Kriz çözümlemelerinin niteliği
Fotoğraf: Envato
Ekonomik koşullar toplumun geniş kesimleri için her geçen gün ağırlaşıyor. Paranın değer kaybına bağlı yoksullaşma, yüksek enflasyon ve borçluluk koşullarında dar gelirliler açısından durumu daha da zorlaştırıyor.
Merkez Bankası verilerine göre hanehalkı borçlarının yaklaşık olarak yüzde 56’sı ihtiyaç kredisi ve bireysel kredi kartlarından oluşuyor. Yani borçlanmanın temelinde gelirin zaten yetersiz olması var. İçinde bulunduğumuz ekonomik koşulların yol açacağı ilave maliyet böylesi bir tabloya eklenecek.
Nitekim fabrikalardan gelen haberler işten çıkarmaların, ücretsiz izinlerin, tazminatsız fesihlerin başlamış olduğunu gösteriyor. Çalışmayı sürdürebilenlerin ise reel kayıpları oldukça fazla. Ne fazla mesai ücreti alabiliyorlar ne de bayram ikramiyesi.
Buna karşılık gündemdeki tedbirlerin merkezinde ise sermaye gruplarının nasıl korunacağı var. Üstelik iktidar kadar muhalefetin geniş kesimlerinin önceliği de aynı yönde. İktidara yönelttikleri eleştiriler, alınacak tedbirlerin emek gücüyle geçinen kesimler açısından doğuracağı sonuçlara değil, sermayeyi yeterince rahatlat(a)mayacağı yaklaşımına odaklanıyor. Yapılan, yapılmayan ya da geciken müdahalelerin sermayenin farklı kesimlerini nasıl etkileyeceği tartışılırken, bunların sınıfsal sonuçları muhalefetin gündeminde de yok.
Oysa ekonomik krizler emek sermaye çelişkisinin derinleştiği ve bölüşüm eşitsizliğinin daha da arttığı dönemlerdir. Çünkü böylesi dönemlerde işten çıkarmalar ve reel ücret baskılamaları yoluyla işçilik maliyetlerini azaltmak sermaye açısından kolaylaşır. İşverenler bağıtlanmış olan toplu sözleşmelerden doğan borçlarını bile yerine getirmekten kaçınmaya çalışırlar.
Alınacak tedbirlerin sermayenin ekonomik yüklerini hafifletmeye odaklanması ise bu tabloyu işçi sınıfı açısından zorlaştırır ve daha da eşitsiz hale getirir.
Dolayısıyla ekonomik krizin sonuçları toplumsal kesimlerin tümünü aynı ölçüde etkilemez. Krizin maliyetinin neye göre belirleneceği ve hangi kesimlere yükleneceği ise kriz çözümlemelerinin niteliğine göre şekillenir. Yani ekonomideki kötüye gidişin nasıl analiz edildiğiyle hazırlanacak reçetelerin sınıfsal niteliği arasında doğrudan bir bağ bulunur.
Tam da bu noktada gerek iktidar gerekse muhalefet, içinde bulunduğumuz koşulları kapitalizmin doğası ve işleyiş prensipleriyle ilişkilendirmekten kaçınıyor ve bu konuda ortaklaşıyorlar.
İktidar kanadı meseleyi tümüyle bir dış siyaset sorunu olarak değerlendiriyor ve “kriz değil ekonomik savaş” diyor. Toplum emperyalizme karşı direnmeye çağırılıyor ancak aynı zamanda ABD’nin ‘dost’, ‘müttefik’ ve ‘stratejik ortak’ olduğu da vurgulanıyor.
Başta ana muhalefet olmak üzere birçok muhalefet partisi ise konuyu bütünüyle iç siyaset meselesine indirgemiş durumda. Sorunu Türkiye’deki rejim değişikliğinden ve iktidarın yönetim yanlışlarından ibaret sayıyorlar. Bu koşullarda getirilecek olan hiçbir tedbirin sermayeye yeterince güven vermeyeceğinden yakınıyorlar.
Dolayısıyla kapitalizmin yapısal sorunları ve mevcut birikimin rejiminin daha fazla sürdürülemez olması her iki tarafın da gündeminde yok. Bu durumda iktidarın aldığı tedbirler yürürlükteki ekonomik programa karşı ciddi bir alternatif olma özelliği taşımıyor. Muhalefetin de böyle bir beklentisi yok zaten.
Kapitalizmin kriz yaratan doğasını ve sınıfsal çelişkiyi görmezden gelen analizler doğrultusunda krizin maliyetini emekçi kesimlere yükleyen düzenlemelerin “zaruret” olduğunu söylemek kolaylaşıyor. Böylece eşitsizlik yaratan dinamikler ortadan kaldırılmadığı gibi, toplumsal açıdan meşrulaştırılmış da oluyor.
YAZARIN DİĞER YAZILARI
- Ekonomik kriz ve piyasa ideolojisi 25 Ağustos 2019 23:30
- Anayasa Mahkemesinin barış bildirisi kararı 05 Ağustos 2019 00:20
- Kamuda TİS süreci 21 Temmuz 2019 23:56
- Sömürünün en derinine, ayrımcılığın her türüne maruz kalmak: Mülteci işçiler 01 Temmuz 2019 00:09
- Kıdem tazminatı fonu 10 Haziran 2019 00:50
- Kale Kayış işçileri 19 Mayıs 2019 20:07
- Cinsel şiddet 28 Nisan 2019 19:58
- Seçim sonrası 07 Nisan 2019 20:55
- İşçilerin can güvenliği 24 Mart 2019 20:37
- Kadın emeği 03 Mart 2019 20:40
- Tanzim muhalefeti 17 Şubat 2019 23:30
- Sendikalaşma oranları 04 Şubat 2019 00:50
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
