ABD’nin çekilme kararı ve Türkiye’den erteleme

Neredeyse bütün ülkeler bir “değişim” sürecinden geçiyor. Geleneksel yapılar sarsılıyor ve çoğu zaman “sağ popülist” denen düpedüz faşist tekelci dayatmacı “führer” tipleri yetkileri ellerinde topluyor.

“Popüler” bir yanları var kuşkusuz. Hitler’in yok muydu? En çok onun vardı. İstismar ettiği taleplerini sloganlaştırarak halk kitlelerini peşine takarak “aşağıdan” gelmişti.

Fransa’da Le Pen, Macaristan’da Urban, Brezilya’nın ırkçı faşist Yeni Başkanı Bolsonaro da onu andırıyorlar.

Amerikan Başkanı D. Trump ve Türkiye Cumhurbaşkanı R. T. Erdoğan da sağ popülizmi temsil ediyorlar. Ayırt edici özel nitelikleri yok değil. Trump, tam bir “America first”çü korumacı tüccar yönü önde olan bir mali oligark. Pragmatist. Aklına kârlı ne geliyorsa yapmaya girişiyor. Erdoğan da bir siyasal İslamcı. O da mali oligarşiden. İkisi de tek adamlık yapıyorlar. Trump’ın işi henüz zor görünüyor, içeride henüz bütün önemli dizginleri eline geçirmiş değil. Erdoğan ise, bu açıdan oldukça ileri bir mesafe almış durumda. Ama ikisi de son sözü söyleme mevkiindeler. Hatta -Trump’ın zorlukları bir yana- ilk sözü de kendileri söylüyorlar.

Daha iki gün önce Amerikan Ortadoğu işlerinin başındaki yüksek bürokratlarla Pentagon yetkilileri ve askeri bürokrasi Suriye’deki askerlerinin ileri hareketlerini planlıyorlardı. Suriye’nin emanet edildiği J. Jeffery ve Irak’ta McGurk, Barzani yanlısı ENKS’ye bağlı peşmerge birliklerinin Suriye’de Türkiye’nin “Fırat’ın doğusu”na harekat düzenlemeyi öngördüğü bölgelere yerleştirilmesini örgütleme çabasındaydılar. Trump, “Asker çekme” kararını açıkladı. Hemen arkasından, başta Savunma Bakanı olmak üzere, istifalar geldi. Trump’ın kendi partisinden bile tepkiler...

Erdoğan-AKP yönetimi ise, biliniyor, seçim öncesi Türkiye emekçilerinin Antiamerikan duygularını oya çevirmek üzere ajitasyon yapmadaydı ve ABD askerlerinin varlığına rağmen “Fırat’ın doğusu”na bir harekat düzenlemede ısrar ediyordu. Trump’ın kararı onu da şaşırttı. Önce inanmada zorluk çekti, sonra ne anlama geliyorsa, “Türkiye’nin NATO müttefiki ABD’ye her türlü desteği vermeye hazır olduğu”nu açıkladı. Amerika’nın yeterince kamyonu yoktu, destek için araç mı sağlanacaktı, anlaşılamadı! Ya da askerleri taşımak için 6. Filo yetersiz kalırsa gemi mi verilecekti? Yoksa hazır olunan, boşaltılacak yeri mi doldurmaktı?

Suriye harekatının bir süreliğine ertelendiği açıklandı. Neden? Suriye harekatında Amerikalılarla çatışma ihtimali ortadan kalkmasına karşın niçin erteleme ihtiyacı doğmuştu? Yoksa önceden “Geldik-geliyoruz” açıklamaları blöf müydü?

Elbette, Trump kararını açıklamış olsa bile, Amerika gönüllüce bu bölgeyi bırakır gider mi –bu su götürür. Bir iç mücadele olacaktır ve zaten Trump’ın seçilmesinden bu yana mücadele sürüyor; bu, şimdi özel bir yön daha kazanıyor.

Ama ayak sürtmeler olsa bile, ABD kararı şimdilik Suriye’den çekilme şeklinde. İşte bu, kart dağıtımı ve oyunun kuruluşunu doğrudan etkileyecektir. Harekatın ertelenmesi bundan.

Birkaç gün öncesine kadar Türkiye neredeyse “düşman” muamelesi yaptığı ABD’yi dengelemek üzere Rusya’yla yakınlaşmış, Astana ortaklığına başlanmıştı. Ama şimdi yeniden “müttefiklik” dile getiriliyor ve bu, ABD’nin Patriot satışının önünü açmasıyla pekişiyor.

Trump’la Erdoğan’ın telefon görüşmeleri iyice sıklaştı ve sonuncusunun ardından Erdoğan, “Trump’la ticari ilişkilerimizden Suriye’deki gelişmelere kadar birçok konuda  eş güdümümüzü artırma noktasında mutabık kaldık...” açıklamasını yaptı. “Eş güdüm”... “Mutabık kalmak”... Hatta Trump, “IŞİD’in üstesinden gelebilir misiniz?” sorusuyla Suriye’deki Amerikan işlerini Türkiye ve Erdoğan’a devretmeyi bile ima etmişti.

Eskiden ABD “karşıda”, Rusya “yandaş”tı. Amerika -hele bir de devir teslimle- aradan çekilirse, Fransa çekilmem dese bile, Rusya’yla baş başa kalınacak! İşte şimdi sorun burada. ABD’nin karşıda durduğu zaman bile ancak el-Bab’a kadar “olur” veren ve her vesileyle “Suriye’nin toprak bütünlüğü”nü hatırlatan Rusya, Amerikalılar gittiğinde Esad’ın arkasından dirsek göstermeye başlamayacak mı? ABD karşıdayken yapılmıyor görünen stratejik ve taktik hesaplar şimdi ince ince yapılmak zorunda.