05 Mart 2016 00:50

Nereden çıktı bu şifreler

Nereden çıktı bu şifreler

Fotoğraf: Envato

Paylaş

ABD başkanlık seçimlerinin gündemine giren ve son iki yazıda aktarmaya ve tartışmaya çalıştığım Apple ve FBI arasındaki şifre çözme davası süredursun. Bu hafta şifreleme ve şifre çözmenin kökenlerine kısa bir yolculuk yapacağız.
Tarihin ilk dönemlerinden bugüne ister bir mektup olsun ister bir mesaj herhangi bir verinin istenmeyen kişilerin eline geçmesini engellemek için pek çok yöntem denendi. Antik Yunan’da bu yöntemlere gizli (kryptos) yazma (graphy) anlamına gelen kripotografi adı veriliyordu. Ancak şifrelemenin kullanımı salt antik Yunan ile sınırlı değildi. Eldeki arkeolojik bulgular şifrelemenin MÖ 1900’lerde bazı Mısır hiyerogliflerinde ve MÖ 1500’ler civarında da Mezopotamya’da bazı çivi yazısı tabletlerde kullanıldığını gösteriyor. Şifrelemenin zaman çizgisinde biraz daha ilerlediğimizde Spartalıların (MÖ 900-MÖ 200) silindirik bir çubuğun üzerine deri bir şerit sarıp mesajı yazdıktan sonra şeridi açmaya dayanan kendi dönemi için zekice sayılabilecek şifrelemesi ve Julius Caesar’ın icat ettiği iddia edilen ve harf  kaydırmaya dayanan Caesar şifrelemesi ile karşılaşıyoruz. Muhtemelen insanlık tarihindeki hemen her uygarlığın kendi özgün abaküsünü geliştirmesi gibi şifreleme de hemen her uygarlıkta özgün bir şekilde gelişti.
Her ne kadar şifreleme yöntemlerinin gelişimi, geliştiği coğrafyanın dil yapısına ve kültürüne göre özgünlükler taşısa da hemen hepsi bugün monoalfebetik şifreleme olarak sınıflandırdığımız ve metin boyunca bir harfin sürekli aynı harf ya da işaret ile temsil edildiği şifrelemelerdi. Monoalfebetik şifrelemenin güvenilirliği 9. yüzyılda Ebu Yusuf Yakub İbn İshak el Kindi’nin “Şifrelenmiş Metinlerin Çözümlenmesi” başlıklı el yazması ile yerle bir oldu. El Kindi söz konusu metinde monoalfebetik şifreli metinlerin frekans analizi yöntemleri ile nasıl kırılabileceğini göstermişti. 15. yüzyılda polialfebetik şifrelemenin icadına dek El Kindi’nin analiz metodları pek çok şifreli mesajın çözülmesini sağladı. Polialfebetik şifreleme tahtını 19. yüzyıla dek korumayı başarsa da ilk mekanik bilgisayarın da mucidi olan Charles Babbage’a yenik düştü. Babbage kullandığı gelişmiş frekans analiz yöntemleri ile polialfebetik şifrelemenin de kırılabileceğini kanıtladı.
Şifrelenmiş metinleri koruyabilmek için yeni yöntemlere ve araçlara ihtiyaç vardı. 19. yüzyıl ve sonrasındaki bilimsel gelişmeler bir sonraki yazıda göz atacağımız Alman Enigma Makinesi gibi çok daha güçlü şifreleme araçları ve metodlarını mümkün kıldı.

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...