24 Nisan 2016 01:00

Beslenme ve yaşam ortaklarımız

Beslenme ve yaşam ortaklarımız

Fotoğraf: Envato

Paylaş

UNICEF’in 2015 yılı verilerine göre dünya çapında 5 yaş altı çocuklarda görülen ölümlerin neredeyse yarısı yetersiz beslenmeye bağlı1. Her yıl yaklaşık üç milyon çocuğu yetersiz beslenme nedeniyle kaybediyoruz. Bu ölümlerin büyük çoğunluğunun gelişmekte olan ülkelerde olduğunu ve bunun nedenlerini çok iyi biliyoruz.

2013 yılında Jeoffrey Gordon ve ekibi Malawili ikizler üzerinde yaptıkları çalışmalarda2 yetersiz beslenme ile bağırsakta yaşayan mikroorganizmaların değişimi arasında bir bağlantı olduğunu ortaya koymuştu. Yetersiz beslenen çocukların bağırsaklarında yaşayan mikroorganizmalar farelere aktarıldığında ve benzer bir beslenme uygulandığında Gordon ve ekibi bu gruptaki farelerde kilo kaybı olduğunu göstermişti. Aldığımız gıdalar bizimle yaşayan mikroorganizmaları yani mikrobiyotamızı şekillendiriyor. Yediklerimizden oluşuyoruz bir bakıma. Yaşamın erken dönemlerinde yani bebeklikte alınan gıdalar mikrobiyotamızın oluşmasında en büyük etken. Bağırsaklarımızda ortak yaşam sürdüğümüz mikroorganizmalardaki değişimin, vücudumuzdaki metabolik olayları etkiliyor ve kalp ve damar hastalıkları riskini arttırdığı düşünülüyor. Yakın zamanda yayımlanan iki ayrı çalışma, kronik olarak yetersiz beslenmiş olan çocuklarda mikrobiyota içeriğinin değiştiğini gösterdi. Araştırmacılar, farelerde bu mikroorganizmaların içeriğini değiştirdiklerinde, örneğin eksik olan diğer mikroorganizmaları eklediklerinde, diyete bağlı büyüme bozukluklarının giderildiğini gördüler. Gordon ve ekibi, Science dergisinin 19 Şubat 2016 tarihindeki sayısında3 yetersiz beslenmeden mustarip olan ve olmayan Malawili çocukların dışkı örneklerindeki mikroorganizmaları araştırarak, yetersiz beslenen çocuklardaki değişen mikrobiyotanın farelere aktarıldığında, bu farelerin kilolarının sağlıklı gruba göre daha düşük olduğunu  ve dolayısıyla bağırsak mikrobiyotası ile yetersiz beslenme, düşük kilo arasında bir neden sonuç ilişkisi olduğunu ortaya koydu. Gordon ve ekibinin 25 Şubat 2016 tarihinde Cell dergisinde yayımlanan çalışmaları ise yetersiz beslenmeden muzdarip Malawili çocukların annelerinin sütünde daha az miktarda4 süt oligosakkaridi (Şekerin daha uzun formu diyebiliriz, üç ila altı basit şekerin  birleşmesinden oluşur) olduğunu, yetersiz beslenen çocukların mikrobiyotasının aktarıldığı fareler, inek sütünden saflaştırılmış, yapısında sialik asit taşıyan süt şekeri ile beslendiğinde hayvanların büyümesinin hızlandığını ortaya koydu. Araştırmacılar bunlara ek olarak, aynı süt şekeri, hiç mikroorganizma taşımayan farelere verildiğinde, büyüme hızında bir değişim olmadığını gösterdi. Yine bu süt şekerleri ile beslenen farelerde, karaciğer, kas ve beyin metabolizmasının değiştiği gösterildi.

Trends in Ecology & Evolution dergisinde5 30 Mart 2016 tarihinde yayımlanan derleme makale bağırsaklarda yaşayan mikroorganizmaların birlikte yaşadıkları konak organizmanın evrimine nasıl katkı sunduğunu özetliyor.  Basitçe söylersek, yediklerimiz mikrobiyotamızı, mikrobiyotamız ve onlarla sürdürdüğümüz ortak yaşam ise evrimimizi yönlendirmekte. Bugün birçok araştırmacı, bu süreci açığa çıkaran dünya düzenini es geçerek, yetersiz beslenme problemine alternatif çözüm olarak, sağlıklı mikrobiyota aktarımını öne sürüyor ve bu alanda çözümler geliştirmeye çalışıyor. Oysa sorunun kaynağı ortada iken bu çözümlerin geçici olduğunu vurgulamak gerekli. Bu çalışmalar, dünya kaynaklarının eşitsiz paylaşımına neden olan bu düzenin insan gelişimi ve evrimi üzerindeki etkilerini göstermesi bakımından oldukça önemli.

(1) http://evrn.sl/b2AwB
(2) Smith et al., Gut Microbiomes of Malawian Twin Pairs Discordant for Kwashiorkor (2013) Science,Vol. 339, Issue 6119, pp. 548-554.

(3) Blanton et al. Gut bacteria that prevent growth impairments transmitted by microbiota from malnourished children, (2016)Science, Vol. 351, Issue 6275, DOI: 10.1126/science.aad3311
(4) Charbonneau et al. Sialylated Milk Oligosaccharides Promote Microbiota-Dependent Growth in Models of Infant Undernutrition (2016), Cell, Vol. 164 , Issue 5 , 859 – 871.

(5) Michael Shapira. Gut Microbiotas and Host Evolution: Scaling Up Symbiosis (2016) Trends in Ecology & Evolution, ; DOI: 10.1016/j.tree.2016.03.006

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...