Bir daha düşün

Yarın oy kullanmayı düşünmeyen bir kısım İstanbul seçmeninin mutlaka bilmesi gereken şey, ‘‘Terk etmekle hiç bir oyunun kazanılamayacağıdır’’.  Hayatta olduğu gibi satrançta da bazen konumsal, bazen de maddi olarak kötü durumda kalabilirsiniz. Bu tip durumlarda umutsuzluk en büyük düşmanınızdır. Tabii ki bunun tam tersi olan rehavete kapılmak da aynı derecede tehlikelidir. Umarım rehavete kapılmak yüzünden kaybedilen oyunlara haftaya değinmek zorunda kalmayız.

Umutsuzluk öyle bir ruh hali yaratır ki, kurtuluş olanaklarını görme becerinizi kaybedersiniz. Oyunu kaybedeceğini öngören bazı oyuncular oyuna devam etmenin anlamsız olacağı düşüncesiyle, mat olmak yerine oyunu terk etmek yolunu seçerler. Terk etmek ile mat olmak arasında skor olarak hiç bir fark yoktur. Peki durum her zaman gerçekten terk ettirmeyi gerektirecek kadar umutsuz mudur?  Gelin, umutsuz gibi görünen durumlarda  kaçan fırsatlara hep birlikte bakalım.

Van Popiel-Marco oyununda diyagramdaki konum oluşmuştur. d4 teki siyah filin açmazda olması ve aynı zamanda savunulamaz olması nedeniyle siyah, fili kaybedeceğini görmüş ve oyunu terk etmiştir.

Oysa siyah 36... Fg1 hamlesini oynamış olsa hem Vxh2 mat hem de Kxd3 ile Veziri alma tehdidi yapabilirdi. Bu durumda terk etmesi beklenen siyah değil beyaz olacaktı.

Kofman - Sacchetti  oyununda hamle sırası beyazda ve beyazlarla oynayan Kofman, siyahın Vxh3 mat tehdidine bir cevap bulmadığından terk etmeyi tercih etmiş. Acaba haklı mı?

Beyazın terk etmesi çok yanlış. 1.Ke8+ Şd7 2.Ke3 Vf4 3.Kxd4+ Vxd4 4.Kd3 Vxd3 5.Ae5+ Şd6 6.Axd3 hamlelerinden sonra bırakın kaybetmeyi, beyaz galibiyeti zorlayabilirdi.

Negvesi - Honfi arasında oynanan oyunda da benzer bir trajikomik durum yaşanmıştır. Aşağıdaki diyagramda göreceğiniz gibi Honfi 19’ncu hamlede Vxa2?? oynamış ve rakibinin 20.Axa2 hamlesinden sonra 20...Kd1 ile mat edeceğini düşünmüştür. Komik olan ise rakibinin de aynı fikir nedeniyle gerçekten terk etmesidir. Her iki oyuncu da çok basit bir hamleyi atlamıştır.

Evet, fark etmiş olmalısınız ki saptırılan at savunmaya geri döner ve aslında beyaz kazanmalıdır.  20.Axa2 Kd1+ 21.Ac1 +-

Büyük Ustalar da benzer durumlara düşmüştür. Örneğin, daha önce ilginç yaşamını bu köşede yazdığım Büyük Usta Miguel Najdorf (siyah) aşağıdaki konumda rakibinin 58. Şd8?? hamlesinden sonra terk etmiştir!?

Oysa ki 58...Kxg4 59.Ve7+ Şf5 60.Vd7+ Şf4 61.Vd6+ Şe3 62.Ve6+ Ke4 63.Vxf6 Fe8 hamlelerinden sonra beyaz sadece beraberlik umabilirdi. Büyük ustanın terk kararı anlaşılır gibi değil.

Son örneğimizi aynı zamanda haftanın oyunu olarak kabul edebiliriz. Bizimle bu ilginç oyunu paylaşan FM Yakup Bayram’a teşekkür ederim.

Maurer Fritz - Yakup Bayram

1.d4 d5 2.c4 e6 3.Ac3 c5 4.cxd5 cxd4 5.Vxd4 Ac6 6.Vd1 exd5 7.Vxd5 Fd7?! [7...Fd6] 8.Af3 Af6 9.Vd1 Fc5 10.e3 Ve7 11.a3 0–0–0?! 12.Vc2 Şb8 13.Fe2 g5? 14.b4! Fb6 15.Aa4! Fc7 16.Fb2 Khg8 17.Kc1 Kc8? [17...Ae4] 18.Ac5 Ae5 19.Axd7+! Afxd7 20.Vf5 f6 21.Ad4! a5 22.0–0! g4 23.Ab5 Kg5 24.Ve4 Af3+ 25.Fxf3 gxf3 ve adeta bilgisayar! gibi oynayan beyaz aniden terk etti 0-1 ?? Diyagram. Beyaz ne gördü? Gerçek neydi?

İlk soru, beyaz ne gördü? Beyaz muhtemelen şu varyantları gördü. 26. Vxf3 Kxb5 taş kaybı ya da 26. Vxe7 Kxg2+ 27. Şh1 Kxh2+ 28. Şg1 Kg8+ 29. Vg7 Kxg7 ile gelen mat beyazı kör etmiş olabilir.

İkinci soru, gerçek neydi? Belki de mükemmel oynayan Fritz’in terk etmek yerine son bir mükemmel hamleye ihtiyacı vardı. 26.Kxc7!! Vxe4 27.Kxc8+ Şxc8 28.Ad6+ Şb8 29.Axe4 ya da 26.Kxc7!! Kxg2+ 27.Şh1 Vxe4 28.Kxc8+ Şxc8 29.Ad6 ve son olarak 26.Kxc7!! Kxc7 27.Vxe7 varyantlarının hepsinde beyaz kazanabilirdi. Ancak beyaz terk ederek kaybetmeyi seçti.

Satrançta en zor şeyin kazanılmış oyunu kazanmak olduğu söylenir. Kazanılmış bir oyunu kaybetmek de pekala mümkündür. Ne var ki, kazanılmış oyunu terk etmenin kaybetmekten çok daha acı verici olacağını aklınızdan çıkarmamanız gerekir.