İşveren 'bizde böyle' diyerek anayasal dinlenme hakkını engelleyemez
Fotoğraf: Envato
SORU: İyi günler. Ben size Bursa’dan yazıyorum. Ben özel sektörde 1.5 yıldır çalışmaktayım. İşyerinden senelik iznimi istedim vermediler. O zaman ‘Parasını verin’ dedim onu da vermediler. İşveren, ‘Ne senelik izin var ne de ücreti var. Bizde böyle bir şey yok’ dedi. Bu konuda ne yapmam gerekiyor? Saygılarımla.
CEVAP: Yıllık ücretli izin hakkı, işçinin dinlenme hakkı olarak anayasal bir hak olarak düzenlenmiş olup vazgeçilemeyecek olan bir düzenlemedir. Anayasa’nın 50. maddesinde “Dinlenmek çalışanların hakkıdır” diyerek ve İş Kanunu’nun 53. maddesinin 2. fıkrasında, “Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez” denilerek bu hakkın kullandırılması için ilgili yasal düzenlemeler yapılmıştır. Yıllık ücretli izin hakkını kullanabilmesi için işçinin o işyerinde, işe başladığı tarihten itibaren deneme süresi de dahil olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,
b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden az olamayacağı da kanunun amir hükmü olarak düzenlenmiştir.
İş sözleşmesi devam ettiği müddetçe işçinin yıllık ücretli iznini kullanma hakkı, işverenin de işçinin hak kazandığı bu izinleri kullandırma yükümlülüğü devam etmektedir. İşçinin hak kazanıp kullanamadığı izin, aralıksız çalışmakta olduğu işyerindeki 10 yıl öncesine ilişkin bir izin de olsa, bu izin hakkını kullanabilecektir. Ancak, yıllık ücretli izin hakkının ücrete dönüşmesi için, iş sözleşmesinin sona ermesi gerekmektedir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 05.07.2000 gün ve 2000/9-1079-1103 sayılı kararında,
“… İşçi hizmet akdi devam ederken kullanamadığı yıllık izinlerinin ücretini dava yolu ile alamaz. Bu durumda alacağın muaccel olmasından söz edilemeyeceğinden, Borçlar Kanunu’nun 128. maddesi uyarınca zaman aşımı süresinin başlamasından da bahsedilemez” demektedir.
Dolayısıyla, işverenin, “Bizde böyle” diyerek öncelikle anayasal ve yasal hakkınızı kullandırmama gibi bir uygulaması olamaz. Yıllık ücretli izinlerinizin kullandırılmaması durumunda, ayrıca İş Kanunu’nun 103. maddesine göre, Çalışma Bölge Müdürlüğüne şikayet etmeniz dururunda, idari para cezasına da hükmedilmektedir.
Yıllık ücretli izin hakkının kullandırılmaması, işçi açısından iş sözleşmesinin haklı nedenle fesih sebebi de kabul edilmektedir. Yargıtay, konu ile ilgili bir kararında, “Her ne kadar işveren hak edilen yılın sonuna kadar izin vermekte serbest ise de ancak bir yılı aşkın süreden sonra nedensiz izin vermeme halinde davacı işçinin fesih hakkı doğacağı gibi, işveren izin talebine muvafakat vermek zorundadır. Aksi halde Anayasa tarafından teminat altına alınan dinlenme hakkı ihlal edilmiş olur.” (Yargıtay 9.HD. 2011/31608 E. 2011/35332 K. 06.10.2011)
- Ücretsiz izin dilekçesinin işçinin özlük dosyasında saklanması gerekir 18 Mart 2024 05:30
- Fazla çalışmaya katılmak istemeyen işçi, 30 gün öncesinden işverene yazılı olarak bildirim yaparak fazla çalışmaya katılmayabilir 11 Mart 2024 05:30
- Çocuğu olan işçi kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir 26 Şubat 2024 05:36
- Aşırı çalıştırma işçi açısından haklı nedenle fesih sebebi olur 19 Şubat 2024 05:20
- Ücretsiz izin karşılıklı anlaşma ile yapılabilir 05 Şubat 2024 05:25
- Hastalığın iş yerinden kaynaklandığı tespit edilmeli 22 Ocak 2024 05:00
- Yarım kalan işsizlik ödeneğinin devamı sağlanabilir 15 Ocak 2024 05:05
- Zorunluluk olmadıkça işçilerin postaları değiştirilemez 08 Ocak 2024 04:50
- Kıdem tazminatı işçinin onayı ile çekle ödenebilir 01 Ocak 2024 04:40
- Kısmi süreli çalışmada çocuğun okul çağı baz alınır 25 Aralık 2023 04:47
- Toplu işçi çıkarmada patron, hak kazanan işçinin tazminatını ödemek zorundadır 18 Aralık 2023 05:30
- Bazı istisnalar dışında işveren işçiler arasında ayrımcılık yapamaz 11 Aralık 2023 05:00