Suriyeli çocukları Türkleştirme eğitim modeli

3 milyon 594 bini geçici koruma statüsünde olmak üzere, ikamet izinli ve bir miktar da kayıtdışı Türkiye’de yaklaşık 4 milyon Suriyeli yaşamakta, bu nüfusun çoğu çocuk ve genç yaşta bulunmaktadır. Suriyelilerin liselere koşulsuz kabul edilip edilmediğine dair Adana’daki bir resmi yazı ve bir soru önergesi ile yine sığınmacılar ve onların eğitim sorunları gündeme geldi. Bugün Suriyeli öğrenci sayıları ve sığınmacıların eğitim sorunlarına değineceğim.

 MEB’E BAĞLI OKULLARDA YABANCI ÖĞRENCİ SAYISI 726 BİN

MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, Göç ve Acil Durum Eğitim Daire Başkanlığı 7 Kasım 2018’te “Geçici Koruma Kapsamı Altındaki Öğrencilerin Eğitim Hizmetleri” başlığı ile bir bülten yayımladı. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü verilerine göre 28 Eylül 2018 itibariyle Türkiye’de 1.234.439 eğitim çağında yabancı öğrenci bulunmaktadır. Bu öğrencilerin 726.410’unun ( yüzde 58,85’inin) okula erişimi sağlanmıştır. Yabancı öğrencilerin 619.392’si (yüzde 50,18 ) e- okul sistemine; 107.018’i (yüzde 8,67) Yabancı Öğrenci Bilgi İşletim Sistemi (YÖBİS)’e kayıtlıdır.

Anasınıfından lise sona 726.410 yabancı öğrenciden 593.775’si Suriyelidir. Ayrıca Yükseköğretimde 120 bin civarında kayıtlı yabancı öğrenciden 20.701’i Suriyelidir.

647 Bin Öğrencinin 523 Bini Türk Okullarında, 107 Bini GEM’de ve 17 Bini Açık Liselerde

8 Kasım itibariyle Türkiye’de geçici koruma kapsamında 3 milyon 594 bin civarında, ikamet tezkereli ve kayıtdışıları da eklersek 4 milyon civarında Suriyeli bulunmaktadır.

Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün Eylül 2018 verilerine göre 5-17 yaş zorunlu eğitim grubunda 1.047.536 Suriyeli çocuk bulunmaktadır. Bunlardan 647.468’sinin ( 318.826 kız [yüzde 49,24], 328.642 erkek [yüzde 50,76]) eğitime erişimi sağlanmıştır.

MEB’e bağlı resmi okullarda 470.038 geçici koruma altındaki Suriyeli ve 53.693 Iraklı olmak üzere toplam 523.731 öğrenci Türkçe müfredatla; 19 ildeki 223 geçici eğitim merkezlerinde ise tamamı Suriyeli olmak üzere 107.018 öğrenci yoğun Türkçe öğretimi temel olmak kaydıyla eğitim görmektedir. Ayrıca açık okullara kayıtlı 16.719 öğrenci bulunmaktadır.

Suriyeli Öğrencilerin Liseleşme Oranları Okulda %19,49, Açık Lisede  yüzde 6,2 1

Resmî okullarda ve geçici eğitim merkezlerinde öğrenim gören öğrencilerin eğitim kademelerine göre brüt okullaşma oranları;

Okulöncesi-5 Yaş 30.956  (yüzde 32,55),
İlkokulda 372.828 (yüzde 97,41),
Ortaokulda 174.481 (yüzde 58,07),

Ortaöğretim-liselerde 50.364 okulda (yüzde 18,71), 16.719 (yüzde 6,21) açık lisede ve 2.120’si (yüzde 0,78’i) Türkçe kurslarında olmak üzere toplamda 69.203 (yüzde 25,70) olarak gerçekleşmiştir. Hepsi birlikte yüzde 61,81.

Ancak bu öğrencilerin 53.693’ü Iraklı olup Suriyelilerin brüt okullaşma oranları yüzde 56,68 civarındadır (1.047.536 çağ nüfusu, okula kayıtlı 593.775). Net okullaşmalarının ise yüzde 50 civarında olduğu kestirilebilir.

Buna göre ilkokul düzeyinde büyük oranda okullaşma sağlanmakla beraber ortaokulda yarı yarıya ve lisede beşte bire düşmesi hâlâ büyük bir sorun/eksiklik olarak durmaktadır. Ayrıca liselerdeki öğrencilerin hemen tamamı da GEM-Geçici Eğitim Merkezlerinde bulunmaktadır ki, buradaki eğitim müfredat ve kalitesi de oldukça tartışmalıdır.

Ortaokul son sınıfta hâlâ okullaşma oranı yüzde 44 civarında olup (Iraklılar çıkarılırsa daha da düşük) önümüzdeki yıllarda da durumun hemen düzeltilemeyeceği anlaşılmaktadır.

Müfredat, Dil, Televizyon: Suriyeli Çocukları Türkleştirme

Suriyeli çocukların 107 bininin kayıtlı bulunduğu, geçici eğitim merkezleri birkaç yıl içinde tümden tasfiye edilecek.

GEM-Geçici Eğitim Merkezlerinde uygulanan müfredatın bilimsel bir standardı bulunmamaktadır. Dil olarak Arapça ve tematik olarak Suriye-Arap kültürü belli bir ağırlıkta verilmektedir. Bu anlamda çok asimile edici olmadığı söylenebilir.

Türk okullarındaki müfredat ise mevcut Türkçe müfredatıdır. İçerik de tabii ki Türkiye ve Türk kültürüne özgüdür.

Özetle 470.038 geçici koruma altındaki Suriyeli ve 53.693 Iraklı olmak üzere toplam 523.731 öğrenci tümden Türkçe müfredatla eğitim görmektedir. Gün boyu Türkçe televizyonlar izlenmektedir. Bu programlar ve şartlar altında özel bir şekilde amaçlanmasa bile sonuçta çocuklar Türkleştirilmektedir.

ÇÖZÜM ÖNERİSİ: ÇİFT DİLLİ ÇOK DİLLİ PROGRAMLAR

Suriyeli çocukların mevcut okullara kabulü uygundur, ayrı kalmamaları ve ayrımcılığa uğramamaları gerekir. Ayrımcılığın ana türü ise asimilasyondur. Kaldı ki bu çocukların Arapçadan kopmalarının Türkiye’ye de pratik bir faydası olmayacaktır. En doğrusu çift dilli yetişebilmeleridir. Bu çocukların kendi kültür ve kimliklerini de sürdürebilmesi için çift dilli kitaplar ve çift dilli öğretmenler (gerekirse iki öğretmen aynı sınıfta), özetle özgül bir eğitim modeli geliştirilmesi gerekmektedir.