört kişi bindikleri takside bavullarını karıştırınca kendilerini bir kovalamacanın içinde bulurlar. Yönetmen: Atıf Yılmaz, Senaryo: Kemal Tahir, Atıf Yılmaz. Kalabalık ve güçlü bir oyuncu kadrosu olan filmin başrollerinde Orhan Günşiray ve Filiz Akın yer alır.

- Haremde Dört Kadın (1965): Yönetmen: Halit Refiğ, Senaryo: Halit Refiğ, Kemal Tahir. Filmde, Sadık Paşa’nın hareminde yaşanan olaylar konu edilir. Haremindeki üç karısından da oğlu olmayan Sadık Paşa, dördüncü bir kadınla evlenmek ister. Bunun üzerine konağında büyüyen beslemesi Ruhşan ile evlenmeye karar verir. Düğün hazırlıkları yapılır. Fakat Ruhşan’ın uzun süredir Paşa’nın yeğeni Doktor Cemal’le ilişkisi vardır. Cemal, düğün gecesi Ruhşan’ı kaçırma planları yapar. Rüştü ise Paşa’nın yerine geçmek için Paşa’nın düşmanlarıyla iş birliği yapacaktır.

Bu arada film Antalya Film Şenliği’nde gösterilirken olaylar çıkar. Bir grup, filmi “sola dönük” gerekçesiyle protesto eder. Emniyet güçlerinin olaya müdahalesi sonrası gösterime devam edilir.

- Namusum İçin: 1966 yapımı filmin yapımcısı ve yönetmeni Memduh Ün. Halit Çapın’ın eserinden senaryolaştıran Kemal Tahir. Film 3. Antalya Film Şenliği’nde (1966) En İyi Yönetmen ve En İyi Görüntü Yönetmeni ödüllerini alır. Antalya’nın Serik ilçesinde çekilen filmde Halime ile Murat’ın yaşadıkları acı anlatılır.

Halime ile Murat’ın mutlu bir evlilikleri vardır. Murat yaşadıkları köyün ağasını kefil yapıp borca girer ve kendine bir kamyon alır. Osman Ağa’nın yanındaki köylüler aslında iyi düşüncelere sahip olan ağanın aklını çelip Murat seferdeyken Halime’ye cinsel saldırıda bulunurlar. Halime kendine geldiği ve olanların farkına vardığı zaman Murat’ın yüzüne bakamayacağını düşünür ve kendini asar. Sefer dönüşünde olanları öğrenen Murat bu suçu işleyenlerin peşini bırakmayacaktır.

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...