Viking atı

Ülkemiz henüz satranç kelimesini telaffuzda zorlanırken, Dünya Satranç Şampiyonu Norveçli Büyük Usta Magnus Carlsen 2014 yılındaki eski parlak günlerine geri dönmüş görünüyor. Shamkir Turnuvasını dokuz maçta yedi puan ve 2891 performansla tamamlayan Şampiyon, 29 Nisan’da sona eren Grenke Klasik turnuvasını da dokuz maçta yedi buçuk puan ve 2984 !! rating performansıyla tamamlayarak ratingini 2875’e çıkardı. Bir insanın ulaşabildiği en yüksek rating, 2882 ile yine Carlsen’e ait. Carlsen’in önümüzdeki turnuvalarda bu rekoru geçip geçemeyeceği merakla bekleniyor.

Grenke turnuvasında Svidler ve Carlsen arasında oynanan oyun ‘‘kuvvetli karenin işgali’’ temasına güzel bir örnek teşkil ediyor. Ama öncelikle kuvvetli karenin tanımını yapmakta fayda var. Kuvvetli kare; rakibin bölgesinde bulunan, rakibin piyonlarla kontrol edemediği fakat sizin piyonlarla kontrol edebildiğiniz ve diğer taşlarınızla işgal edebileceğiniz karedir. Böyle bir kare, taşlarınız için düşman topraklarda kullanılan askeri bir üs görevi görür. Bu sebeple piyonlarınızı hareket ettirirken iki kere düşünmeli, yapacağınız hamlenin kendi kampınızda zayıf bir kare oluşturmadığına ya da oluşması durumunda rakip tarafından işgal edilebilir olmadığına dikkat etmelisiniz. 1700’lü yılların en güçlü oyuncularından olan François-André Danican Philidor, ‘‘Piyonlar satrancın ruhudur’’ derken belki haklıydı ama modern bilimin paralelinde gelişen modern satrançta piyonlar artık omurganızdır. Ve omurganızdaki küçük bir zedelenme sizi felç edebilir. Şimdi Büyük Usta Svidler’in, Viking atının çiftesiyle felç olma anına tanıklık edeceğiz.

GM Peter Svidler - GM Magnus Carlsen GRENKE 2019

1.e4 c5 2.Af3 Ac6 3.Ac3 e5 4.Fc4 Fe7 5.d3 d6 6.Ad2 Af6 7.Af1 Ad7 8.Ad5 Ab6 9.Axb6 axb6 10.c3 0–0 11.Ae3 Fg5 12.0–0 Şh8 13.a3?! (Şahsen bu hamlenin yavaş olduğunu düşünüyorum 13.Ad5 Fxc1 14.Vxc1 f5 15.exf5 Fxf5 16.Ve3 devam yolu daha tehlikesiz olabilirdi) 13...f5!

(Carlsen savaşı başlatıyor. Hücum edebilmenin ön koşullarından birisi hat açmaktır. Önceki yazılarımda bahsettiğim ‘‘Tehlike göstergelerinin 5. maddesi olan piyon teması hat açmanızı sağlar) 14.Axf5 Fxc1 15.Kxc1 Fxf5 16.exf5 d5 

(Her ne kadar eşit olsa da, siyahın merkezdeki piyon çoğunluğu, taşlarının daha aktif olması, açık ‘‘f’’ dikeyi ve beyaz filin hareketi kısıtlanmış taş olması nedenleriyle inisiyatifin siyahta olduğunu söyleyebiliriz) 17.Fa2 Kxf5 18.Vg4?! (Bu hamle d3 piyonunu savunmasız bıraktığı için ileride beyazın başına iş açacak) 18...Kf6 19.f4?

(Rakibin hücum ettiği bölgede piyon teması yapmak, hat açmak genelde zararlı bir fikirdir 19.Kce1 Vd6 daha iyi olabilirdi. f4 sürüşünün en kötü tarafı e3 karesini zayıflatmasıdır. Siyah atın hedefi bu kareyi ele geçirmek olacak) 19...exf4 20.Vg5 (d3 piyonunun kritik nokta olması nedeniyle yapılacak 20.Kxf4?? Ae5! 21.Vg3 Kxf4 22.Vxf4 Axd3 hamleleri ile siyah hemen kazanırdı. f4 te ki piyon nedeniyle e3 karesi artık siyah için kuvvetli bir karedir)  20...Vf8 21.Vxd5 Kd8 22.Vf3? (Küheylanı tahrik, omurgayı tahrip edecek 22.Vg5 Kxd3 siyah daha iyi) 22...Ae5 23.Ve4 Ag4 24.Kce1 Ae3

(Carlsen’in atı kuvvetli kareyi işgal etti. Atın beyaz kalelerden daha aktif ve güçlü olduğuna dikkat edelim. Bu noktada taşların sayısal değerlerinin konumsal faktörler tarafından değişebileceğini de söylemeliyiz Bundan sonrası Carlsen için teknik bir ayrıntı) 25.Kf2 Ke8 26.Vxb7 g5! (Cesur piyonlar işbaşında) 27.Kfe2?? (Kayıp konumda beklenen bir hata. 27.d4 g4 28.Vd7 Ke7 29.Va4 f3 ve siyah yine üstün) 27...g4 28.Kf2 Vh6 29.Vc7 Kef8 30.h3?? (Çaresizlik. 30.Ve5 g3 31.hxg3 Ag4 siyah kazanır) 30...gxh3 31.g3 fxg3 32.Kxf6 h2+ 33.Şh1 g2# 0–1