Olimpiyat meşalesi tehdit altında!

Sürekli yanıp sönen Olimpiyat meşalesi,  5 Ağustos’ta 2 haftalık evi Maracana’ya varacak. Son dönemin en çalkantılı ülkelerinden Brezilya’nın ev sahipliği yapacağı 2016 Rio de Janeiro Yaz Olimpiyatları hafta sonu başlıyor. Ancak bu kez organizatörlerin başı 2014 Dünya Kupası’nda olduğundan daha büyük dertte. Rio de Janeiro, “ekonomik afet bölgesi” ilan edilmiş durumda, daha ne olsun!

İlk cümledeki “sürekli yanıp sönme” vurgusu boşa değildi. Öfkeli Brezilya halkı, Olimpiyat adeti olduğu üzere 3 Mayıs’ta ülkeye getirilen ve tüm yurtta gezdirilen meşaleye yapmadığını bırakmadı. Çalındı, gasbedildi, söndürüldü! Meşaleyi söndürme işi “Dünya Kupanıza da Olimpiyatınıza da...” diyecek hale getirilen Brezilyalılar için o kadar rutin hale geldi ki sosyal medyada “2016 Rio’nun sponsoru Zippo olsun” mavraları dönmeye başladı.

Bu köşede Brezilya’daki süreç 2010 yılından bu yana Brezilya egemenleri, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), FIFA, 2014 Dünya Kupası ve 2016 Olimpiyatlarıyla bütünlüklü bir şekilde ele alınmaya çalışıldı.

Halkın yaşadığı sorunlar, İşçi Partisi iktidarının artık geçmişte kalan “Büyüyen Brezilya” söylemini oy deposu olan emekçi kesimlere ihanetle hayata geçirmesi, Dünya Kupası ve Olimpiyat dublesinin bunda nasıl bir rol oynadığı anlatılmaya çalışıldı. Gelinen süreçte Brezilya egemenleri birbirine düştü, ekonomi altüst oldu, Devlet Başkanı Dilma Rousseff’in geleceği belirsiz hale geldi. 2014-2016 dublesi deyince artık sadece halka çıkan bir faturadan bahsetmiyoruz. Brezilyalı Gazeteci Juliana Barbassa, ’80’ler ile 90’ların başı arasındaki dönemin ülke için “Kayıp 10 yıl” olarak tanımlandığını ancak sadece son 2 yılda yaşananların bu 10 yıllık zarara yaklaştığını belirtiyor.

Elbette bunların baş sorumlusu Dünya Kupası ve Olimpiyatlar değil. Ancak bu politikalar sözde bir “atılım”ın parçası olarak böbürlene böbürlene hayata geçirildi. Ve bu “atılım” kamusal alanın askerileştirilmesi, yok edilen çevre, kent yoksullarının zorla yerinden edilmesi, favelalar üzerinde artırılan baskı vs. gibi mega spor organizasyonları deyince ilk akla gelen politikalara yaslandı.

Bu köşede 13 Ekim 2012’de ‘IOC, Rio seçimlerinde kimi destekledi?’ başlıklı bir yazı kaleme almış ve yanıtın bugünün başkanı, sağcı Eduardo Paes olduğunu söylemiştik. Paes’in rakibi sosyalist Marcelo Freixo’ydu. Freixo, Dünya Kupası ve Olimpiyat sürecine vurgu yaparak “Rio de Janeiro için şu an tasarlanan proje daha eşitsiz bir kent yaratacak” diyordu.

Yarattı da. Brezilya gibi sınıfsal eşitsizliğin zaten devasa boyutta olduğu bir ülkenin en büyük 2. kentinde, Dave Zirin’in “Neoliberalizmin Truva atı” dediği Olimpiyatlar eliyle, 77 bin favela sakini yerinden edildi, 2 bin 500’ün üzerinde insan polis kurşunuyla yaşamını yitirdi, Marapendi doğa koruma bölgesine yapılan golf sahası, tabiata karşı işlenen suçlardan sadece biri oldu. Maracana Stadyumu’nun çevresinde yerlilere ev sahipliği yapan Aldea Maracana müzesi, sakinleriyle birlikte yerinden edildi. Söz verilen kentsel projeler, yoksul mahallelere uğramadı, böylece varsıl mahallelerle yoksul mahalleler arasındaki eşitsizlik daha da büyüdü*.

Liste uzayıp gidiyor ve tam da bu yüzden Rio bu hafta itibariyle bir eylem maratonuna giriyor. Olimpiyatların halkı dışlayan bir projeye dönüştüğünü belirten kent sakinleri, hafta boyunca her gün farklı temalarla** protestolar gerçekleştirecek. En büyük eylem ise 5 Ağustos Cuma günü Maracana Stadı’nın yakınlarında gerçekleşecek.

Olimpiyat ateşini zor günler bekliyor. IOC, Zippo önerisini ciddiye almalı.

*Kentsel projelerin nereye yapıldığını gösteren haritalar: http://www.rioonwatch.org/?p=31048

**Örneğin 2 Ağustos protestoları, “Kamusal Alan ve Ekoloji”, “Kamu Hizmetleri ve Olimpiyat Afeti” ve “Olimpiyat Şehrinde Irkçılık ve Askerileştirme” temalarıyla gerçekleşecek.